En il rom da la revisiun totala da la lescha da scola è la quota dal chantun per scolara u scolar vegnida calculada per mintga stgalim da scola en furma d'ina pauschala per la scola regulara.
Questas pauschalas èn vegnidas eruidas sin basa da calculaziuns detagliadas tar ils singuls puncts da revisiun da la nova lescha da scola (salaris da las persunas d'instrucziun, reducziun dals pensums, uras da bloc, structuras dal di e.u.v.). En questas calculaziuns singulas n'èn betg vegnids calculads ils custs totals tranter la legislaziun da scola veglia e nova, mabain mo ils custs supplementars ch'èn eruids resp. stimads dal departament e che fissan resultads en las vischnancas en cumparegliaziun cun la situaziun actuala da quella giada.
Suenter che las vischnancas èn sa lamentadas gia en il rom dal rendaquint da l'onn 2013, perquai ch'ils custs supplementars eran bler pli auts, è quest fatg sa mussà anc bler pli fitg en ils preventivs communals per l'onn 2014.
In'enquista che l'associaziun dals cussegls da scola dal Grischun ha fatg tar las instituziuns responsablas per la scola ha mussà – tar ina quota da questiunaris returnads da 53 % – ch'i resultan custs supplementars da passa 10 milliuns francs per las instituziuns responsablas per la scola.
Ils custs supplementars da 2,2 milliuns francs prognostitgads per las vischnancas èn en mintga cas vegnids surpassads per bler, schizunt sch'ins pretendess che las vischnancas hajan chaschunà agens custs supplementars sut il pretext da prescripziuns chantunalas.
En l'art. 71 al. 2 da la lescha da scola ha il cussegl grond fixà che 60 % dals custs supplementars stoppian vegnir surpigliads dal chantun e 40 % da las vischnancas.
Per quest motiv surdattan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la suandanta incumbensa a la regenza:
Eruir – suenter la fin da l'onn da scola 2013/2014 – ils custs supplementars effectivs chaschunads tras la nova lescha da scola ed adattar la pauschala per la scola regulara als custs supplementars effectivs.
Cuira, ils 5 da december 2013
Casanova-Maron, Florin-Caluori, Parolini, Berther (Camischolas), Bezzola (Zernez), Blumenthal, Brandenburger, Buchli-Mannhart, Burkhardt, Casutt Renatus, Cavegn, Clavadetscher, Conrad, Della Vedova, Dosch, Engler, Furrer-Cabalzar, Giacomelli, Gunzinger, Hardegger, Heiz, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jenny (Arosa), Kasper, Kleis-Kümin, Koch (Igis), Kollegger (Cuira), Krättli-Lori, Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Lorez-Meuli, Märchy-Caduff, Marti, Meyer-Grass, Niederer, Perl, Pfäffli, Rosa, Stiffler (Tavau Plaz), Tomaschett-Berther (Trun), Troncana-Sauer, Waidacher, Wieland, Zweifel-Disch, Hauser, Jenny-Marugg (Claustra Vitg), Müller (Haldenstein), Patt
Resposta da la regenza
Cuntrari a la proposta da la regenza ha il cussegl grond auzà en la sessiun da december 2013 – en il rom da la refurma da la gulivaziun da finanzas grischuna (refurma da la GF) – la pauschala per la scola regulara tenor l'art. 71 al. 2 da la lescha da scola. Suenter la realisaziun da la refurma vegn il chantun a pajar sin basa da quests conclus contribuziuns supplementaras da totalmain circa 3,9 milliuns francs per onn a las instituziuns responsablas per la scola. La proposta da la regenza na preveseva percunter nagin augment da las contribuziuns chantunalas en il sectur da la scola populara, ed ella na resguardava er nagins custs supplementars da las vischnancas chaschunads tras la nova lescha da scola che surpassavan las calculaziuns da quella giada. Il cussegl grond è dentant suandà la proposta da la cumissiun per politica da stadi e strategia (CPSS). La CPSS partiva da custs supplementars da las vischnancas en la dimensiun da 7 milliuns francs chaschunads tras la lescha da scola resp. d'ulteriurs 5 milliuns francs envers las calculaziuns da quella giada. Questas cifras ha la CPSS duvrà avant la sessiun da december en ses sboz da preschentaziun cun sias propostas tar la refurma da la GF. Sia proposta d'augmentar la pauschala per la scola regulara ha ella argumentà d'ina vart cun la realisaziun da l'incumbensa Zweifel-Disch concernent la promoziun da purschidas d'integraziun per uffants da lingua estra, da l'autra vart cun ulteriurs custs supplementars supponids da las vischnancas en consequenza da la nova lescha da scola. Da las contribuziuns chantunalas supplementaras en la dimensiun da 3,9 milliuns francs èn 2,1 milliuns francs per l'instrucziun da linguas estras. Ils 1,8 milliuns francs restants èn da chapir sco part als ulteriurs custs supplementars da las vischnancas. En quai che suonda duain mo quests 1,8 milliuns francs vegnir mess a quint sco spustament da las grevezzas.
