Situaziun da partenza
En l'artitgel d'intent da la lescha davart la promoziun dal sport e dal moviment (lescha da promoziun dal sport) vegn menziunà sut la finamira da l'effect en l'art. 1 lit. c la "garanzia da bunas cundiziuns generalas per il sport da prestaziun". Tenor l'art. 11 conceda il chantun er contribuziuns per sustegnair il sport da prestaziun.
Il sport da prestaziun è in factur impurtant per il svilup dal sport, el influenzescha il sport popular u il sport da massa, perquai ch'el po svegliar l'interess per ina disciplina da sport. Ultra da quai stgaffescha el identitad ed è in factur economic che na dastga betg vegnir sutstimà. En quest connex duai l'attenziun esser sapientivamain sin il sport da prestaziun da la generaziun giuvna. Entant che classas e scolas da talents da la scola populara survegnan contribuziuns supplementaras sin basa da la lescha da scola, manca en il rom da la lescha da promoziun dal sport in sustegn direct da las scolas medias da sport e da las instituziuns da la furmaziun professiunala. Las scolas dal stgalim secundar II profiteschan indirectamain da las contribuziuns che vegnan pajadas – en il senn d'ina promoziun dal sport da prestaziun – directamain a las scolara ed als scolars da las scolas respectivas.
En il rom da la lescha da promoziun dal sport ha il cussegl grond pretendì ch'il far sport da prestaziun e la scolaziun stoppian esser cumpatibels e punctuà en quest connex che quai stoppia tegnair quint da noss sistem da scolaziun dual. Quai vul dir che la via d'ina atleta u d'in atlet sto esser segirada finanzialmain tant sur ina carriera gimnasiala sco er sur ina carriera professiunala e sto survegnir – analogamain a las classas ed a las scolas da talents da la scola populara – ina basa legala. Quest giavisch è vegnì exprimì da tut las partidas en il rom da la discussiun da la lescha da promoziun dal sport.
Per pussibilitar in tractament egual da las scolas medias da sport e da las scolas professiunalas, supplitgeschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la regenza da garantir en il rom da las leschas correspundentas (lescha davart las scolas medias e lescha davart la furmaziun professiunala) che las scolas en il chantun Grischun, che porschan – cun la permissiun da la regenza – classas da sport da prestaziun sin il stgalim secundar II, survegnian – analogamain a las classas da talents da la scola populara – ina pauschala supplementara per scolara u scolar.
Cuira, ils 12 da zercladur 2014
Mani-Heldstab, Steck-Rauch, Florin-Caluori, Barandun, Bleiker, Blumenthal, Bucher-Brini, Buchli-Mannhart, Burkhardt, Casty, Cavegn, Conrad, Engler, Fallet, Fasani, Felix (Haldenstein), Fontana, Furrer-Cabalzar, Hartmann (Champfèr), Heiz, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jeker, Kasper, Koch (Tumein), Kollegger (Cuira), Kollegger (Malix), Kunz (Cuira), Locher Benguerel, Märchy-Caduff, Michael (Donat), Niggli (Samedan), Niggli-Mathis (Grüsch), Papa, Pedrini, Perl, Stiffler (Tavau Plaz), Stiffler (Cuira), Troncana-Sauer, Valär, Waidacher, Zweifel-Disch, Decurtins, Felix (Scuol), Monigatti, Müller (Susch), Patt, Spreiter
Resposta da la regenza
Per giuvenils cun talents da sport e per lur geniturs èsi ina sfida da coordinar las pretensiuns dal trenament e da las cumpetiziuns dal sport da prestaziun cun l'instrucziun en la professiun u en scola sin il stgalim secundar II.
