Navigation

Inhaltsbereich

Interpellaziun concernent il „Onn internaziunal dals culms 2002“

Sessiun: 10.10.2001

L'onn 2002 è vegnì declarà da la ONU sco il „onn internaziunal dals culms“. Diesch onns suenter la conferenza da Rio duai l'onn 2002 esser la chaschun per preschentar, instradar e realisar las finamiras specificas da las regiuns da muntogna entaifer las singulas naziuns sco er da s'exprimer en colliaziun cun ils svilups globals per preschentar, instradar e realisar schliaziuns per il futur. La Svizra e spezialmain il chantun Grischun portan ina gronda responsabladad per quest intent. Entaifer il territori naziunal svizzer sa chattan dus terzs da la surfatscha naziunala en la regiun da muntogna. Il chantun Grischun sco exempel tipic d'in chantun da muntogna sa chatta en il center da las Alps. La conferenza da Rio da l'onn 1992 ha signalisà in resvegl en direcziun d'in svilup persistent. Per l'umanitad èn las regiuns da muntogna ina dumonda d'existenza. Ellas èn las pli impurtantas reservas d'aua da baiver, las pli impurtantas funtaunas d'energia regenerabla, ils lieus cun ina gronda varietad da las spezias e la patria da las pli differentas culturas ed etnias. Senza muntognas populadas ed utilisadas persistentamain na datti nagin futur per l'umanitad. L'onn internaziunal dals culms (IYM-International Year of Mountains) duai render attent danovamain a la gronda muntada dals culms per il futur da l'umanitad.
L'iniziativa per la commemoraziun da l'onn internaziunal dals culms 2002 è partida da la fundaziun per in svilup persistent da las regiuns da muntogna (FDDM), da l'Institut universitaire Kurt Bösch (IUKB) e d'autras differentas organisations dal chantun Vallais. Ils 12 da zercladur 2001 è vegnida fundada l'uniun „Association Montagne 2002/Verein Berge 2002“. La gruppa svizra per las regiuns da muntogna (SAB) è commembra fundatura. Las finamiras da quest'uniun èn principalmain:
- la realisaziun d'in congress scientific sur da temas che pertutgan las regiuns da muntogna;
- la sensibilisaziun da la populaziun svizra, cunzunt da scolar(a)s e student(a)s per ils problems e per la muntada da las regiuns da muntogna;
- la realisaziun d'acziuns per rinforzar la solidaritad tranter las/ils avdant(a)s da las diversas regiuns da muntogna dal mund entras visetas vicendaivlas, programs da stgomi e da partenadis;
- l'organisaziun ed il rinforzament da raits tranter las/ils avdant(a)s da las diversas regiuns da muntogna dal mund.
Dasper intginas organisaziuns da l'entira Svizra èn principalmain il chantun Vallais ed organisaziuns vallesanas commembras da l'uniun; las occurrenzas politicas e scientificas èn previsas bunamain exclusivamain en il chantun Vallais. Perquai sa preschenta la dumonda schebain il chantun Grischun na duess betg vegnir activ sin fundament da sia situaziun particulara sco exempel tipic d'in chantun da muntogna durant l'onn internaziunal dals culms 2002.

La regenza vegn perquai envidada da s'exprimer concernent las suandantas dumondas:

1. Ha la regenza previs da daventar commember activ da l'uniun „Association Montagne 2002/Verein Berge 2002“?
2. Ha la regenza previs per l'onn 2002 programs u activitads extraordinarias che resguardan la funcziun particulara e centrala dal chantun Grischun sco chantun da muntogna en il rom da l'onn internaziunal dals culms?

Cuira, ils 10 d'october 2001

Name: Tuor (Mustér), Suenderhauf, Parolini, Augustin (Cuira), Berther, Biancotti, Bundi, Büsser, Capaul, Casanova (Vignogn), Cathomas, Cavegn, Cavigelli, Conrad, Crapp, Dalbert, Demarmels, Dermont, Frigg, Geisseler, Giuliani, Gubelmann, Joos, Koch, Lardi, Loepfe, Maissen, Märchy, Parpan, Peretti, Portner, Quinter, Sax, Schmid (Sedrun), Thöny, Thurner, Tremp, Tuor (Trun), Zanolari, Zindel, Zinsli

Session: 10.10.2001
Vorstoss: rg Interpellation


Resposta da la regenza

L'Organisaziun da las Naziuns unidas ha declarà l'onn 2002 sco l'onn dals culms. Quai è succedì 10 onns suenter la conferenza da Rio da l'onn 1992. Quella giada è vegnida deliberada l'Agenda 21 che cuntegna in chapitel davart il svilup persistent en las regiuns muntagnardas. Tar la confederaziun ha la partiziun da svilup dal territori (UFST) surpiglià l'egida. Questa ha elavurà in program en collavuraziun cun ina gruppa accumpagnanta. La giunta da direcziun da l'ARGE Alp ha medemamain decidì d'integrar il tema da l'onn internaziunal dals culms en la concepziun tematica da ses giubileum da 30 onns.

L'iniziativa per la fundaziun da l'uniun „Association Montagne 2002 / Verein Berge 2002“ è vegnida dal chantun Vallais. Consequentamain prevesa il program d'acziun da l'uniun praticamain be activitads en il chantun Vallais. Tenor las statutas duai vegnir schliada quest'uniun la fin da l'onn 2003. Fin uss èn be singuls chantuns daventads commember da l'uniun.

    1. Enfin uss n'ha la regenza betg prevesì da daventar commember activ da l'uniun „Association Montagne 2002 / Verein Berge 2002“ cun sedia a Sion. I na fa nagin senn per il chantun Grischun da daventar commember da quest'uniun sulettamain per motivs da solidaritad. Sco commember surpiglian ins ina tscherta responsabladad ed in'obligaziun morala per ils impegns da l'uniun. Il preventiv actual da l'uniun prevesa expensas da 1.3 milliuns francs. Sch'i duessan vegnir realisadas activitads u occurrenzas en il chantun Grischun che stattan sut il patru nadi da l'uniun è la regenza pronta d'examinar danovamain la dumonda d'ina commembranza.

    2. La regenza n'ha enfin uss betg l'intenziun d'elavurar concepts e projects spezials chantunals per l'onn da l'ONU dals culms. I n'èn er betg previs credits spezials per quai. La regenza considerescha dentant tuttavia per inditgà sch'uffizis chantunals u instituziuns s'engaschan vi da projects en il rom da lur pussaivladads. Correspundentamain duai in eventual sustegn dal chantun succeder primarmain sur l'uffizi correspundent e mintgamai cun ils credits da quests uffizis. Per exempel en il sectur da turissem èn previsas vastas activitads. En quest senn sviluppa Graubünden Ferien pliras activitads en collavuraziun cun Schweiz Tourismus ed examinescha er atgnas activitads. Graubünden Ferien finanziescha questas activitads cun ses meds ordinaris.

La regenza è pronta d'examinar la participaziun dal chantun vi da projects ch'èn interessants per il Grischun uschenavant ch'el vegn envidà da far quai.