Sin basa dals conclus ch'il cussegl grond ha prendì en il rom da la refurma da la GF sa preschenta la suandanta situaziun da partenza per reparter sin il chantun e sin las vischnancas ils custs supplementars supponids chaschunads tras la lescha da scola:
Suenter la realisaziun da la refurma da la GF pon ins – tenor las supposiziuns actualas – far quint cun ina repartiziun dals custs supplementars da 65 % per il chantun e da 35 % per las vischnancas. Cunter la clav da repartiziun da 60 % tar 40 % na vegni betg cuntrafatg sin donn e cust da las vischnancas, e quai uschè ditg ch'ils custs supplementars effectivs da las vischnancas chaschunads tras la lescha da scola na surpassan tut en tut betg 8 milliuns francs. Averta è dentant la dumonda, cun tge custs supplementars ch'il chantun vegn confruntà en cumparegliaziun cun la missiva. Memia bass èn vegnidas stimadas tranter auter las contribuziuns chantunalas per las structuras dal di.
L'incumbensa Casanova è vegnida inoltrada ils 5 da december 2013 suenter il conclus dal cussegl grond davart la refurma da la GF. Ella na menziunescha dentant insumma betg las novas pauschalas per la scola regulara resp. la nova situaziun da partenza. In'eventuala adattaziun da la pauschala per la scola regulara sto – tenor l'avis da la regenza – dentant er resguardar questa nova situaziun da partenza. Da resguardar è la finala er il fatg ch'il cussegl grond ha concludì ils ultims 3 onns projects da leschas che chaschunan spustaments annuals da grevezzas en la dimensiun da 48 milliuns francs sin donn e cust dal chantun. Perquai èsi difficil da chapir, sch'i vegn ussa pretendì d'examinar in'adattaziun da contribuziuns che chaschunass in'ulteriura violaziun da las directivas da la politica da finanzas dal cussegl grond concernent la renunzia ad ulteriurs spustaments da grevezzas.
Tuttina è la regenza pronta d'acceptar questa incumbensa. Er ella vuless la meglra transparenza pussaivla areguard las consequenzas finanzialas effectivas chaschunadas tras la nova lescha da scola. Las retschertgas vegnan dentant ad esser pussaivlas pir l'onn 2016, perquai che las vischnancas ston – tenor l'art. 49 al. 3 da la lescha da vischnancas dal chantun Grischun dals 28 d'avrigl 1974 (DG 175.050) – trametter lur quint annual 2014 approvà al chantun entaifer 1 onn suenter la finiziun da l'onn da gestiun. Las evaluaziuns ston pudair sa basar sin las bilantschas definitivas da las vischnancas. Impurtant, ed a medem temp er fitg pretensius, vegni ad esser per las vischnancas da determinar ils custs supplementars che resultan sin il pli indirectamain tras las nova lescha da scola. Uschia n'èsi per exempel betg necessari da rinforzar las direcziuns da las scolas en consequenza da la revisiun da la lescha da scola. Gist en quest sectur han differentas instituziuns responsablas per la scola concludì en il fratemp mesiras cun custs supplementars considerabels. Empè da far retschertgas en tut las 146 vischnancas vegni perquai eventualmain ad esser raschunaivel da cumparegliar ils custs a maun da las cifras d'intginas instituziuns represchentativas responsablas per la scola e da far ina calculaziun approximativa correspundenta.
Per betg svegliar faussas aspectativas saja la finala menziunà ch'ina nova adattaziun da la pauschala per la scola regulara vegniss en dumonda per la regenza mo, sche las retschertgas fatgas sin basa da questa incumbensa mussassan disproporziuns gravantas tar la repartiziun dals custs. Sin basa da l'enquista da l'associaziun dals cussegls da scola dal Grischun (ACSG) n'èsi dentant betg da quintar cun quai, il cuntrari. Las summas preschentadas resguardan per gronda part mo ils custs supplementars senza las contribuziuns chantunalas supplementaras a las vischnancas.
13 da favrer 2014