Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Thöny concernent la meglieraziun da la qualitad da l'aria en il Grischun

Sessiun: 12.02.2008
En sia communicaziun a las medias dals 9 da schaner 2008 scriva Ostluft, in organ che surveglia la qualitad da l'aria dals chantuns da la Svizra orientala AI, AR, GL, SG, SH, TG e ZH, dal principadi da Liechtenstein sco er da parts dal chantun Grischun:
"La qualitad da l'aria n'è betg suffizienta – mesiras èn indispensablas. La contaminaziun da l'aria sa chattava l'onn passà tranter las valurs dals onns precedents. Anc adina vegnan surpassadas en il territori dad Ostluft las limitas per las substanzas nuschaivlas las pli impurtantas, numnadamain il dioxid da nitrogen (NO2), la pulvra fina (PM10) e l'ozon. Meglieraziuns da la qualitad da l'aria, sco ch'ellas vegnivan registradas durant ils onns 90, n'han betg pli pudì vegnir observadas. Igl exista pia vinavant in basegn d'agir.
... Facit: Las contaminaziuns cun ozon durant la primavaira e durant la stad sco er las contaminaziuns tipicas cun dioxid da nitrogen e cun pulvra fina durant l'enviern èn ina consequenza dal fatg che substanzas nuschaivlas, che vegnan chaschunadas cunzunt cun arder purtaders d'energia fossils per la mobilitad e per la chalur, vegnan emessas en moda smesirada. Funtaunas supplementaras impurtantas per la pulvra fina èn er stgaudaments da substanzas insolublas. ... Durant ils ultims onns n'èn sa mussadas naginas tendenzas positivas tar las trais substanzas nuschaivlas las pli impurtantas."
Igl è evident che las substanzas nuschaivlas en l'aria engrevgeschan anc adina l'uman e la natira en intginas regiuns dal Grischun. Ed igl è er evident che las mesiras ch'èn vegnidas prendidas fin ussa na laschan betg cuntanscher l'effect giavischà. Perquai s'impona la dumonda, quant ditg che questas circumstanzas che donnegeschan la sanadad duain anc vegnir acceptadas e quant ditg che las abitantas e ch'ils abitants ston anc spetgar il dretg constituziunal da la "protecziun da la sanadad".
En quest connex tschentan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders las suandantas dumondas:

1. Tge mesiras indispensablas prenda il chantun Grischun per reducir la contaminaziun da l'aria a curta vista ed a lunga vista?

2. Co giuditgescha la regenza il fatg ch'i n'èn sa mussadas durant ils ultims onns naginas tendenzas positivas tar las trais substanzas nuschaivlas las pli impurtantas?

3. Prevesa la regenza mesiras per accelerar la meglieraziun da la qualitad da l'aria?

Cuira, ils 12 da favrer 2008

Name: Thöny, Bucher-Brini, Baselgia-Brunner, Feltscher, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Jäger, Michel, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Ragettli, Toschini, Trepp, Wettstein, Locher Benguerel, Monigatti

Session: 12.02.2008
Vorstoss: rg Anfrage



Resposta da la regenza

Suenter che l'ordinaziun per mantegnair l'aria pura è vegnida messa en vigur e suenter ch'igl èn vegnidas introducidas prescripziuns da svapur pli severas per vehichels a motor, han ins constatà cunzunt durant ils onns 90 ina reducziun marcanta da l'impestaziun da l'aria. En moda massiva e persistenta èn vegnidas reducidas las substanzas nuschaivlas monoxid carbonic e dioxid sulfuric. Er tar ils oxids da nitrogen, tar las substanzas da pulvra e tar las cumposiziuns organicas svapurantas han ins cuntanschì cleras meglieraziuns. Questas substanzas nuschaivlas ed ils products che resultan dad ellas, sco p.ex. ozon e pulvra fina, èn anc adina problematicas, perquai che las limitas d'immissiuns vegnan surpassadas. Sco substanza nuschaivla principala cuntegna la pulvra fina er fulin che deriva da motors da diesel e da stgaudaments da laina e ch'è zunt problematic ord vista da la sanadad. Cunquai che la part dal fulin en la pulvra fina è mo pitschna, s'effectueschan midadas en las immissiuns da fulin mo pauc sin la pulvra fina sco substanza nuschaivla principala. Per tegnair quint da quests fatgs tar il controlling da l'ambient, èn vegnidas introducidas mesiraziuns cumplementaras dal fulin.

