Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Keller concernent la retratga or da las regiuns perifericas

Sessiun: 22.04.2009
En in artitgel ch'è cumparì dumengia, ils 15 da mars 2009 en la NZZ sut il titel "Retratga or da las regiuns perifericas. Il Grischun ponderescha da far naginas investiziuns pli en vischnancas muribundas" è vegnida publitgada ina glista da 22 vischnancas grischunas che vegnan designadas en in rapport dal chantun sco "vischnancas muribundas".

Il vicemanader da l'uffizi per economia e turissem (UET) ha ditg pled per pled en quest artitgel:

a) "…i sa tracta d'ina retratga coordinada. Il chantun fa per exempel sapientivamain naginas investiziuns per mantegnair la colonisaziun decentrala en la furma actuala";

b) "sche valladas han schanzas da svilup disfavuraivlas, èsi teoreticamain in'opziun da sa retrair e da las laschar murir";

c) "il tema è natiralmain brisant dal puntg da vista politic, tuttina stuain nus ans fatschentar cun quai".

Jau n'hai vesì nagina rectificaziun da quest artitgel. Jau presum che las pretensiuns citadas correspundian a la vardad. Cun questa intervenziun dumond jau perquai la regenza:

1. Ha la regenza dà l'incumbensa al UET da far ina glista da quellas vischnancas, per las qualas duai vegnir applitgada l'opziun teoretica da sa retrair en moda coordinada e da las laschar murir?

2. Tgenina è la basa legala per ina tala valitaziun, e quai en vista al fatg ch'in aut funcziunari pretenda che ses uffizi stoppia sa fatschentar cun questa tematica?

3. Tgenins èn ils criteris (jau giavisch ina glista detagliada) ch'èn vegnids applitgads per definir questas 22 vischnancas?

4. Tgenins èn ils projects ch'èn vegnids lantschads directamain dal chantun per meglierar la situaziun en questas 22 vischnancas?

Cuira, ils 22 d'avrigl 2009

Keller, Righetti, Pedrini, Augustin, Berther (Mustér), Blumenthal, Bondolfi, Bundi, Cahannes Renggli, Candinas, Castelberg-Fleischhauer, Cavigelli, Darms-Landolt, Dudli, Fallet, Fasani, Federspiel, Giovanoli, Kleis-Kümin, Kollegger, Mani-Heldstab, Parolini, Pfister, Plozza, Portner, Rizzi, Sax, Stiffler, Stoffel, Tenchio, Thurner-Steier, Toschini, Tuor, Zanetti, Casutt-Derungs (Falera)

Resposta da la regenza

Spazis cun pauc potenzial èn spazis che pon vegnir cunfinads geograficamain e topograficamain ed en ils quals i dat vischnancas ch'èn periclitadas en lur existenza a media fin a lunga vista. Differents process sa cumuleschan ad ina spirala negativa che chaschuna, ch'ins sto far quint cun in'emigraziun cuntinuanta e cun ina periclitaziun da la capacitad economica d'exister autonomamain.

Las noziuns "retratga or da las regiuns perifericas" e "vischnancas muribundas" n'èn betg da chattar en il rapport "Strategias per tractar spazis cun pauc potenzial". Questas noziuns correspundan a l'interpretaziun schurnalistica dals rapports. Er la constataziun "il Grischun ponderescha da far naginas investiziuns pli en vischnancas muribundas" n'è pia betg vaira.

1. L'emprima fasa da project ch'è vegnida terminada e publitgada l'atun 2006, e da la quala ils resultats èn publics, ha gì l'intent da sclerir las duas dumondas. "Tge èn spazis cun pauc potenzial?" e "Nua datti spazis cun pauc potenzial?". Noziuns sco er indicaturs decisivs èn vegnids explitgads ed uschia èn vegnidas identifitgadas regiuns correspundentas cun agid d'ina procedura pragmatica e chapaivla. La regenza ha surdà incaricas correspundentas ed ha deliberà preventivs da project. L'uffizi per economia e turissem è vegnì accumpagnà d'ina gruppa da project che aveva ina vasta basa e che sa cumponiva da represchentantas e da represchentants da differents uffizis federals e chantunals.

2. En connex cun la nova politica regiunala ha la confederaziun tematisà il tractament futur da "regiuns perifericas che n'èn betg bain cuntanschiblas" ed ha proponì ch'ils chantuns fixeschian strategias per tractar spazis cun pauc potenzial. Quai è vegnì fatg perquai ch'i vegn partì dal fatg ch'ils princips fundamentals da la nova politica regiunala (promoziun d'innovaziuns, valurisaziun e cumpetitivitad) na vegnan betg ad avair il medem effect en tut las regiuns. Previs èsi ch'ils chantuns pon far cunvegnas da program cun la confederaziun per realisar la strategia. La regenza ha prendì enconuschientscha tant dal rapport davart la 1. fasa (atun 2006) sco er dal rapport davart la 2. fasa (primavaira 2009). En il program da la regenza 2009 fin 2012 èn formulads puncts centrals da svilup (PS 23-12 nova politica regiunala, PS 24-21 territoris d'utilisaziun speziala) che han da far directamain u indirectamain cun questa tematica.

3. Per definir vischnancas "criticas" e "plitost criticas" èn vegnidas fatgas evaluaziuns statisticas da plirs indicaturs. L'analisa dal stadi actual reflectescha la situaziun actuala en las vischnancas ed è er il resultat dal svilup dals onns passads. Resguardà han ins la perioda da 1990 fin 2000. Plinavant è vegnì elavurà in scenari da las tendenzas che correspunda a la cuntinuaziun dal svilup il pli nov e che resguarda las midadas dals conturns ch'èn da spetgar per il mument. Mintga indicatur ha er obtegnì ina valur minimala. Ils suandants indicaturs èn vegnids valitads: avertura (temp da viadi fin tar il proxim center regiunal), finanzas (forza da finanzas, entradas fiscalas da las persunas natiralas per persuna), provediment (prestaziuns da provediment en il sectur da las bancas, da la scola obligatorica, da la medischina, da las victualias e dals restaurants), populaziun (populaziun en total, index da grevezza), occupaziun e valurisaziun al lieu sco er occupaziun en distanza pendulara (pendularias e pendularis ordaifer). Tut ils detagls èn vegnids publitgads en l'agiunta tar il rapport davart la 1. fasa ed èn accessibels al public.

4. Il chantun n'ha betg agens projects per tractar spazis cun pauc potenzial. Il program da realisaziun dal Grischun 2008 – 2011 pertutgant la nova politica regiunala prevesa dentant meds finanzials per projects da pilot e per realisaziuns concretas. Suenter ch'igl exista ina basa fundada vegnan las acturas ed ils acturs regiunals en las vals envidads da sa confruntar activamain cun la valurisaziun dals potenzials. Recepts gia bels e pronts e soluziuns spertas na datti betg. I sa tracta da dumondas da svilup cun in spazi da temp da tschintg e dapli onns.

16 da zercladur 2009