Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Bergamin concernent l'Iniziativa dals chantuns per introducir in congedi per geniturs sin plaun naziunal

Sessiun: 02.09.2023

En divers chantuns vegni fatg sforzs per introducir in congedi per geniturs sin plaun naziunal. Sco emprim chantun da la Svizra ha il chantun Genevra acceptà in tal congedi il zercladur 2023. Er sin plaun federal vegnan exprimidas ussa pli e pli pretensiuns per in congedi per geniturs sin plaun naziunal. Actualmain enconuscha la Svizra il congedi da maternitad ed il congedi da paternitad per geniturs cun in'activitad da gudogn. Tut en tut stat a disposiziun oz als geniturs cun in'activitad da gudogn ensemen in congedi per geniturs da 16 emnas. Las emprimas 8 emnas èn francadas en la lescha (art. 35a al. 3 Lescha da lavur). Tenor quai exista per las pagliolancas in scumond da lavurar durant las emprimas 8 emnas. 6 emnas da las ulteriuras 8 emnas èn oz reservadas unicamain per las dunnas. Tut en tut stattan a disposiziun oz a la dunna 14 emnas congedi da maternitad ed a l'um 2 emnas congedi da paternitad.

Da nov duain omadus geniturs avair ils medems dretgs da pudair participar a l'educaziun e d'entrar uschè facilmain sco pussaivel puspè en la professiun suenter la naschientscha d'in uffant. Las 8 emnas suenter la scadenza dal scumond da lavurar per pagliolancas, ch'è francà en la lescha, duain perquai vegnir prendidas ensemen cun in congedi per geniturs. Quai vul dir, ch'ils geniturs pon decider sezs, sche e co ch'els vulan far diever en moda flexibla da questas 8 emnas congedi per geniturs. Igl è pussaivel, ch'il congedi per geniturs vegn dividì e nizzegià da tuts dus geniturs per lavurar a temp parzial e per surpigliar la tgira d'uffants. Er la pratica actuala resta vinavant pussaivla. Il congedi per geniturs cuminaivel po vegnir retratg entaifer 6 mais suenter la naschientscha da l'uffant. La finamira è ina flexibilisaziun dal model existent ed uschia ina soluziun ch'il stadi e las interpresas pitschnas e mesaunas pon purtar finanzialmain.

Tras l'introducziun d'in congedi per geniturs flexibel po vegnir augmentada la quota d'activitad da gudogn da las dunnas e vegnir reducì il dischavantatg da las dunnas sin il martgà da lavur, particularmain en connex cun decisiuns d'engaschament e da promoziun. Ina pli gronda participaziun da las dunnas al martgà da lavur meglierescha lur independenza finanziala e lur prestaziuns da renta ed è plinavant ina mesira cunter la mancanza creschenta da persunas spezialisadas en Svizra. Actualmain na vegn in grond potenzial betg nizzegià. 18% da las mammas che lavuran a temp parzial lavurassan gugent ina procentuala pli auta (https://ekff.admin.ch/fileadmin/user_upload/ekff/05dokumentation/Positionspapiere/EKFF_Positionspapier_Elternzeit_DE.pdf). A medem temp permetta il congedi per geniturs da returnar pass per pass ed en moda segira en la vita professiunala e daventa uschia tant pli relevant per las generaziuns pli giuvnas. Medemamain pussibilitescha il congedi per geniturs als babs da stabilir baud ina colliaziun cun l'uffant. Tenor la Cumissiun federala per dumondas da famiglia (CUFF) vegn ina colliaziun pli ferma cun l'uffant resentida dals babs sco spezialmain preziusa
(https://ekff.admin.ch/fileadmin/user_upload/ekff/05dokumentation/Elternzeit/Argumentarium_Elternzeit_D.pdf). Var 70% da tut ils babs cun activitad da gudogn fan diever dal congedi da paternitad (https://sozialesicherheit.ch/de/ein-grossteil-der-vaeter-bezieht-vaterschaftsurlaub/).

