A partir da l'onn 2001 spetga la confederaziun da la taxa sin il traffic da camiuns pesants tenor prestaziun (TCPTP) retgavs totals da ca. 750 milliuns francs ed a partir da 2005 retgavs da 1'500 milliuns francs. In terz dal retgav net vegn distribuì als chantuns. Il cussegl federal n'ha anc betg fixà la clav da repartiziun exacta. Il Grischun quinta d'obtegnair tranter nov e diesch pertschient da la petta che vegn repartida sin ils chantuns, quai che muntass a partir dal 2001 probablamain a 22 fin 25 milliuns francs, a partir da 2005 a 45 fin 50 milliuns francs da la TCPTP. Per tgau da la populaziun cuntschanscha il chantun Grischun en la cumparegliaziun da l'entira Svizra la valita suprema avant il Vallais ed Uri. Sin il quart rang suonda il chantun Giura cun ina valita ch'è sulettamain la mesadad da quella dal Grischun. En cifras absolutas obtegna il chantun Berna il pli bler, suandà da Turitg, dal Grischun e dal Vallais.
Ils chantuns pajan cun lur part en l'emprima lingia lur custs betg cuvrids dal traffic sin via. Cun distribuir las parts dals chantuns vegnan ultra da quai resguardads ils effects spezials da la TCPTP en territoris muntagnards e regiuns periferas (uschenumnada part che vegn dada ordavant). Punct central è qua il disavantatg da las regiuns cun access reducì per ils camiuns da 40 tonnas. Ils chantuns na pon betg duvrar dal tuttafatg senza intent las parts da la TCPTP. La legislaziun federala e la lescha chantunala davart il traffic sin via reglan nua ch'ils raps èn d'impunder. Per il Grischun resultan las sequentas cumponentas da contribuziuns ed intents da diever: -
La part che vegn dada ordavant a territoris muntagnards e regiuns periferas munta per il Grischun a ca. 58 pertschient dals daners ch'ins po spetgar da la TCPTP e n'è betg lià ad in intent spezial. Ella vala sco cumpensaziun dals custs betg cuvrids, purtads dal chantun, per il traffic sin via e duai servir a l'entira populaziun dal chantun. La regenza vul impunder almain in quart da questa part per il traffic public, in ulteriur quart vegn duvrà tenor basegn per la construcziun ed il mantegniment da vias, entant ch'il rest va en l'economia generala per cuvrir u reducir ils custs externs dal traffic da camiuns pesants. Sco tals valan tr.a. custs da sanadad u d'accidents u donns vi d'edifizis che na vegnan betg pajads dal chaschunader, mabain che ston vegnir purtads da la generalitad. -
La part ordinaria munta a ca. 42 pertschient e duai vegnir duvrada dal tuttafatg per la construcziun ed il mantegniment da las vias grischunas. Latiers tutgan er mesiras architectonicas per la protecziun cunter la canera.

La cultivaziun da chonv duai vegnir controllada meglier
La controlla da la cultivaziun grischuna da chonv vegn intensivada. La regenza relascha in'ordinaziun davart l'obligaziun d'annunzia per la cultivaziun e l'utilisaziun da chonv. Tgi che planta chonv (cannabis) en il Grischun, sto uss annunziar quai a l'uffizi chantunal d'agricultura. In'emprima annunzia ha da succeder avant la semnada, in'ulteriura avant la racolta. Cun questas novaziuns vegn intenziunada ina survista davart la dimensiun e la spezia dal chonv plantà. Chonv vala sco materia prima regenerabla preziusa e po vegnir impundì per nundumbraivels intents industrials ed energetics. Spezias da chonv cun auta concentraziun da THC pon er vegnir duvradas sco uschenumnadas drogas lommas. THC (tetrahydrocannabinol) è la substanza decisiva per marihuana e haschisch.
L'uffizi d'agricultura controllescha ensemen cun il laboratori chemic la semenza, las culturas e l'intent d'utilisaziun dal chonv. En quest connex è primarmain da muntada la valur da THC da las plantas tar la racolta. L'uffizi d'agricultra examinescha ultra da quai sche las persunas che produceschan chonv fan part da l'experiment per materias primas regenerablas e cultiveschan chonv industrial (tenor catalog da spezias). Indizis per in'utilisaziun cuntraria a l'intent dal chonv cun ina concentraziun da THC pli auta èn avant maun sch'i na vegn betg cumprovà in adiever industrial admess e sch'i vegnan producids products che pudessan er vegnir duvrads sco meds narcotics (uschenumnads bains da "dual-use"). Sch'ins suppona che la racolta spetgada possia er servir a la producziun da meds narcotics u sche products vegnan offrids al consum correspundent, esi d'annunziar quai a la procura publica.
Cun la nov'ordinaziun vegn empruvà d'impedir abus tar la cultivaziun da chonv. Tgi che cultivescha main che diesch plantas na suttastat betg a l'oblig d'annunzia.
Sco sulet stadi en l'Europa centrala permetta la lescha svizra davart ils meds narcotics la cultivaziun da chonv, uschenavant che na vegnan betg gudagnads meds narcotics. Quai ha manà er en il chantun Grischun a la situaziun che la cultivaziun da chonv è creschida considerablamain ils davos onns. Il text da la nova ordinaziun davart il chonv vegn publitgà en il Fegl uffizial dal chantun ed en las collecziuns da leschas correspundentas.

