Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Jäger concernent la tscherna dals roms da nivel en il model C dal stgalim secundar I

Sessiun: 10.12.2008
Sa basond sin l'ordinaziun per manar ed organisar il stgalim superiur da la scola populara dals 27 d'october 1998 sco er sin l'art. 8 al. 1 da l'ordinaziun davart la procedura d'admissiun al stgalim superiur da la scola populara dals 17 da zercladur 1996 ha il departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient relaschà ils 19 da matg 2005 directivas davart l'organisaziun, davart ils models e davart la permeabilitad dal stgalim superiur da la scola populara.

En quellas vegni fixà ch'igl èn permess ils roms emprima lingua, ina u duas linguas estras sco er matematica per vegnir manads sco roms da nivel, che l'emprima lingua sto dentant vegnir manada sco rom da nivel per cuntanscher la permeabilitad cumplaina en il senn d'in stgalim superiur da la scola populara ch'è cooperativ e permeabel (4.3 c, al.2).

En la pratica èsi dentant sa mussà ch'igl è problematic da manar l'emprima lingua sco rom da nivel. Gist en quest rom vegnan tractads temas che duessan vegnir tractads meglier en la classa sco tala (tscherna da la professiun, temas che concernan l'integraziun sociala). L'emprima lingua è adattada bain per concepir l'instrucziun en moda individualisada e differenziada e per promover uschia fitg bain er gruppas da la classa da tschep che han ina cumposiziun eterogena (scriver, leger e.u.v.).

En las linguas estras però è ina instrucziun en classas da nivel fitg raschunaivla. Però gist en scolas grondas n'è quella strusch realisabla en las duas linguas estras, senza promover en quest connex ulteriuras perditas tar l'assistenza da las classas ed in augment da l'anonimisaziun.

Perquai dumondan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la regenza, sch'ella è pronta d'adattar las directivas davart l'organisaziun, davart ils models e da davart la permeabilitad dal stgalim superiur da la scola populara uschia ch'igl è er pussaivel da cumbinar matematica/geometria cun duas linguas estras per cuntanscher la permeabilitad cumplaina en il senn dal model C.

Cuira, ils 10 da december 2008

Jäger, Butzerin, Niederer, Arquint, Brüesch, Bucher-Brini, Buchli, Casutt, Caviezel (Pitasch), Darms-Landolt, Dermont, Feltscher, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Jaag, Jeker, Jenny, Kleis-Kümin, Koch, Mani-Heldstab, Menge, Mengotti, Meyer Persili (Cuira), Noi-Togni, Parolini, Peyer, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Rizzi, Thomann, Thöny, Trepp, Troncana-Sauer, Brasser, Cattaneo, Clalüna, Furrer-Cabalzar, Locher Benguerel, Märchy-Caduff (Domat), Michel (Cuira), Patt

Session: 10.12.08
Vorstoss: rg Anfrage

Resposta da la regenza

En l'intervenziun parlamentara qua avant maun vegn tschentada la dumonda, sche la libertad che las singulas instituziuns, ch'èn responsablas per la scola, han tar la concepziun da la permeabilitad tranter la scola reala e la scola secundara possia vegnir extendida cun in'ulteriura cumponenta. Tenor l'art. 13 al. 8 da l'ordinaziun d'admissiun dals 17 da zercladur 1996 e tenor l'art. 4 da l'ordinaziun per manar ed organisar il stgalim superiur da la scola populara dals 27 d'october 1998 èsi la chaussa dal departament responsabel da respunder questa dumonda.

Tenor l'avis dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient (DECA) è il concept dal stgalim superiur vertent sa cumprovà da princip. El pussibilitescha a las singulas instituziuns ch'èn responsablas per la scola da concepir – entaifer in rom fix – en atgna responsabladad lur stgalim superiur da la scola populara uschia ch'el correspunda a lur basegns specifics. Sco spetgà vegnan manads dapi in pèr onns adina dapli stgalims superiurs da la scola populara en il senn dal "model C". En spezial scolas dal stgalim superiur pli grondas repartan las prestaziuns da lur scolaras e da lur scolars en ils uschenumnads "roms da nivel" betg mo – sco che quai è previs per il cas regular – sin dus, mabain sin trais nivels.

Las pussaivladads da las scolaras e dals scolars da pudair midar il tip da scola durant lur temp sin il stgalim superiur dependa da lur prestaziuns en tscherts roms da nivel. Quels vegnan fixads dal DECA en las directivas correspundentas sco suonda: "emprima lingua", "ina lingua estra che vegn fixada da las instituziuns ch'èn responsablas per la scola (rom obligatoric)" e "matematica (aritmetica, algebra, geometria)". Las prestaziuns en quests roms decidan – ensemen cun il giudicament cumplessiv – tgi che appartegna al tip da la scola reala u al tip da la scola secundara e survegn in attestat correspundent. L'installaziun da gruppas ch'èn omogenas en quai che pertutga la prestaziun en ils roms da nivel fixads sco er la permeabilitad pli gronda tranter ils tips da nivel ed ils tips da scola en il rom dal model C è sa cumprovada fitg bain.

La dumonda parlamentara qua avant maun na vul betg abolir la "emprima lingua" sco rom da nivel, mabain amplifitgar il concept dal stgalim superiur vertent cun in'ulteriura pussaivladad da tscherner. Mintga instituziun ch'è responsabla per la scola duai pudair decider sezza, sch'ella vul mantegnair la "emprima lingua" sco rom da nivel u sch'ella la vul remplazzar cun ina ulteriura secunda lingua estra. Da questa avertura pudessan atgnamain profitar da princip tut las scolas. La consequenza da quai fiss però che l'appartegnientscha ad in tip da scola na vegniss betg pli determinada sin basa da prescripziuns unitaras. Quai chaschunass plinavant novs problems tar ina midada dal lieu da domicil entaifer il chantun sco er ulteriuras difficultads per midar ad ina scola cuntinuanta.

La cumbinaziun dals roms da nivel ch'èn relevants per midar il tip da scola è vegnida adattada gia pli baud. Quella steva en spezial en il servetsch da las scolas dal stgalim superiur al cunfin linguistic. La soluziun actuala funcziuna. Ella pussibilitescha da tegnair ils basegns da tut las parts participadas en in equiliber fragil. En cas d'ina avertura supplementara dal rom che vegn prescrit dal chantun – sco ch'i vegn proponì en la dumonda parlamentara – exista il privel che oravant tut quellas scolas che porschan roms da nivel cun trais nivels vegnan a cuntanscher lur cunfins organisatorics e ch'i daventa anc pli difficil da cumparegliar las scolas dal stgalim superiur en tut il chantun. Ulteriuras dumondas resultan en vista a las scolas cuntinuantas sco er areguard ils custs.

13 da mars 2009