La RSI/TSI survegn 20,1 % dals meds finanzials da la SRG SSR idée suisse (radio DRS/ SF DRS 44,7 %, RSR/TSR 29,7 %, RTR 1,5 %). L'onn passà ha questa part importà 275,5 milliuns francs. Vitiers vegnan ulteriuras entradas da ca. 20 milliuns francs. Quai pussibilitescha a la RSI/TSI d'engaschar ca. 1150 persunas praticamain mo en il chantun Tessin.
Dapi onns emprova la regenza grischuna da render attent las responsablas ed ils responsabels da la RTSI ch'er las vals dal sid dal Grischun appartegnian a la Svizra taliana e che mo ina distribuziun sin l'entira populaziun taliana giustifitgeschia d'utilisar quests meds finanzials or da daners da concessiun. Cun vehemenza han represchentants da la regenza grischuna tranter auter èn sa preschentads il president da la regenza Claudio Lardi e cusseglier guvernativ Klaus Huber il december 2002 tar ils gremis da direcziun da la SRG SSR idée suisse fatg attent e turnà a far attent ch'er las Grischunas talianas ed ils Grischuns talians hajan il dretg da vegnir infurmads da la RTSI en lingua taliana davart ils eveniments politics e socials en il Grischun. Per quest intent duvrassi dapli ch'ils dus collavuraturs actuals en il Grischun, dals quals in lavura tar la televisiun e l'auter tar il radio. La RSR/TSR ha en cumparegliaziun unitads da producziun e studios en plirs chantuns.

En il Grischun survegn ins displaschaivlamain adina puspè l'impressiun ch'ils gremis da direcziun da la RTSI chapeschian l'interpresa sco interpresa da servetsch per las Tessinaisas e per ils Tessinais e plinavant sco portavusch da la politica tessinaisa. Natiralmain na pon ils interess da 300'000 Tessinaisas e Tessinais betg vegnir cumparegliads cun quels da ca. 20'000 Grischunas talianas e Grischuns talians; tuttina na dastga la RTSI betg suandar e servir mo als interess da las partidas tessinaisas (senza la lega).

Sin basa da quest context è la regenza da l'avis ch'i saja adequat da confruntar ils basegns da las partidas tessinaisas cun ina politica dals interess grischuns e da far valair quella cunzunt tar elecziuns. Plinavant sto vegnir sclerì, pertge che uschè paucas Grischunas ed uschè paucs Grischuns èn occupads tar la RTSI? Tant pli chapaivla è la pretensiun da laschar eleger las Grischunas ed ils Grischuns las represchentantas ed ils represchentants dal Grischun en il gremi da direcziun da la CORSI per betg daventar il termagl dals interess interns da las partidas Tessinaisas. A quest giavisch giustifitgà dal chantun Grischun po mo vegnir dà suatientscha, sche las Grischunas ed ils Grischuns (u almain las represchentantas grischunas ed ils represchentants grischuns en il cussegl regiunal sin proposta da la regenza) pon designar lur represchentanza en il cussegl da set (suprastanza dal cussegl regiunal da la CORSI) senza stuair sa suttametter als gieus politics da las partidas tessinaisas. A quellas statti liber da tscherner lur tschintg represchentantas e represchentants tenor las reglas che paran bunas per ellas, p.ex. tenor il dumber dals mandats da las partidas en la regenza tessinaisa. I na po betg esser che la represchentanza grischuna en la suprastanza dal cussegl regiunal sto sa suttametter ad ina tala logica da partida, perquai che la represchentanza tessinaisa sa cumpona sin basa da la politica da las partidas. Il Grischun vul pudair eleger libramain sia represchentanza.

Tenor quai ch'è vegnì ditg pon las dumondas vegnir respundidas sco suonda:

1. Il deputà al cussegl grond e president da la PGI Fabrizio Keller era vegnì designà da la regenza gia avant questa cuntraversa e n'ha betg stuì vegnir elegì a chaschun da questa radunanza. Tenor l'art. 4 al. 4 dal reglament da la CORSI vegnan ils represchentants da fin uss proponids automaticamain sco candidats. Uschia n'han quels betg stuì vegnir proponids per l'elecziun. Cusseglier guvernativ Claudio Lardi ha er tenor il sboz dal protocol en spezial supplitgà da puspè eleger ils dus represchentants da fin uss.

2. Cun la nominaziun uffiziala da Fabrizio Keller sco represchentant dal chantun Grischun (CR dals 2 da mars 2004, protocol nr. 248) n'èn vegnidas colliadas naginas cundiziuns; l'autoritad electorala è sulettamain vegnida dumandada formalmain d'eleger en la suprastanza dal cussegl regiunal da la CORSI il represchentant dal Grischun talian ch'e vegnì delegà da la regenza.

3. Ils artitgels da las gasettas en dumonda e lur decleraziuns n'èn betg ina cronica, mabain commentaris dals eveniments e correspundan pia mo per part a quai ch'è effectivamain currì e passà a chaschun da la radunanza turbulenta. Tar in dals artitgels citads sa tracti d'ina posiziun dal president da la PLD dal Tessin che fa da savair sia vista da las chaussas. En autras medias vegnan ils fatgs preschentads autramain. Qua po vegnir numnà "il caffè" dals 13 da zercladur 2004 cun la contribuziun "Le mani dei partiti sulla Rtsi".¨

Datum: 31 d'avust 2004