Dumonda Gartmann-Albin concernent plazzas da lavur per persunas cun impediments
Sessiun: 11.06.2007
Tgi ch'enconuscha umans cun impediments, tgi che viva u lavura ensemen cun els, quel sa tge potenzial e tge abilitads, tge voluntad e tge nizzaivladad cumplessiva ch'els èn buns d'appurtar en tut ils secturs da la societad.
Igl è medemamain enconuschent che la collocaziun, la tgira e l'occupaziun da questas persunas chaschunan gronds custs. Bleras persunas cun impediments fissan però ablas da procurar sezzas per lur custs da viver, u almain per ina part da quels, sch'ellas avessan in plazza da lavur che correspunda a lur abilitads ed a lur pussaivladads.
Il chantun Grischun po far sco patrun bler per integrar persunas cun impediments. El po contribuir a reducir ils custs en ils fatgs da persunas cun impediments ed el po surpigliar ina rolla da precursur entaifer ils chantuns da la Svizra, sch'el metta la finamira da publitgar per exempel plazzas da lavur adattadas explicitamain per persunas cun impediments u sche las abilitads èn las medemas dar la precedenza ad ina petenta u ad in petent cun in impediment.
Nus supplitgain la regenza da respunder las suandantas dumondas:
1. Quantas plazzas da lavur per persunas cun impediments stattan a disposiziun en il chantun Grischun?
2. Quant grond è il potenzial per stgaffir ulteriuras plazzas per persunas cun impediments?
3. Quantas persunas cun impediments èn per il mument engaschadas tar il chantun Grischun?
4. Vul la regenza sa stentar da stgaffir talas plazzas da lavur e tge piglia ella per mauns en quest reguard?
Cuira, ils 11 da zercladur 2007
Name: Gartmann-Albin, Pfiffner-Bearth, Frigg-Walt, Arquint, Baselgia-Brunner, Bucher-Brini, Jaag, Jäger, Menge, Meyer Persili (Cuira), Peyer, Pfenninger, Thöny, Trepp, Pedrini (Soazza)
Session: 11.06.2007
Vorstoss: rg Anfrage
Resposta da la regenza
Bleras persunas cun impediments vivan lur vita independentamain e senza agid dal stadi. I dat er persunas cun impediments ch'èn dependentas da purschidas d'agid e d'ina promoziun speziala en ils secturs dal svilup, da la scolaziun, da la furmaziun, da l'abitar, da l'occupaziun e da la lavur.
Blers manaschis en il Grischun creeschan u mantegnan gia oz plazzas da lavur che resguardan las abilitads e las pussaivladads d'engaschament limitadas da las collavuraturas e dals collavuraturs. Tar talas plazzas da lavur exista dentant ina tscherta concurrenza tranter las differentas gruppas da persunas ch'èn restrenschidas en lur prestaziuns. Persunas ch'èn restrenschidas en lur pussaivladad da lavurar han per regla difficultads da survegnir plazzas adattadas. En la dumonda vegn proponì ch'il chantun pudess publitgar plazzas da lavur explicitamain per persunas cun impediments e surpigliar uschia ina rolla da piunier en Svizra. A la regenza na para quai betg realistic. Ultra da quai cuntradi ina tala proposta al princip da normalitad che vegn pretendì per crear purschidas e mesiras specificas per persunas cun impediments.
En il sectur da la scolaziun professiunala, da l'integraziun e da la reintegraziun da persunas cun impediments paja il chantun contribuziuns a plazzas da lavur e d'occupaziun, e quai tant sin il martgà da lavur sco er en lieus da lavur protegids. El po sustegnair manaschis da l'economia privata che porschan plazzas da scolaziun e da lavur per persunas creschidas cun impediments, e quai cun prestar contribuziuns e cun cussegliaziun (art. 35 da la lescha davart la promoziun da persunas cun impediments).
Tar las dumondas:
1. En il rom da la dumbraziun da manaschis federala na vegn betg eruì il dumber da plazzas da lavur per persunas cun impediments. Per dar ina resposta fundada stuess consequentamain vegnir fatga ina retschertga sistematica en tut ils manaschis dal chantun.
L'onn 2006 ha il chantun sustegnì cun contribuziuns 11 manaschis da l'industria privata. En quest connex eran vegnidas occupadas 20 persunas cun impediments. Ina po supponer che blers manaschis occupian persunas cun impediments senza ch'il chantun paja contribuziuns. En lavuratoris protegids stattan a disposiziun 623 plazzas che vegnan duvradas da differentas persunas. La situaziun da l'administraziun chantunala vegn declerada sut la dumonda 3.
2. Quant grond ch'il potenzial per stgaffir ulteriuras plazzas per persunas cun impediments è na pon ins betg eruir? Quai na dependa betg mo dal martgà da lavur, mabain er dal gener da l'impediment. Indicaziuns en quest reguard pon vegnir fatgas pir suenter ch'il martgà da lavur è vegnì sondà ed elavurà intensivamain en connex cun la 5avla revisiun da la AI.
3. Grazia al vast spectrum d'incumbensas da l'administraziun chantunala existan da princip differentas pussaivladads d'engaschar persunas cun impediments. En il cas concret vegn la purschida da plazzas da lavur però restrenschida tras il gener e tras la grevezza da l'impediment. En ina decisiun preliminara davart l'integraziun da persunas cun impediments en l'administraziun chantunala è la regenza en il rom da la politica da persunal s'exprimida uschia, che da ca. 200 persunas duess vegnir engaschada ina persuna ch'è impedida gudagnar. Quai vul dir che da 3'000 collavuraturas e collavuraturs en l'administraziun chantunala duessan vegnir integradas en il process da lavur almain 15 persunas cun impediments. Per il mument èn engaschadas en l'administraziun chantunala 35 persunas cun ina renta parziala da la AI. Cun quest dumber occupa il chantun 1,1% persunas cun impediments en relaziun cun il dumber total da persunas occupadas. La media svizra importa tar las patrunas e tar ils patruns publics 0,9%. Il chantun Grischun è uschia en quest reguard levamain sur la media.
4. La regenza persequitescha attentamain il tema "plazzas da lavur per persunas cun impediments". En il rom da la strategia da persunal dal chantun Grischun per ils onns 2007 2010 è vegnida prendida la finamira d'integrar persunas cun impediments, e quai sut la mesira nr. 33. Sco mesira èsi vegnì fixà explicitamain che mintga departament stoppia s'engaschar per l'integraziun da persunas cun impediments. Ins ha dentant renunzià da prescriver ina cifra.
Datum: 7 da settember 2007