L'onn 2008 ha il cussegl grond tematisà – en il rom d'ina revisiun parziala da la lescha davart las scolas medias – la scolaziun gimnasiala. En connex cun la clera voluntad da porscher vinavant il gimnasi inferiur en il Grischun, ha regnà in consens general d'augmentar las prestaziuns al gimnasi inferiur. Ina da las mesiras annunziadas en la missiva correspundenta è stada da cumbinar il rom d'accent linguas neolatinas (p.ex. spagnol/franzos) cun in examen da latin. Questa mesira era incontestada da quel temp.
Oz premettan mo paucas universitads pli quest examen da latin per il studi da las linguas neolatinas. Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders èn perquai da l'avis che la cumbinaziun da quest rom d'accent cun l'examen da latin saja in engrevgiament che n'è oz betg pli necessari per las maturandas grischunas e per ils maturands grischuns.
La regenza vegn supplitgada da respunder la suandanta dumonda:
- È la regenza pronta da revegnir a la mesira ch'ella ha prendì da quel temp e d'abolir la cumbinaziun dal rom d'accent linguas neolatinas cun l'examen da latin?
Cuira, ils 17 d'avrigl 2012
Claus, Jaag, Berther (Mustér), Bezzola (Zernez), Blumenthal, Bucher-Brini, Buchli-Mannhart (Stussavgia Plaz), Caduff, Caluori, Campell, Casanova-Maron, Casutt-Derungs, Clalüna, Engler, Felix, Fontana, Giacomelli, Gunzinger, Heiz, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jeker, Jenny, Kappeler, Kasper, Koch (Tumein), Koch (Igis), Komminoth-Elmer, Krättli-Lori, Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Mani-Heldstab, Michel (Tavau Monstein), Müller, Nick, Niederer, Niggli (Samedan), Niggli-Mathis (Grüsch), Parolini, Perl, Peyer, Pfäffli, Pult, Righetti, Sax, Steck-Rauch, Thöny, Trepp, Troncana-Sauer, Tscholl, Valär, Waidacher, Wieland, Zweifel-Disch, Degonda, Deplazes, Fausch, Liesch-Schön, Michel (Igis), Patt, Schucan, Spreiter, Stäbler, Vincenz
Resposta da la regenza
Il cuntegn da la dumonda Claus correspunda a la petiziun "Gimnasi – roms d'accent spagnol e franzos senza latin obligatoric", ch'è vegnida surdada ils 13 da mars 2012 d'ina delegaziun da gimnasiastas e da gimnasiasts da la scola media evangelica da Schiers (SME) al schef dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient (DECA) per mauns da la regenza dal chantun Grischun.
En sia resposta dals 16 d'avrigl 2012 a las petiziunarias ed las petiziunaris ha la regenza rendì attent al fatg, ch'il cussegl grond ha concludì ils 22 d'avrigl 2008 la revisiun parziala da la lescha davart las scolas medias (PCG 5/2007/2008, p. 661), ch'i n'ha dà nagin referendum encunter tala e ch'ella è entrada en vigur il 1. da settember 2008. En la missiva tar quella revisiun parziala da la lescha davart las scolas medias èn vegnids prescrits secturs, nua ch'i duain vegnir prendidas mesiras (matematica, scienzas natiralas, portfolio da linguas, certificats da linguas, examens finals coordinads per lieu da scola media e reducziun da las lecziuns crudadas) che duain gidar ad augmentar la qualitad da la scolaziun en il gimnasi. Ina da las mesiras prevesa da munir l'elecziun d'ina lingua neolatina sco rom d'accent cun la cundiziun d'absolver in examen obligatoric da latin a la fin da la scolaziun da scola media. Ina cundiziun cumparegliabla exista per il rom d'accent musica ch'è liada stringentamain a la frequentaziun d'ina instrucziun d'in instrument u da chant.
En il rom da la realisaziun da la revisiun parziala da la lescha davart las scolas medias ha il DECA supplitgà la cumissiun svizra da maturitad (CSM) da permetter in experiment da scola cun latin sco rom cumplementar a las scolas medias dal chantun Grischun. L'experiment da scola è vegnì motivà en quel senn, che singuls studis a las universitads pretendian vinavant enconuschientschas fundamentalas dal latin, e che studentas e students che n'han betg absolvì in examen da latin a la fin da la scolaziun da scola media, stoppian perquai s'acquistar posteriuramain las enconuschientschas da latin mancantas. En spezial premettian singulas universitads vinavant enconuschientschas dal latin per il studi d'ina lingua neolatina.
La CSM ha approvà ils 19 da mars 2009 la proposta dal DECA. L'experiment da scola tenor l'art. 19 da l'ordinaziun dal cussegl federal/dal reglament da la CDEP davart la renconuschientscha dals attestats da maturitad gimnasiala (ordinaziun davart ils attestats da maturitad, ORM; CS 413.11) è vegnì limità a tschintg onns (onns da scola 2010/2011 fin 2015/2016). El stoppia vegnir accumpagnà ed evaluà la finala d'ina universitad.
Las revisiuns dal plan d'instrucziun ch'èn resultadas da la revisiun parziala da la lescha davart las scolas medias e da las mesiras colliadas cun quella per augmentar la qualitad da la scolaziun en il gimnasi han resguardà a medem temp er las prescripziuns ch'èn resultadas da la revisiun da l'onn 2007 da la ORM. Ils plans d'instrucziun ed ils uraris da tut las scolas medias dal chantun han stuì vegnir adattads a las prescripziuns midadas, en spezial er en il sectur dal rom d'accent linguas. L'adattaziun n'ha betg pertutgà ils cuntegns dals roms d'accent linguas, mabain la cumbinaziun cun latin sco rom cumplementar u sco ulteriur rom obligatoric.
Ils rectorats da las scolas medias dal chantun Grischun èn adina vegnids infurmads davart ils conclus da la regenza. L'experiment da scola da tschintg onns – cun la evaluaziun e cun il rapport a la CSM – ch'è vegnì permess da la CSM cumenza a partir da l'onn da scola 2012/13. L'evaluaziun finala da quest experiment da scola vegn a mussar, sche la cumbinaziun obligatorica dal rom d'accent spagnol u franzos cun il rom cumplementar latin vegn a sa cumprovar sco mesira per augmentar la qualitad da la scolaziun en il gimnasi.
Correspundentamain als resultats ed a las indicaziuns dal rapport d'evaluaziun vegn la regenza eventualmain a revegnir a la mesira concludida l'onn 2008. Perquai che l'experiment da scola dura fin la fin da l'onn da scola 2015/16, vegn il rapport d'evaluaziun ad esser avant maun probablamain l'onn 2016.
27 da zercladur 2012