Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Crameri concernent edifizis ordaifer la zona da construcziun

Sessiun: 09.12.2015

Tenor l'art. 75 da la constituziun federala da la confederaziun svizra (Cst.; CS 101) fixescha la confederaziun ils princips da la planisaziun dal territori. La planisaziun dal territori sezza è dentant chaussa dals chantuns. Ils ultims onns ha la confederaziun deplorablamain interpretà sia cumpetenza da fixar princips en moda fitg generusa. La lescha federala davart la planisaziun dal territori (LPT; CS 700) e l'ordinaziun davart la planisaziun dal territori (OPT; CS 700.1) prescrivan quasi definitivamain, tge projects da construcziun ch'èn admess ordaifer la zona da construcziun. Las differenzas fundamentalas dals singuls chantuns na vegnan betg resguardadas en quest connex, malgrà che terren betg surbajegiabel ha en chantuns rurals ina tut autra muntada ch'en chantuns urbans. Da questa differenza èsi da tegnair quint pli fitg en l'avegnir.

 

En il chantun Grischun è il maletg da la cuntrada ordaifer las zonas da construcziun caracterisà fermamain d'edifizis duvrads (anteriuramain) per intents agriculs. Per mantegnair quest maletg prezius da la cuntrada, èsi impurtant ch'ils edifizis anteriuramain agriculs ordaifer las zonas da construcziun (en spezial aclas) na vegnian betg surlaschads a sasez. Qua duai vegnir purschida la pussaivladad d'als transfurmar moderadamain e d'als duvrar per auters intents p.ex. per abitar lien, e quai independentamain da lur utilisaziun oriunda. Uschiglio vegn il maletg da la cuntrada tipic per il Grischun cun aclas a sa midar considerablamain ils proxims onns. Sche edifizis duvrads anteriuramain per intents agriculs na servan betg pli a lur intent oriund e na pon betg vegnir duvrads per auters intents, van els en decadenza. Lur proprietarias e proprietaris n'han per regla nagin interess da mantegnair in edifizi che n'als serva betg pli. Tras la pussaivladad da midar l'utilisaziun duain vegnir garantids tant il maletg da la cuntrada sco er il mantegniment da la valur da quests edifizis e stabiliments.

 

Per quests motivs sto la legislaziun federala (en spezial la LPT e la OPT) vegnir adattada uschia che la garanzia da possess d'edifizis ordaifer la zona da construcziun vegn extendida. Edifizis dal dretg vegl che na vegnan betg pli duvrads per intents agriculs (uschenumnadas aclas) duain pudair vegnir transfurmads moderadamain per als pudair duvrar per intents d'abitar, e quai independentamain da l'utilisaziun oriunda u actuala, tant enavant che lur identitad vegn mantegnida. Per il maun public na dastgan betg resultar custs supplementars u obligaziuns supplementaras sco per exempel averturas. L'engrondiment vers anora duai restar vinavant pussaivel, almain en la dimensiun existenta.

 

Sin basa da l'art. 160 Cst. e da l'art. 59 al. 1 da la constituziun dal chantun Grischun (Cst./GR; DG 110.100) vegn la regenza incumbensada:

 

- d'inoltrar a l'assamblea federala ina iniziativa dal chantun che pretenda l'adattaziun da la legislaziun federala confurm a las consideraziuns qua survart; e

 

- da s'engaschar en tut las organisaziuns da la planisaziun dal territori, nua che represchentanzas dal chantun Grischun sa participeschan, che la legislaziun federala vegnia adattada confurm a las consideraziuns.

 

Cuira, ils 9 da december 2015

 

Crameri, Claus, Felix (Haldenstein), Albertin, Alig, Berther (Mustér), Blumenthal, Brandenburger, Bucher-Brini, Burkhardt, Caduff, Caluori, Casanova (Glion), Casanova-Maron (Domat), Cavegn, Caviezel (Tavau Clavadel), Danuser, Darms-Landolt, Davaz, Della Vedova, Dosch, Engler, Epp, Fasani, Felix (Scuol), Florin-Caluori, Gartmann-Albin, Geisseler, Giacomelli, Gunzinger, Hardegger, Hartmann, Heinz, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Hug, Joos, Kasper, Koch (Tumein), Koch (Igis), Kunfermann, Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Marti, Mathis, Michael (Donat), Michael (Castasegna), Müller, Nay, Niederer, Niggli (Samedan), Papa, Paterlini, Rosa, Salis, Sax, Schneider, Schutz, Steck-Rauch, Stiffler (Tavau Plaz), Stiffler (Cuira), Tenchio, Thomann-Frank, Tomaschett (Breil), Valär, von Ballmoos, Waidacher, Weber, Wieland, Zanetti, Andri, Berther (Segnas), Föhn, Natter, Ratti, Spreiter, Tuor

Resposta da la regenza

L'incumbensa qua avant maun tematisescha ils edifizis agriculs ordaifer la zona da construcziun che han pers lur funcziun pervia da las midadas structuralas en l'agricultura. La situaziun giuridica actuala è reglada definitivamain en il dretg federal davart la planisaziun dal territori (LPT ed OPT). Ils princips pon vegnir descrits en furma concisa sco suonda:

1) Edifizis d'abitar agriculs pon vegnir utilisads ed engrondids moderadamain er per intents d'abitar betg agriculs, e quai tenor il princip "abitar resta abitar" ch'è vegnì renconuschì dal dretg federal l'onn 2000.

