La furmaziun è in factur decisiv sin la via a l'autodeterminaziun economica ed a l'independenza. Da princip han las dunnas ed ils umens oz las medemas pussaivladads da furmaziun, tuttina datti vinavant grondas differenzas tar la tscherna da professiun e da studi. Uschia elegian dunnas giuvnas ed umens giuvens per gronda part emprendissadis tipics per las schlattainas. Champs professiunals pia, nua ch'ina d'omaduas schlattainas è represchentada cun dapli che 70 pertschient. Auter sa preschenta la situaziun tar la tscherna da studi. Cuntrari ad uschenumnadas professiuns e studis tipics da dunnas èn carrieras e champs cun connotaziun masculina per regla dentant pajads meglier e giaudan ina reputaziun sociala pli auta.
Il svilup da las cumpetenzas d'egualitad è francà sut l'idea directiva svilup persistent (FSP) en il Plan d'instrucziun 21.
Cifras e fatgs
L'onn 2022 han 104 dunnas giuvnas elegì l'emprendissadi sco spezialista da sanadad AFQ. Percunter n'ha quest emprendissadi betg cuntanschì ils top 20 da las professiuns tschernidas il pli savens dals umens giuvens.
En ils gimnasis grischuns importa la quota da dunnas en ils roms d'accent «filosofia/pedagogia/psicologia» sco er «linguas veglias e novas» enturn 80 pertschient, tar ils roms «economia e dretg» sco er «matematica e scienzas natiralas» domineschan ils umens giuvens cun ina cumpart da 60 fin 70 pertschient.
Sin stgalim terziar instrueschan circa 75 pertschient persunas d'instrucziun masculinas, entant che sin il stgalim da scolina èn quasi 100 pertschient da las persunas d'instrucziun dunnas.
Finamira
Uffants e giuvenils duain pudair sviluppar lur persunalitad e concepir lur via da furmaziun cun uschè paucas aspectativas e rollas socialas sco pussaivel. En quest connex vegnan els sustegnids da persunas d'assistenza e d'instrucziun tras in tractament reflectà cun ils stereotips da schlattaina.
Vias a la finamira
Il Post da stab per l'egualitad da las schanzas da dunnas ed umens sensibilisescha e sustegna las persunas en las posiziuns-clav en dumondas concernent la scola, la furmaziun, la tscherna da la professiun e la schlattaina, sa participescha a projects da furmaziun ed organisescha occurrenzas davart il tema. El rimna datas davart la tscherna da professiun e da studi en il chantun Grischun e prepara questas datas per persunas spezialisadas e per la publicitad.
Tscherna da professiun en il Grischun
Las decisiuns da furmaziun vegnan determinadas tras stereotips. Ina tscherna da professiun pli averta che na correspunda betg als stereotips da schlattaina, mabain als agens talents ed a las atgnas preferenzas, meglierescha las schanzas sin il martgà da lavur, contribuescha al svilup da las cumpetenzas da las lavurantas e dals lavurants futurs e procura uschia per dapli muments da success da las persunas giuvnas creschidas.
Top 20 da las dunnas 2022 (GR): commerzi, sanadad, commerzi en detagl
L'emprendissadi tschernì il pli savens per dunnas giuvnas en il chantun Grischun resta vinavant in emprendissadi commerzial. En cumparegliaziun cun l'onn 2015 sa mussa dentant ina repartiziun pli vasta dals champs professiunals. S'augmentada fermamain è la cumpart da spezialistas e spezialists da communicaziun d'hotel ed i resulta ina diversitad pli gronda tar professiuns artisanalas. En cumparegliaziun cun l'onn 2015 han dapli mattas tschernì l'onn 2022 professiuns sco scrinaria u pura. Dunnas giuvnas gughegian da princip pli savens d'eleger professiuns «atipicas» che umens giuvens, elegian dentant vinavant cun ina gronda maioritad professiuns tipicas per las schlattainas.
Funtauna: Uffizi per la furmaziun professiunala dal Grischun
Top 20 dals umens 2022 (GR): commerzi, tecnica, artisanadi
En il Grischun sa furman la gronda part dals umens giuvens sco commerziants. L'avantatg visavi autras professiuns è s'augmentà en cumparegliaziun cun l'onn 2015. Generalmain restan ils top 20 da la tscherna da professiun dals umens giuvens stabils en il decurs dal temp. I vegnan principalmain elegidas plazzas d'emprendissadi tecnicas sco er plazzas d'emprendissadi en ils fatgs da construcziun – professiuns che valan sco «tipicamain» masculinas.
Funtauna: Uffizi per la furmaziun professiunala dal Grischun
Ulteriuras infurmaziuns e purschidas
Sin il fegl d'infurmaziun Facts! chattais Vus ulteriuras infurmaziuns e cifras davart la tscherna da professiun en il chantun Grischun.
- Il Di da l'avegnir midan las mattas ed ils mats vart e survegnan invistas praticas da las professiuns e dals champs da lavur, en ils quals lur schlattaina è sutrepreschentada fin ussa. Ulteriuras infurmaziuns datti qua.
- L'«IdeenSet Berufswahl» da la SAP Berna porscha blers impuls e blers indizis materials per furmar in process da la tscherna da professiun avert per mattas e mats en l'instrucziun da scola.