La Cumissiun d'instituziuns politicas dal Cussegl dals chantuns (CIP-CC) ha deliberà ils 22 d'avust 2022 ses sboz preliminar per mauns da la consultaziun, per che las dunnas possian en l'avegnir suenter la naschientscha d'in uffant pratitgar lur mandats politics durant il congedi da maternitad sin tut ils plauns legislativs federals, senza ch'ellas perdan lur dretg da survegnir l'indemnisaziun da maternitad (situaziun actuala). La consultaziun ha durà fin ils 25 da november 2022. Tenor il rapport da consultaziun  (https://www.parlament.ch/centers/documents/de/19-311_20-313_20-323_21.311_Ergebnisbericht%20Politikerinnen%20im%20Mutterschaftsurlaub.DE.def.pdf) ha il chantun Grischun sco unic chantun desistì da prender posiziun. 22 chantuns beneventan quest project.

Ina midada da questa legislaziun federala vegn accumpagnada d'in congedi per geniturs sin plaun naziunal ch'ins po divider e retrair en moda flexibla. In congedi per geniturs sin plaun naziunal satisfa a la diversitad creschenta da models da famiglia, da las furmas da viver e da las ideas co divider la lavur pajada e la lavur nunpajada. El è elementar per l'egualitad tranter um e dunna, meglierescha la cumpatibilitad da la famiglia cun l'activitad da gudogn, ha in effect positiv sin il svilup da l'uffant ed è a medem temp raschunaivel ord vista da l'economia publica. La fluctuaziun dal persunal sa reducescha e tras quai er ils custs da recrutaziun. Cun ina iniziativa dal chantun Grischun duai il parlament naziunal vegnir incumbensà da sa deditgar a quest tema impurtant. I duain vegnir examinadas pliras soluziuns per in congedi per geniturs, quai areguard lur schanzas e lur realisabladad (custs, consequenzas per las interpresas e.u.v.), per la finala pudair introducir la meglra soluziun ch'è acceptabla per la maioritad, en il process politic.

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders incumbenseschan qua tras la Regenza d'inoltrar ina iniziativa dals chantuns en il num dal chantun Grischun a l'Assamblea federala, quai sin basa da l'art. 160 al. 1 da la Constituziun federala. Questa iniziativa dals chantuns duai pretender da las chombras federalas d'elavurar in sboz per in relasch da l'Assamblea federala per introducir in congedi per geniturs sin plaun naziunal, che ademplescha las suandantas cundiziuns:

  1. Las 8 emnas, ch'èn francadas en la lescha, restan cumplainamain per la dunna.
  2. Tar in temp total da 16 emnas restan 8 emnas per retrair en moda flexibla il congedi per geniturs.
  3. Omadus geniturs duain pudair retrair cumparts dal congedi per geniturs che dura 8 emnas, e quai entaifer 6 mais suenter la naschientscha d'in uffant ed en moda temporalmain flexibla.

Cuira, ils 2 da settember 2023

Bergamin, Widmer, Danuser (Cazas), Beeli, Berther, Binkert, Brunold, Collenberg, Epp, Föhn, Gansner, Kohler, Loepfe, Mani, Messmer-Blumer, Michael (Donat), Said Bucher, Sax, Tanner, Tomaschett, Zanetti (Sent), Zanetti (Landquart)

Resposta da la regenza

Tar la naschientscha d'in uffant ha la mamma en Svizra il dretg d'in congedi pajà da 14 emnas, il bab d'in congedi pajà da 2 emnas. Betg previs è in congedi per geniturs ch'il bab e la mamma pon divider libramain tranter els. Suenter la naschientscha èn las mammas protegidas spezialmain tras la lescha. Pagliolancas na dastgan betg pratitgar ina professiun durant 8 emnas suenter ch'ellas han parturì. Fin a la 16. em­na dastgan las pagliolancas pratitgar la professiun mo cun lur consentiment (art. 35a al. 3 Lescha da lavur; CS 822.11). Durant las 16 emnas suenter ch'ina dunna ha par­turì, na dastga il patrun betg disdir la relaziun da lavur (art. 336c al. 1 lit. c Dretg d'obligaziuns; CS 220).

