Navigation

Inhaltsbereich

Sessiun: 19.10.2010
Sco quai ch'igl è enconuschent dapertut, è sa furmada en la publicitad ina cuntraversa concernent las cumpetenzas linguisticas da las commembras e dals commembers da las linguas minoritaras rumantsch e talian d'ina vart e da l'autra vart vegnida provocada ina discussiun areguard l'instrucziun da linguas estras che sa basa sin quai. Pervia da quellas discussiuns publicas che vegnan premessas sco enconuschentas, supplitgeschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la regenza da respunder las suandantas dumondas:

1. Constat la conclusiun dad Andreas Wieland, che las Rumantschas ed ils Rumantschs sco er las Talianas ed ils Talians na san betg bain avunda tudestg?
Co giuditgescha la regenza en spezial las cumpetenzas linguisticas dals giuvenils da lingua materna rumantscha e taliana che sortan da la scola reala e secundara?

2. Tge vul la regenza far cura e cun tge instruments, sch'ella avess da valitar la situaziun tuttina sco Andreas Wieland?

3. Sche las renfatschas dad Andreas Wieland n'avessan betg da constar, co giuditgescha la regenza las decleraziuns publicas dad Andreas Wieland, sez er president da Grischun vacanzas? Co giuditgescha la regenza en spezial la decleraziun che l'Italia n'haja strusch pli ina impurtanza per l'economia d'export. È Andreas Wieland en quest cas tenor la regenza en la dretga plazza sco president da Grischun vacanzas?

4. È la regenza da l'avis ch'i sajan da princip necessarias midadas dal concept da linguas vertent per la scola populara dal Grischun (talian/tudestg a partir da la terza classa davent da l'onn da scola 2010/2011) resp. dal concept concludì (englais a partir da la 5avla classa davent da l'onn da scola 2012/2013)? Co giuditgescha la regenza quest concept en spezial or da l'optica da las scolas professiunalas mercantilas?

5. Co giuditgescha la regenza il svilup che l'englais na daventa betg mo norma sin il stgalim da master a la scola politecnica federala Turitg, mabain ch'i pon evidentamain vegnir observads svilups sumegliants er a las universitads ed a las scolas autas spezialisadas chantunalas? Co sa preschenta la situaziun en quest reguard en il Grischun (scola auta teologica da Cuira, scola auta da tecnica ed economia)? Èn necessarias mesiras?

Cuira, ils 19 d'october 2010

Augustin, Pedrini, Hartmann (Champfèr), Bezzola (Zernez), Candinas, Casutt, Darms-Landolt, Dermont, Dosch, Fallet, Fasani, Florin-Caluori, Giacomelli, Gunzinger, Heiz, Holzinger-Loretz, Jenny, Michael (Castasegna), Niederer, Papa, Parolini, Righetti, Steck-Rauch, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Wieland

Resposta da la regenza

Tenor la regenza pon las dumondas da l'intervenziun parlamentara qua avant maun vegnir respundidas sco suonda:

Tar las dumondas 1 e 2:
Actualmain na datti nagins studis che tractan las cumpetenzas linguisticas en tudestg da las commembras e dals commembers da las linguas minoritaras rumantsch e talian en moda cumplessiva e che permettessan tras quai respostas cumprovadas a las dumondas 1 e 2. Las explicaziuns dad Andreas Wieland èn percepziuns subjectivas or d'in puntg da vista spezial che n'èn betg cumprovadas scientificamain. La scola auta da pedagogia dal Grischun planisescha – cun agid da studis fundads che cumpiglian tut ils stgalims da scola, da la scola primara fin a las scolas professiunalas spezialisadas – d'analisar las cumpetenzas linguisticas e qua tras da contribuir a la discussiun davart la persistenza linguistica.

Tar la dumonda 3:
Sco mintga burgaisa e mintga burgais ha era Andreas Wieland il dretg elementar d'exprimer sia opiniun persunala. Independentamain da quai ha el precisà ch'el haja exprimì sias constataziuns en sia funcziun sco represchentant da l'industria e ch'el veglia che quellas vegnian er consideradas en quest connex. Sia rolla sco president da Grischun vacanzas n'è perquai tenor la regenza betg tema da la discussiun.
Dal rest è la regenza fitg conscienta da l'impurtanza dal martgà talian per l'economia grischuna. L'Italia è il segund impurtant martgà da vendita per l'export grischun da rauba. Da gronda impurtanza è il martgà talian tranter auter en spezial per l'economia grischuna d'electricitad sco er per il turissem.

Tar la dumonda 4:
Las emprimas scolaras ed ils emprims scolars che han frequentà la scola populara tenor il concept da linguas vertent (segunda lingua chantunala a partir da la 3. classa, englais a partir da la 5. classa) vegnan a cumenzar ina scolaziun en ina scola professiunala spezialisada commerziala il pli baud la stad 2017. Perquai n'èsi oz insumma betg pussaivel da far deposiziuns concretas davart experientschas cun quest concept or da l'optica da las scolas professiunalas spezialisadas commerzialas.
En general vala en quest connex la suandanta situaziun da partenza: Las cumpetenzas linguisticas che vegnan pretendidas per in diplom professiunal èn fixadas en las ordinaziuns da furmaziun che valan per las singulas professiuns, quellas che vegnan pretendidas per la maturitad professiunala en l'ordinaziun davart la maturitad professiunala. Las scolas professiunalas spezialisadas vegnan infurmadas a temp davart las novaziuns en la scola populara, uschia ch'ellas han avunda temp da preparaziun fin l'onn 2017 per porscher a las scolaras ed als scolars che termineschan la scola l'instrucziun linguistica che resguarda lur cumpetenzas acquistadas en la scola populara ed – en vista a lur diplom – che gida a las approfundar u a las extender sin il stgalim secundar II.

Tar la dumonda 5:
La regenza è conscienta che l'impurtanza da l'englais sco lingua d'instrucziun a las scolas autas è creschida fermamain. Per la scola auta da tecnica ed economia (SATE) vala quai in pau pli pauc che per la scola politecnica federala Turitg (SPFT), per la scola auta teologica da Cuira na vala quai strusch. Perquai ha la regenza augmentà fermamain las pretensiuns per las scolaras e per ils scolars da la scola media en englais, e quai en il rom da la refurma davart la scola media 2008 (cf. missiva da la regenza al cussegl grond, carnet nr. 11/2007-2008, p. 634). La finamira è oz quella, che uschè bleras scolaras ed uschè blers scolars da la scola media sco pussaivel termineschian l'englais sin il nivel C1 (rom europeic communabel da referenza per las linguas, RECR). La realisaziun da questa pretensiun dovra dentant er il temp necessari. A differentas scolas medias dal chantun vegnan ultra da quai realisads projects cun ina instrucziun immersiva da l'englais. Tenor la regenza n'èsi pia betg necessari da prender mesiras.

12 da schaner 2011