Ils giuvenils cun talents da sport pon ozendi frequentar scolas medias en il chantun che prendan resguard dal trenament sco er da las cumpetiziuns tant en l'urari sco er en l'applicaziun da metodas d'instruir e d'emprender. Ultra da quai vegn concedida sin proposta da las scolas medias ina prolungaziun da la scolaziun per in onn da scola. Las scolas medias vegnan però er frequentadas da giuvenils cun talents musics e tecnics che pudessan er far valair in dretg da vegnir promovids spezialmain tras il chantun. Quai vala en spezial en il sectur dals roms MIST (matematica, informatica, scienzas natiralas e tecnica), nua che nossa societad dovra urgentamain forzas giuvnas talentadas. L'ordinaziun dal cussegl federal/il reglament da la CDEP per la renconuschientscha dals attestats da maturitad gimnasiala dals 16 da schaner/15 da favrer 1995 (ordinaziun davart ils attestats da maturitad, ORM; CS 413.11/RRM) respecta ils differents talents da noss giuvenils permettend a l'instrucziun gimnasiala da promover ils duns individuals da las scolaras e dals scolars. Cun tge success ch'il model da scolaziun grischun vegn realisà per exempel en il sectur da sport, mussa il spievel da las medaglias da l'olimpiada a Sotschi 2014 en moda impressiunanta: Tar trais da sis medaglias d'aur svizras respectivamain tar quatter dad indesch medaglias svizras datti in connex direct cun ils gimnasis dal Grischun. Sin il champ tecnic mussan ils success dals teams da robotica da la scola chantunala grischuna e da la scola media evangelica Schiers a concurrenzas internaziunalas che success grondius èn pussaivels cun las mesiras da promoziun existentas e grazia a l'engaschament correspundent dals giuvenils, da las persunas d'instrucziun e da las scolas. Las experientschas dals ultims onns mussan però ch'i dat disciplinas da sport, per las qualas las scolas medias grischunas n'han nagina purschida da scolaziun adattada. Per quests cas prevesa la revisiun parziala da la lescha davart las scolas medias che vegn tractada dal cussegl grond durant la sessiun d'october, ch'il chantun prestia ina contribuziun per ch'il giuvenil pertutgà possia frequentar ina scola media ordaifer il chantun.
Sportistas e sportists da prestaziun che fan in emprendissadi èn exposts ad in squitsch spezialmain grond. Ad in urari plain en scola ed als curs intermanaschials sco er ad in mintgadi pretensius en il manaschi d'emprendissadi ston ins anc agiuntar las cumpetiziuns e bler temp per trenar. Malgrà questa gronda chargia han pudì sa participar a Sotschi er differentas sportistas e divers sportists dal Grischun che han fatg ina furmaziun fundamentala professiunala. Per pudair tegnair supplementarmain quint da questa situaziun speziala curra actualmain in project sut la batgetta da l'uffizi per la furmaziun professiunala per elavurar in concept che propona mesiras per meglierar la situaziun da questa generaziun giuvna da sportistas e da sportists. I duai vegnir mussà co che las mesiras ch'èn da definir pudessan vegnir integradas en las structuras da la furmaziun professiunala e co ch'ellas pudessan vegnir finanziadas. Durant la fasa da project stattan a disposiziun a la direcziun dal project meds finanzials dal fond da la lottaria naziunala per sustegnair ils giuvenils sco er per prender mesiras a las scolas professiunalas spezialisadas. Las var 30 sportistas e sportists da prestaziun che cumenzan mintga onn da nov cun in emprendissadi, sa repartan sin las professiuns las pli differentas e – pervia dal lieu da l'emprendissadi – sin las differentas scolas professiunalas dal chantun. Las professiuns tschernidas dals giuvenils sportivs varieschan dad onn ad onn. Perquai na vegni strusch ad esser pussaivel da manar classas cun mo sportistas e sportists da prestaziun en las scolas professiunalas spezialisadas. Tenor la lescha davart la furmaziun professiunala e davart purschidas da furmaziun cuntinuanta porta il maun public il deficit imputabel da las scolas professiunalas spezialisadas, uschia che la pauschala supplementara che vegn pretendida tras ina midada da la lescha per scolara e scolar d'ina classa da prestaziun na dastgass betg esser raschunaivla. Pervia da la revisiun currenta da la lescha davart las scolas medias e pervia da las activitads en il sectur da la furmaziun professiunala propona la regenza al cussegl grond da refusar l'incumbensa qua avant maun.
20 d'avust 2014