Il parasit monocellular neospora caninum attatga en il decurs da ses svilup differentas spezias d'animals che al servan sco animals ospitants. L'animal ospitant final da l'agent patogen è il pli savens il chaun. Tar vulps n'è la malsogna anc mai vegnida cumprovada. Ultra da chauns pon er arments esser animals ospitants intermediars. Fitg darar chauras ed ulteriuras spezias d'animals. En l'uman na po il parasit betg surviver. Perquai n'è la malsogna betg privlusa per ils umans. La malsogna vegn cunzunt constatada tar chauns giuvens u tar vatgas purtantas. Tar ils auters animals na chaschuna la malsogna nagins sintoms. Ils chauns han sintoms tipics sco chommas davos pli e pli paralisadas, ina coordinaziun disturbada, tremblitga, fevra, ina respiraziun pli difficila e diarrea. L'agent patogen è in da plirs chaschunaders pussaivels d'aborts e da perditas da vadels tar ils arments. Vadels pon er avair donns tardivs suenter la naschientscha (coordinaziun disturbada, paralisa). La via la pli frequenta per transmetter la malsogna tar ils arments è quella en l'uterus da l'animal-mamma purtant sin il descendent betg anc naschì. Quai po avair lieu repetidamain tar pliras purtanzas. I n'exista nagin vaccin che po impedir la transmissiun en il corp da la mamma e pia impedir aborts. Novas infecziuns pon resultar, sch'ils animals maglian charn u excrements che cuntegnan l'agent patogen. Talas novas infecziuns èn però stgarsas. La neosporosa è in'epidemia d'animals che sto vegnir survegliada e pia annunziada al post cumpetent.

Tar la dumonda 1: En il Grischun èn vegnids annunziads ils ultims 10 onns en media ca. 500 aborts d'arments als veterinaris ed examinads en il laboratori da biologia da l'uffizi per la segirezza da victualias e per la sanadad d'animals areguard differents eventuals agents patogens infectus. Per blers aborts na po betg vegnir cumprovada ina infecziun sco raschun. Els resultan da disturbis ormonals u d'influenzas externas sco stress, facturs climatics ed accidents. Fitg darar pon bacterias sco p.ex. clamidias, coxiellas ed il virus BVD vegnir diagnostitgads sco motiv infectus per l'abort. Ils ultims 4 onns èn 75 cas, pia 3,8 % dals aborts, vegnids examinads ulteriuramain pervia dal suspect d'ina infecziun da neosporosa. En media en 5 cas per onn (1 % dals aborts) ha pudì vegnir constatà il parasit neospora caninum.

Tar la dumonda 2: Differenzas regiunalas concernent la derasaziun da cas d'aborts, er da cas da neosporosa, na pon betg vegnir constatadas. Uschia hai dà ils ultims 2 onns singuls cas da neosporosa en las suandantas vischnancas dal Grischun: Val Müstair, Mustér, Puschlav, Arosa, Churwalden, Trimmis, Grüsch e Claustra-Serneus.

Tar la dumonda 3: I na dat nagins indizis che bains purils cun chauns han dapli aborts che bains purils senza chauns. Igl è in fatg che bain praticamain tut ils arments han ina giada contact direct u indirect cun chauns durant la stagiun da pascular.

Tar la dumonda 4: I na dat nagins indizis che chauns da protecziun da muntaneras avessan rinforzà la problematica da neospora. Igl è in fatg ch'i n'han anc mai pudì vegnir cumprovadas neosporas tar aborts da nursas ils ultims 5 onns en il Grischun. Tar aborts da chauras han pudì vegnir cumprovadas mo duas giadas neosporas durant quel temp.

Tar las dumondas 5 e 6: I dat differentas pussaivladads d'interrumper il ciclus d'infecziun. En spezial duain las duas gruppas principalmain pertutgadas observar il suandant:
• puras e purs: dismetter las mundadiras immediatamain ed en moda correcta, betg deponer quellas en il liber e cunzunt betg dar da magliar quellas al chaun da chasa u laschar magliar quel quellas.
• possessuras e possessurs da chauns: allontanar tut ils excrements da chauns da las pastgiras e dismetter quels en moda correcta
Il chantun e la confederaziun emprovan da sensibilisar las puras ed ils purs sco er las possessuras ed ils possessurs da chauns cun mesiras d'infurmaziun. Ultra da quai pon las vischnancas gidar cun ina buna infrastructura da sistems per dismetter excrements da chauns ed en spezial er cun campagnas d'infurmaziun sistematicas a sensibilisar las possessuras ed ils possessurs da chauns e pia ad interrumper il ciclus d'infecziun. Ellas vegnan cussegliadas en chaussa dal chantun.

22 da favrer 2018