Cun il conclus dals 21 da december 2004 / protocol nr. 1843 ha la regenza deliberà il concept general "rumantsch grischun en scola" e fixà las cundiziuns da basa politicas, finanzialas e temporaras per ils pass da svilup ch'èn necessaris per introducir il rumantsch grischun en scola. Il concept sa basa sin l'incumbensa Farrér concernent l'elavuraziun d'in concept per l'introducziun dal rumantsch grischun en l'instrucziun da scola (PCG 2003/2004, 194, 510, 516). Il parlament aveva incumbensà la regenza d'elavurar in concept tar las dumondas avertas areguard la procedura ed areguard las modalitads da l'implementaziun dal rumantsch grischun en scola. Per elavurar e per deliberar quest concept na basegna la regenza nagina basa legala.
Il concept general constatescha en il resultat tranter auter ch'il rumantsch grischun sco lingua da scola possia vegnir introducì mo là, nua che quai vegn giavischà da las vischnancas. La decisiun davart l'introducziun obligatorica dal rumantsch grischun sco lingua d'alfabetisaziun en las scolas rumantschas duai - pervi da las adattaziuns dal dretg ch'èn eventualmain necessarias - vegnir spustà aposta sin in termin pli tard. Perquai che la cumpetenza d'introducir il rumantsch grischun empè dals idioms sco lingua da scola è - tenor il dretg vertent - senza dubi chaussa da las vischnancas. Enfin ussa (di da referenza: 18 da matg 2006) han gì lieu las votaziuns correspundentas davart l'introducziun facultativa dal rumantsch grischun en scola en las suandantas vischnancas: Fuldera, Tschierv, Valchava, Lü, Sta. Maria V.M., Müstair, Trin, Lantsch, Brinzauls, Casti, Mon, Stierva, Salouf, Riom-Parsonz, Sour.
Pia n'ha la regenza mai laschà nascher il minim dubi che la decisiun, sch'in idiom u sch'il rumantsch grischun duai vegnir duvrà sco lingua da scola en las vischnancas rumantschas, na saja - tenor il dretg vertent - betg chaussa da la vischnanca. En questa dumonda sa restrenscha la cumpetenza dal chantun a l'ediziun d'agens meds d'instrucziun, a la scolaziun ed a la furmaziun supplementara da las persunas d'instrucziun sco er a la regulaziun dals examens d'admissiun a las scolas medias. Er l'art. 3 al. 3 da la nova constituziun chantunala (CC) na mida nagut vi da la cumpetenza sco tala da las vischnancas da decider sezzas davart ils pass per introducir il rumantsch grischun en scola.
Tenor il concept general da la regenza duai - sin basa dals resultats pratics ch'èn alura avant maun en connex cun l'applicaziun dal rumantsch grischun en scola - vegnir fatga ina procedura da mediaziun ils onns 2008/2009, da la quala la finamira è da chattar ina soluziun en enclegientscha tranter tut las parts participadas. Suenter la fasa da mediaziun ston vegnir examinadas ed eventualmain instradadas eventualas midadas dal concept ed adattaziuns dal dretg. Quai è la chaschun per sclerir, tge pass giuridics concrets che ston vegnir fatgs.
Quest proceder pragmatic che la regenza ha tschernì garantescha l'emprim in svilup che vegn purtà d'in consens, tenor il qual i pon vegnir fatgas experientschas praticas en quellas vischnancas che sa decidan d'introducir il rumantsch grischun en scola. El tegna dentant er quint dal fatg che la basa legala per l'introducziun obligatorica dal rumantsch grischun en scola sto l'emprim anc vegnir stgaffida. In quest connex sa tracti d'ina decisiun da la politica da dretg che sto anc vegnir prendida e ch'è chaussa da las instanzas ch'èn cumpetentas per quai tenor la constituziun chantunala.
Datum: 23 da matg 2006