L'entschatta dal davos onn è la suprastanza communala da Trimmis sa volvida a l'uffizi chantunal
per dumondas d'egualitad. Ella ha dumandà d'analisar la vischnanca areguard ils interess
d'egulitad e da constatar, sch'i existess in basegn d'agir sin tscherts secturs. Medemamain ha ella
vulì propostas concretas, co ch'ins pudess cuntanscher eventualas meglieraziuns. Il biro per
dumondas d'egualitad ha acceptà fitg gugent quest giavisch. En collavuraziun cun las duas
suppleantas dal cussegl communal Annie Fleischhauer-Peretti e Lore Schmid-Herterich esi vegnì
fatg in scleriment detaglià.
Co statti oz cun l'egualitad a Trimmis?
La retschertga davart il stadi actual ha dà il suandant maletg. En las autoritads communalas èn las
dunnas zunt sutrepreschentadas, bain represchentadas èn ellas mo sco suppleantas. En pliras
cumissiuns permanentas da la vischnanca n'esi betg meglier, la suletta excepziun: la cumissiun da
scolina (100% dunnas). Igl è remartgabel che las dunnas èn da chattar plitost en cumissiuns
ch'han in cuntegn che vegn chapì tradiziunalmain sco ”da las dunnas” (provediment, cultura e
scolina). Sco divergenza allegraivla da questa tendenza sa lascha valitar la participaziun d'ina
dunna a la cumissiun per la planisaziun da finanzas. Er sin auters secturs d'incumbensas da la
vischnanca n'èn dunnas strusch betg activas, auter che sin il secretariat da vischnanca (puspè ina
domena tradiziunala da dunnas). Ina tala repartiziun è vesibla er sin il plaun da scola: en la scola
primara bunamain relaziuns egualas, sin il stgalim superiur domineschan dentant puspè ils umens.
Sco fatg positiv ord vista da l'egualitad esi da menziunar qua che la vischnanca pussibilitescha
dapi in per onns in job-sharing da duas magistras.
Ins ha examinà medemamain il contact da la vischnanca cun ses commembers (surtut sin il sectur
en scrit). Da quest contact fan part las titulaziuns da brevs, il certificat dal dretg da vuschar, la
quittanza da las scrittiras deponidas, ils inserats per plazzas da lavur e sumegliantas chaussas.
Vegni fatg appel tant a las dunnas sco als umens? En ils exempels prendids en mira han ins tegnì
quint da l'egualitad linguistica ultra da paucas excepziuns.
Per resumar pon ins dir ch'igl exista in basegn d'agir surtut areguard la represchentanza da
dunnas en differents gremis. Per ch'ins possia integrar tant ils interess dals umens sco er quels da
las dunnas en il svilup da la vischnanca, ston las dunnas cooperar. E quai betg sulettamain sin ils
secturs da la famiglia, la scola ed ils fatgs socials, mabain er en la direcziun da la vischnanca, sin
il sectur da construcziun ed en ils fatgs da finanzas. Er là sa tracti da dumondas e decisiuns che
pertutgan las dunnas gist tant sco ils umens.
Co proceder en il futur?
Co duain ins schliar quest problem? La gruppa da lavur ha elavurà differentas propostas per
mauns da la suprastanza communala.
En il center stat qua la sensibilisaziun da la populaziun sco er mesiras concretas per promover
las dunnas. I na tanscha betg d'approvar mo da princip ina meglra represchentanza da las
dunnas, igl è er da far insatge persuenter. Ins sto trair suenter dunnas. Pertge ch'igl è anc adina
uschia che las dunnas han pli pauca fiduzia e sa tschentan memia grondas pretaisas a sasezzas
sin ils secturs dominads per gronda part dals umens (”sche jau na sai betg tut gia da l'entschatta
naven, na surpren jau betg l'incumbensa”). La suprastanza communala po far frunt a questa
situaziun cun ina vasta infurmaziun e promoziun. En in emprim pass ha ella p.ex. appellà a las
partidas da far in'attenziun speziala a questa tematica e da prender lur responsabilitad respectiva.
En in segund pass ha ella previs d'organisar ina retscha d'occurrenzas ch'ha sco tema
l'engaschament da las dunnas en la publicitad. A quellas occurrenzas esi d'envidar tut las dunnas
da la vischnanca. Per questa retscha d'occurrenzas vegni er prestà ina contribuziun finanziala.
Ultra da quai duain las autoritads communalas resguardar en la tscharna dal persunal ina
represchentanza adequata da las dunnas ed ademplir uschia ina funcziun exemplara. L'avertura
per dumondas da lavur a temp parzial sco er da job-sharing è er in'expressiun da questa tenuta
fundamentala. En connex cun tuttas formulaziuns novas en scrit (p.ex. la constituziun communala)
duai vegnir realisada l'egualitad linguistica.
Igl è da giavischar ch'er autras vischnancas s'occupeschian dals interess d'egualitad. Gist en
vischnancas pli pitschnas po quai esser d'interess vital, sch'i daventa p.ex. difficil d'occupar tut ils
uffizis. Il biro chantunal per dumondas d'egualitad po esser in post da consultaziun per las
vischnancas. El po gidar cun cussegliaziuns e sa basar sin la retschertga fatga a Trimmis. In
mussavia che dat respostas a las dumondas las pli impurtantas da las vischnancas vegn elavurà e
mess a disposiziun dal biro per dumondas d'egualitad.
Gremi: Departament da finanzas e militar
Funtauna: rg Post da stab per dumondas d'egualitad