Il chantun po relaschar restricziuns da traffic temporaras en il senn d'uschenumna­das occurrenzas da slowUp. L'onn 2022 èn vegnidas organisadas talas occurrenzas da slowUp per exempel a Zuoz u sin il Pass da l'Alvra. Per lur realisaziun ston vegnir dumandadas duas differentas permissiuns; d'ina vart ina permissiun da la Polizia chan­tunala per occurrenzas sin vias publicas (art. 52 e 72 Lescha federala davart il traffic sin via [LTV; CS 741.01]). Quella regla en emprima lingia aspects da segirez­za. Da l'autra vart è necessaria ina permissiun per il diever public intensiv, q.v.d. per la serrada da la via. Per las vias chantunalas surdat l'Uffizi da construcziun bassa quel­las (art. 12 Lescha davart las vias dal chantun Grischun [LVias; DG 807.100]) e per vias communalas surdattan las vischnancas talas permissiuns. Sin las usche­num­na­das vias da transit tenor l'Ordinaziun concernent las vias da grond transit (CS 741.272) po la Confederaziun dentant pronunziar ina decleraziun da laschar avert la via. Il chantun po pia mo cun consentiment da la Confederaziun ordinar restricziuns da traffic temporaras. Per far la consideraziun dals interess è decisiv, quant grond ch'il territori correspundent è (singul traject, entira vischnanca, entira regiun, entir chantun), quant ditg che la restricziun da traffic temporara dura e quant gronda che la rait da vias pertutgada è. En cas d'ina intervenziun pli gronda vegn er la funcziun da las vias da transit restrenschida pli fitg e uschia vegn pia la Confederaziun resp. l'Uffizi federal da vias UVIAS betg ad esser d'accord cun quai. Ina soluziun individua­la tras il chantun Grischun n'è betg pussaivla en l'entir territori e vegniss en dumonda mo per las vias betg inditgadas en l'Ordinaziun concernent las vias da grond transit. Qua sa tracti per il solit da vias a la periferia sco er da vias communalas. Pertutgadas da quai fissan cunzunt regiuns perifericas che disponan gia oz d'ina purschida dal traf­fic public mo minimala. La distribuziun fina ha lieu en quest connex il pli savens cun autos da posta, ils quals fissan medemamain pertutgads da las restricziuns da traffic.

Tar la dumonda 1: Tras la permissiun da dumondas per occurrenzas da slowUp (sco pratitgà fin ussa) u ev. tras il relasch da restricziuns da traffic a temp limità sin ina part da la rait da vias po il chantun prestar ina contribuziun per realisar dumengias senza traffic d'autos en las vischnancas ed en las regiuns. Ma la cumpetenza chan­tu­nala sin ils trajects da via, ch'èn cuntegnids en l'Ordinaziun federala davart las vias da transit e sur ils quals la pli gronda part da la prestaziun da vehichels a motor re­sul­tass, è fermamain limitada.

Tar la dumonda 2: Na. Mesiras dal Plan d'acziun Green Deal (AGD) e lur promoziun duain esser efficazias – tenor l'incumbensa Wilhelm ch'è vegnida acceptada – e ston pia primarmain vegnir calculadas en connex cun lur effect. Dumengias senza traffic d'autos en territoris da pitschna dimensiun èn per la protecziun dal clima da significa­ziun subordinada e correspundentamain er da significaziun pli pitschna.

Tar la dumonda 3: Na. Ina dumengia senza traffic en l'entira Svizra duvrassan bain ulteriuras persunas il traffic public (viafier) ed ina part da quellas resguardassan pro­ba­blamain er en il mintgadi puspè dapli il traffic public. Il respargn che pudess vegnir cuntanschì cun ina dumengia naziunala senza traffic d'autos, fiss main che 1/365 da las emissiuns da CO₂ annualas resp. dal consum d'energia annual dal traffic sin via. Calculà sur tut las chaschunadras e sur tut ils chaschunaders fiss quai circa in pro­mil. L'effect d'occurrenzas da slowUp en la cumpetenza chantunala fiss dentant bler pli pitschen, perquai ch'ellas pon pertutgar mo ina pitschna e concernent volumen da traffic subordinada part da la rait da vias. Talas restricziuns da traffic temporaras han ina valur d'experientscha per las participantas ed ils participants d'occurrenzas da slow­Up, n'èn dentant betg adattadas per cuntanscher las finamiras da CO₂ necessa­rias. Da talas occurrenzas da slowUp ch'èn en la cumpetenza chantunala, po il traffic public pia er profitar maximalmain en tscherts puncts.

Tar la dumonda 4: Igl è incontestà che l'aria da respirar vegn liberada da substanzas nuschaivlas, perquai ch'i mancan ils autos sin la via, e ch'i vegnan stgaffids spazis li­bers per il traffic da pedunas e da peduns e per il traffic da velos. Quai po per in curt temp influenzar positivamain la qualitad da viver ed er esser turisticamain attractiv. A quest effect s'opponan il di respectiv dentant er las perditas d'entradas potenzialas da l'economia locala e regiunala sco er ils giasts che arrivan savens cun l'agen vehi­chel.

14 d'october 2022