La cumplexitad da la realisaziun planisatorica e da las prescripziuns dal dretg federal è actualmain ina fitg gronda sfida per tut las partidas participadas al process da plani­saziun. Las autoritads chantunalas d'approvaziun ston applitgar ina norma d'exami­naziun prescritta. Las planisaziuns localas ston correspunder a las prescripziuns da la Lescha federala davart la planisaziun dal territori (LPT; CS 700), al dretg func­ziu­nal da la planisaziun dal territori sco er a la Lescha davart la planisaziun dal territori per il chantun Grischun (LPTGR; DG 801.100) (cf. resposta da la Regenza dals 13 da favrer 2023 a l'incumbensa Kocher concernent l'acceleraziun da las revisiuns da las planisaziuns localas, prot. nr. 104/2023). En il rom dal dretg surordinà adem­pleschan las vischnancas l'incumbensa da la planisaziun locala en moda autonoma (art. 3 al. 1 LPTGR). La dimensiun da la cumpetenza chantunala d'examinaziun, che vegn pretendida cun l'incumbensa, correspunda pia gia al dretg vertent. La durada da las proceduras per l'examinaziun preliminara chantunala resp. per l'approvaziun da las planisaziuns d'utilisaziun dependa da differents facturs che pon vegnir influen­zads mo per part dal chantun (cf. resposta da la Regenza dals 17 d'october 2022 a la dumonda Gort concernent ils termins da tractament da la planisaziun dal territori; prot. nr. 800/2022). Uschia ston ils documents da planisaziun esser cumplets e mo­tivads suffizientamain, per che las autoritads d'approvaziun possian observar ils ter­mins d'elavuraziun. Cas cuntrari ston ellas far audiziuns e scleriments supplementars tar las vischnancas, quai che dovra savens bler temp. Retardaments resultan er per­via da recurs da planisaziun. Tuttina ha l'unda da planisaziun actuala manà er il per­sunal dals posts chantunals cumpetents als cunfins da sias capacitads. La chargia vegn a s'augmentar anc vinavant ils proxims onns. Ina gestiun effizienta e speditiva da las proceduras è senza dubi in element central da la lavur administrativa. Cun fixar termins da tractament pli severs na vegn il problem dentant betg schlià. Empè da quai dovri mesiras organisatoricas per accelerar las proceduras. Talas mesiras èn vegnidas prendidas ed èn en realisaziun. Uschia dumondan l'Uffizi per il svilup dal territori (UST) ed il Departament d'economia publica e fatgs socials (DES) in aug­ment dal persunal, quai sur il process ordinari da stgaffir plazzas. Las dumondas d'augment vegnan giuditgadas da la Regenza e preschentadas en la sessiun da december en il rom dal preventiv 2024 (cf. latiers er la resposta da la Regenza a l'incumbensa Kocher). Ensemen cun il DES sviluppa e realisescha il UST plinavant cuntinuadamain standardisaziuns ed automatisaziuns, per exempel en furma d'exa­minaziuns automatisadas da datas digitalas sco er en furma da texts da model. En vista a las stretgas da persunal actualas vegn – sche pussaivel ed util – ultra da quai examinà in giudicament tras persunas spezialisadas externas. En cas singuls èn in­cumbensas correspundentas gia vegnidas surdadas. Sch'i sa mussa ch'ils termins regulars vegnan surpassads en ina procedura d'approvaziun, communitgescha il UST plinavant gia tenor il dretg vertent (cf. art. 5 al. 2 LPTGR) il retardament a la vischnanca pertutgada, quai cun ina curta motivaziun e cun l'indicaziun d'in nov ter­min da liquidaziun. En quest connex sa stenta il UST – tenor pussaivladad – da fixar las prioritads ensemen cun la vischnanca. Dal rest è l'approvaziun da las planisa­ziuns localas dapli che mo ina controlla. Anzi, ella è sezza in act da la planisaziun d'utilisaziun e, sco tal, in med da la coordinaziun che sto vegnir garantida dal chan­tun. Pervia da quest caracter constitutiv da la decisiun d'approvaziun n'è la proposta d'ina approvaziun «automatica» suenter la scadenza dal termin, betg cumpatibla cun la LPT. La nova calculaziun da la perspectiva demografica è medemamain gia avant maun (da consultar sut www.are.gr.ch). Ella s'orientescha als scenaris dal svilup de­mografic ch'èn vegnids elavurads da l'Uffizi federal da statistica. En il plan directiv è vegnì tschernì il scenari «aut» sco basa per las planisaziuns localas. Uschia è vegni­da stgaffida la pli gronda libertad da planisaziun pussaivla per las vischnancas. Qua tras po vegnir resguardà er in augment da la dumonda da terren da construcziun che resulta sin basa da las tendenzas pli novas. Plinavant vegnan ils scenaris da l'Uffizi federal da statistica actualisads periodicamain. Uschia vegnan las tendenzas mussa­das en la prognosa a media fin a lunga vista. Enzonaziuns èn pussaivlas sut las pre­missas da l'art. 15 al. 4 LPT. Las prescripziuns respectivas ston vegnir observadas da la vischnanca en il rom da sia planisaziun sco er dal chantun en il rom da l'appro­vaziun.

Las mesiras pretendidas per dumagnar las sfidas identifitgadas èn pia gia realisa­das resp. èn en realisaziun (cifra 1 al. 1 e 5, cifra 2 al. 1, 2 e 3), n'èn betg realisablas (cifra 1 al. 2, 3 e 4) u n'èn betg cumpatiblas cun il dretg surordinà (cifra 1 al. 6, cifra 2 al. 4). Sin basa da questas explicaziuns propona la Regenza al Cussegl grond d'ac­ceptar l'incumbensa qua avant maun areguard la cifra 1 al. 1 e 5 sco er areguard la cifra 2 al. 1, 2 e 3 e da refusar l'incumbensa areguard la cifra 1 al. 2, 3,4 e 6 sco er areguard la cifra 2 al. 4.

19 d'avrigl 2023