La Svizra ha ratifitgà ils 4 da zercladur 2014 la Convenziun nr. 183 da l'Organisaziun internaziunala da la lavur (OIL) davart la protecziun da la maternitad (CS 0.822.728.3). La Svizra è oz sin il nivel da la norma minimala areguard il congedi da maternitad da 14 emnas ch'è fixà en la Convenziun nr. 183. Questa convenziun porta progress considerabels, tras quai ch'ella extenda la protecziun che las dunnas han dabun durant la gravidanza e durant il temp da tezzar. Cun la ratificaziun da la convenziun è vegnida fatga a medem temp la revisiun da la Lescha da lavur, nua ch'igl è vegnì francà il princip – che mancava anc – da las pausas da tezzar pajadas durant il temp da lavur.

Differents stadis da la OECD han models da congedis per geniturs ch'èn concepids en moda differenta. Lur punct cuminaivel è quel, ch'els èn bler pli generus areguard la durada, che quai che l'incumbensa qua avant maun pretenda resp. ch'il congedi da maternitad resp. da paternitad che vala oz en Svizra prevesa.

La politica federala è sa fatschentada differentas giadas cun la dumonda d'in congedi per geniturs. En general han propostas d'extender u da midar il model dad oz fatg naufragi (cf. Iniziativa parlamentara 20.472 u Moziun 19.3847). Il settember 2021 ha il Cussegl naziunal però acceptà il postulat 21.3961 concernent il model cumplessiv da l'economia publica (dals custs e dal niz) da models da congedis per geniturs. Quel pretenda, ch'il Cussegl federal duaja preschentar in'analisa da l'economia publica pertutgant ils custs ed il niz, per pudair stimar e simular ils effects a lunga vista per l'economia publica, che resultan da differents models da congedis per geniturs e quai resguardond las enconuschientschas internaziunalas (Islanda, Svezia, Germania e.u.v.). Il rapport respectiv dal Cussegl federal n'è anc betg avant maun.

La Regenza è da princip averta per la finamira d'in congedi per geniturs sin plaun na­ziunal. Ella sustegna las finamiras d'in congedi per geniturs formuladas en l'incum­bensa, particularmain l'augment da la quota d'activitad da gudogn da las dunnas, l'egualitad da las schlattainas sin il martgà da lavur, il meglierament da la cumpati­bilitad da la professiun cun la famiglia sco er la mitigiaziun da la mancanza da forzas da lavur e da persunas spezialisadas.

La finamira cun sia concepziun concreta e l'incumbensa correspundenta d'inoltrar ina iniziativa dals chantuns na persvadan dentant betg. Sco gia menziunà, han fin ussa tut las propostas d'adattar il model dad oz fatg naufragi. Percunter vegn actualmain fatga in'analisa. Avant che quella è avant maun, na vegn ina iniziativa dals chantuns ad avair nagin success. L'idea da dar impuls per reducir il congedi da maternitad en questa moda sin il minimum dal dretg da lavur, per ch'ils babs possian extender il temp da geniturs sin donn e cust da las 14 emnas da la protecziun da la maternitad, considerescha la Regenza plinavant sco critica. Ultra da quai mussa la realitad, che las mammas che pon sa prestar – pervia da la situaziun famigliara – in congedi betg pajà, prolungheschan il congedi da maternitad per circa 8 emnas. Tar ils babs n'è quai betg il cas. La Regenza suppona perquai, ch'in congedi per geniturs da 16 em­nas laschass spetgar mo paucas u naginas midadas areguard las finamiras formu­ladas qua survart.

Sa basond sin questas explicaziuns propona la Regenza al Cussegl grond da refusar questa incumbensa.

26 d'october 2023