Dumonda 1
La basa per mantegnair l'aria pura è l'execuziun consequenta da las prescripziuns d'emissiun preventivas tar stgaudaments e tar indrizs da l'industria e dal mastergn. Questas prescripziuns vegnan cumplettadas tras il plan da mesiras. Quel preschenta tut las mesiras ch'èn planisadas u che ston vegnir concretisadas, inclusiv las mesiras da traffic. Il plan da mesiras è vegnì concludì l'emprima giada l'onn 1992. L'ultima giada è el vegnì actualisà la primavaira 2007 ed approvà da la regenza ils 15 da matg 2007. Las 28 mesiras singulas cumpiglian mesiras da traffic, l'obligaziun d'avair in filter cunter particlas en differents champs d'acziun dal motor da diesel, limitas pli severas per las emissiuns, scursanidas dals termins da sanaziun, controllas da stgaudaments da laina pitschens sco er l'infurmaziun e la motivaziun da la populaziun. Cunquai che la reducziun da l'impestaziun da l'aria è ina incumbensa a lunga vista e perquai che er spustaments da gronda dimensiun giogan ina rolla, ston ins far quint anc pli ditg cun surpassaments da las limitas. Per fasas da smog durant la stad e durant l'enviern èn perquai vegnids preparads concepts d'intervenziun ch'èn coordinads sin plaun interchantunal e che cuntegnan mesiras temporaras.

Dumonda 2
Tenor las observaziuns permanentas en lieus ch'èn exponids al traffic sa sviluppan las immissiuns d'oxids da nitrogen main bain che spetgà. Ils motivs per quai èn cunzunt l'augment da la quota da vehichels da diesel che emettan dapli oxids da nitrogen, e la circumstanza che las emissiuns dal traffic sin via na sa reduceschan – sut cundiziuns realas – betg analogamain al sbassament da las limitas da svapur. Sco opziuns chantunalas per limitar las emissiuns dal traffic cuntegna il plan da mesiras cunzunt il sistem d'impuls tar la taglia da traffic per vehichels a motor che chaschunan paucas emissiuns (sin tractanda per la sessiun da zercladur 2008) sco er cundiziuns e mesiras da cumpensaziun per gronds stabiliments da parcar. Abstrahà dals oxids da nitrogen en lieus ch'èn exponids al traffic stoi dentant vegnir fatg attenziun cun interpretar tendenzas temporalas. Sch'i vegnan considerads mo paucs onns, po la meglieraziun ch'è vegnida cuntanschida cun las mesiras realisadas vegnir cuvrida senza auter tras instabilitads pervia da l'aura. Tar la pulvra fina stoi plinavant vegnir resguardà che las mesiras ch'èn vegnidas introducidas l'ultim temp sa concentreschan sin la part dal fulin en la pulvra fina e ch'ina reducziun tar il fulin na sa fa strusch valair sco midada en la pulvra fina, la substanza nuschaivla principala.

Dumonda 3
Cur ch'il plan da mesiras è vegnì concludì, èn vegnidas introducidas las lavurs necessarias là, nua ch'igl è – en il rom da la proporziunalitad – pussaivel da scursanir ils termins da sanaziun u nua che mesiras pon vegnir realisadas svelt. Abstrahà da quai n'è in proceder accelerà betg inditgà tenor l'avis da la regenza.

Datum: 25 d'avrigl 2008