- La Cussegliaziun da professiun, da studi e da carriera chantunala cusseglia ed infurmescha giuvenils e persunas creschidas en dumondas concernent la professiun, il studi e la carriera. Uras d'avertura Center d'infurmaziun professiunala (CIP): glindesdi fin venderdi 08.00 fin 12.00 e 13.30 e 17.00. Ulteriuras infurmaziuns davart il CIP chattais Vus qua.
Furmaziun postobligatorica en il Grischun
Differenzas tranter las schlattainas vesan ins er tar la tscherna dal rom d'accent als gimnasis grischuns. La quota da dunnas importa ca. 80 pertschient tar «psicologia/pedagogia/filosofia» sco er tar «linguas veglias e novas», tar ils roms «economia e dretg» sco er «matematica e scienzas natiralas» domineschan ils umens giuvens cun 60 fin 70 pertschient (stadi: 2020). Questas differenzas han consequenzas sin la tscherna dal rom da studi: En Svizra importava la quota dals umens l'onn da studi 2019/20 en studis tecnics 80 pertschient, da l'autra vart eran 72 pertschient da las studentas e dals students en il sectur da sanadad e dals fatgs socials dunnas.
In'auta quota da dunnas sa mussa er en las scolas medias spezialisadas (SMS) dal Grischun: L'onn da scola 2021/22 era la cumpart da dunnas giuvnas 82 pertschient. La SMS prepara per exempel sin in studi da scola auta spezialisada u sin ina scolaziun professiunala ad ina scola spezialisada superiura en las gruppas professiunalas sanadad, pedagogia, lavur sociala sco er ulteriuras professiuns socialas.
Ulteriuras infurmaziuns
- Studentas e students e diploms al stgalim terziar en Svizra, UST 2022
Relaziuns tranter las schlattainas da las persunas d'instrucziun
Sche uffants vegnan durant lur carriera da scola mo assistids ed instruids da persunas d'instrucziun d'ina schlattaina, pon els percepir quai sco attribuziun da rollas «normala». En scolinas ed en la scola primara èn persunas d'instrucziun e d'assistenza masculinas l'excepziun. A partir dal stgalim secundar datti ina midada; sin il stgalim terziar instrueschan cleramain damain dunnas che umens.
Cifras stadi 2021/2022
- Stgalim da scolina: bunamain 100 % da las persunas d'instrucziun èn dunnas.
- Stgalim primar: Mo 20 % da las persunas d'instrucziun èn umens.
- Stgalim secundar: Circa 50 % da las persunas d'instrucziun èn umens, 50 % dunnas.
- Stgalim terziar: Circa 25 % da las persunas d'instrucziun èn dunnas, 75 % umens.
Ulteriuras infurmaziuns
Cumpetenzas d'egualitad en il Plan d'instrucziun 21
Sut l'idea directiva Svilup persistent (FSP) è vegnì integrà il tema interdisciplinar «Schlattainas ed egualitad» en il Plan d'instrucziun 21. Scolaras e scolars emprendan ad identifitgar ed a reflectar tranter auter davart las cumpetenzas, las rollas tradiziunalas ed ils stereotips da schlattaina sco er a far frunt senza discriminaziun a differentas identitads da schlattaina sco er a differentas orientaziuns sexualas.
Ulteriuras infurmaziuns e purschidas
- Il med d'instrucziun CHANCE cuntegna ideas praticas per l'instrucziun davart l'egualitad da las schanzas en la planisaziun da professiun e da vita.
- Relaziuns cun il Plan d'instrucziun 21 cun links davart las cumpetenzas respectivas pon vegnir consultadas sin éducation 21 sut il ciclus respectiv.
- En il dossier tematic gender – egualitad dal Center naziunal da cumpetenza e da servetschs éducation21 chattais Vus numerusas propostas per furmar las unitads d'instrucziun (tut ils ciclus).
- La rait chantunala Grischun da la Rait da scolas21 porscha servetschs per rinforzar la furmaziun per in svilup persistent cun tut sias fassettas e cun tut ses accents tematics en las scolas.
Promoziun d'uffants e da giuvenils
La lavur cun giuvenils informala presta ina contribuziun sociala impurtanta, sch'i va per l'integraziun e per la promoziun da giuvenils da differentas classas socio-economicas. Latiers tutgan uniuns cun purschidas specificas sco per exempel sport u musica, cunzunt dentant la lavur cun giuvenils: Ina lavur cun giuvenils averta che reflectescha il gender, porscha pussaivladads per giuvenils da tut las schlattainas ed als distgargia dals stereotips da gender – independentamain da co ch'els sa sentan u sa designeschan sezs.
La federaziun da tetg jugend.gr porscha – cun la gruppa d'expertas e d'experts gender – in format da barat avert e regular per persunas spezialisadas da la lavur cun giuvenils e da la lavur d'egualitad. 3 fin 4 giadas per onn vegnan discutadas dumondas da la lavur cun giuvenils. In focus vegn mess sin la percepziun d'egualitads e d'inegualitads tar e tranter (schlattaina) biologica e schlattaina (gender) sociala. Questa confruntaziun qualifitgescha persunas che lavuran cun giuvenils, d'accumpagnar giuvenils sin il plaun persunal e da sviluppar vinavant lur cumpetenzas da reflexiun sa referind a stereotips da schlattaina.
Ulteriuras infurmaziuns