2) Stallas na dastgan da princip anc adina betg vegnir transfurmadas en edifizis che vegnan utilisads per intents d'abitar. Per quest scumond general da midar l'utilisaziun prevesa il dretg federal dentant trais excepziuns, numnadamain per:
a) gruppas d'almain 5 stallas en zonas da mantegniment (art. 33 OPT);
b) stallas sparpagliadas ch'èn marcantas per la cuntrada (art. 39 al. 2 OPT);
c) stallas degnas da vegnir protegidas (art. 24d al. 2 LPT).

La raschun per introducir questas trais excepziuns dal scumond general da midar l'utilisaziun da stallas en il decurs dals onns è stada l'experientscha ch'ina decadenza successiva da la veglia substanza architectonica agricula resulta d'in scumond general da midar l'utilisaziun. En questas trais situaziuns spezialas menziunadas pudess quai esser ina perdita per la cuntrada.

L'incumbensa qua avant maun surpassa lunschor l'urden vertent. Ella vul ch'ins possia transfurmar en l'avegnir tut las stallas existentas ordaifer las zonas da construcziun per intents d'abitar, independentamain dal fatg, sche quellas èn situadas en zonas da mantegniment, sche quellas èn marcantas per la cuntrada u sche quellas èn degnas da vegnir protegidas.

Da dar maun liber en moda uschè pauschala e radicala per la midada d'utilisaziun na po la regenza betg sustegnair: Sco gia menziunà, ha la confederaziun schluccà en il decurs dals onns e sin squitsch dals chantuns il scumond oriund general da midar l'utilisaziun en spezial per stallas che han – sco cumponenta d'ina gruppa d'edifizis u sco edifizis singuls sparpagliads – il predicat "marcant per la cuntrada". Quai sut tschertas premissas (plan directiv chantunal, planisaziun d'utilisaziun communala). Il chantun ha stgaffì immediatamain las premissas necessarias cun il plan directiv chantunal (PDChant) da l'onn 2000 sco er cun la revisiun da la lescha chantunala davart la planisaziun dal territori da l'onn 2004 (art. 31 ed 84 LPTGR). En quest connex è el sa decidì d'integrar las regiuns en la realisaziun e d'incumbensar quellas da fixar en lur plans directivs regiunals en cas da basegn lieus per zonas da mantegniment (ZMant) e/u per cuntradas cun edifizis marcants per la cuntrada (EMC) sco cundiziuns indispensablas per planisaziuns d'utilisaziun communalas correspundentas. Entant che la realisaziun areguard las ZMant ha funcziunà pli u main, n'han las regiuns resp. las vischnancas (cun excepziun da la Val Schons) anc betg ademplì fin ussa lur incumbensas da planisaziun concernent las cuntradas cun EMC. Fin che las regiuns e las vischnancas n'han dentant anc gnanc exaurì las pussaivladads ch'il dretg vertent porscha ad ellas, na po la regenza betg sustegnair ina incumbensa che pretenda da la confederaziun d'adattar ses dretg uschia, che tut las stallas duain pudair vegnir transfurmadas en abitaziuns da vacanzas.

Cunter l'acceptaziun da questa incumbensa pledan ultra da quai resalvas fundamentalas da la politica da l'organisaziun dal territori. Ina quantitad gigantica da var 20 000 stallas fissan exponidas plaun a plaun ad in squitsch da midar l'utilisaziun per intents d'abitar. En vista a la posiziun da questas stallas en la cuntrada betg abitada resp. en spazis che n'èn insumma betg adattads u preparads per intents d'abitar, violass la pussaivladad libra e nuncontrollada da midar l'utilisaziun en moda gravanta la pitga principala da la planisaziun dal territori en Svizra, numnadamain il princip da separar il territori abità dal territori betg abità. La transfurmaziun da mintga stalla per intents d'abitar fiss alura dal puntg da vista da l'agricultura da refusar cleramain, perquai che quai chaschunass tranter auter impediments per l'utilisaziun agricula ed avess consequenzas imprevisiblas per il dretg funsil puril. Mo per stallas, per las qualas la confederaziun accepta la midada d'utilisaziun pervia da lur caracter spezial marcant per la cuntrada, exista in interess public da mantegniment; per tut las autras sto vegnir acceptada la decadenza natirala successiva, er sch'ellas restan anc visiblas per in tschert temp en la cuntrada sco ruinas resp. sco perditgas d'ina cultura agricula passada.

Tenor quai ch'è vegnì ditg qua survart propona la regenza da refusar l'incumbensa. Ella vegn dentant a sclerir ils motivs che fan fadia fin ussa a las regiuns resp. a las vischnancas da stgaffir la basa planisatorica prescritta per che almain las stallas effectivamain marcantas per la cuntrada pudessan vegnir transfurmadas. Sch'ils motivs sa chattan en la legislaziun, vegn la regenza a s'engaschar per examinar quels. L'occasiun dat la fasa 2 da la revisiun da la LPT che ha cumenzà ussa resp. la legislaziun chantunala consecutiva. En quest connex duai er vegnir cuntanschida in'amplificaziun sistematica da las libertads d'agir, per exempel a favur d'utilisaziuns turisticas per pudair satisfar a las sveltas midadas dals basegns dals giasts.

8 da mars 2016