Program per promover la lingua e la cultura
La regenza suttametta al departament federal da l'intern il program ed il preventiv 1999 per promover e mantegnair la lingua e cultura rumantscha e taliana en il chantun Grischun. Las expensas totalas figureschan en il preventiv cun 6.909 milliuns francs (l'onn precedent 7.315 milliuns). Da quels portan la confederaziun 68.5 pertschient ed il chantun 31.5 pertschient. ils daners duain vegnir impundids per: -
atgnas mesiras dal chantun, tr. a. servetsch da translaziun, ediziun dal cudesch da dretg en las trais linguas chantunalas, instrucziun da lingua -
sustegnair ulteriuras mesiras, tr. a. projects da scola, mesiras regiunalas en favur dal rumantsch -
contribuziuns per projects scientifics -
contribuziuns ad instituziuns ed organisaziuns -
promoziun da l'activitad d'ediziun e da la pressa rumantscha.

L'informatica da l'administraziun chantunala e la midada dal millenni
Ins ha da prender mesiras per evitar che sistems da computer ed auters che cuntegnan processurs dettian ensemen la notg da la midada dal millenni. Il chantun impunda ultra dal budget ordinari 3.38 milliuns francs per quest intent.
La midada da data da l'onn 1999 sin l'onn 2000 chaschuna l'uschenumnà problem da l'onn 2000 en il mund d'informatica. Per spargnar spazi d'arcunar han ins inditgà en numerus sistems da computer las cifras dals onns sulettamain cun las duas davosas cifras (p. ex. 1998 empè da 1998). Tras quai n'èn las cifras 00 betg definidas cleramain e pudessan vegnir interpretadas dal computer er sco 1900. En l'elavuraziun da datas po quai chaschunar resultats fallads e cupitgas dal sistem. Ins na dastga betg patratgar vi dal chaos che quai pudess dar per exempel sin il sectur da las rentas da l'AVS u da las taglias. Pertutgads n'èn dentant betg sulettamain computers en il senn pli stretg, mabain er tut ils indrizs che cuntegnan processurs èn sensibels per funcziuns sbagliadas (p. ex. maschinas d'iseglias dirigidas numericamain, sistems da lifts, centralas da telefon u da distribuziun d'electricitad euv.)
Il chantun è dapi intgin temp vidlonder da far analisas e prender mesiras correspundentas sin il sectur dals meds d'informatica da l'administraziun chantunala per esser pront per la midada dal millenni. L'uffizi d'informatica ha elavurà in "concept per evitar problems cun l'onn 2000" e cumpilà in catalog da mesiras cumplessiv che cumpiglia er ils custs. Il concept è il medem mument in grond pass en direcziun d'ina strategia d'acquisiziun e plattafurma da lavur unitara entaifer l'administraziun chantunala. Ils custs supplementars effectivs per evader il problem cun l'onn 2000 muntan a 3.38 milliuns francs. Gia tar la realisaziun dal budget 1999 vegn dentant gia acquistà intenziunadamain hard- e software per il sectur da computers, quai che dat als custs supplementars ina dimensiun acceptabla. Cun la resalva da l'approvaziun tras il cussegl grond resp. tras la cumissiun da gestiun ha la regenza dà liber in credit supplementar correspundent.


19.4 milliuns francs per vischnancas cun finanzas flaivlas
L regenza dat liber contribuziuns en l'autezza totala da ca. 19.4 milliuns francs per la gulivaziun finanziala tranter las vischnancas da l'onn 1998. Questa contribuziun vegn duvrada per contribuziuns da gulivaziun a vischnancas cun finanzas flaivlas e vegn scumpartida sco suonda: -
9.3 milliuns francs per la gulivaziun da la forza finanziala -
7.6 milliuns francs per contribuziuns vi dad ovras publicas e -
2.5 milliuns francs per la gulivaziun dals basegns spezials (repartiziun ordinaria 1.94 milliuns, contribuziun extraordinaria a Tschiertschen da 200'000 francs sco er contribuziun da fusiun Rona-Tinizong da 400'000 francs.)

Oleodotto: da la pipeline d'ieli al conduct da gas natiral
La regenza va da princip d'accord cun la dumonda da concessiun da la Oleodotto del Reno SA, Cuira, da reutilisar il conduct d'ieli existent tranter il pass dal Spligia e St. Margrethen che na vegn oz betg pli duvrà sco conduct da gas natiral ad auta pressiun. Ella renconuscha l'interess public dal project ch'ella considerescha sco raschunaivel tant en quai che reguarda las expensas sco er dal punct da vista da l'economia d'energia e da l'economia publica. L'iniziativa da la concessiunaria vegn beneventada. Quai vala er per il fatg ch'il provediment d'energia dal chantun vegn cumplettà d'in purtader d'energia interessant. Visavi la confederaziun accentuescha la regenza che las disposiziuns da segirtad stoppian vegnir observadas cumplainamain avant che la concessiun vegnia dada. En singulas vischnancas maina il conduct tras territoris d'abitar u zonas da construcziun. Forsa ston ins spustar il conduct en tscherts secturs per betg pregiuditgar a moda nuncommensurada las pussaivladas da svilup correspundentas. Tals cass èn d'examinar manidlamain cun las vischnancas pertutgadas il mument da l'elavuraziun dals plans ed eventualmain da realisar a cust da la concessiunaria. Avant che conceder la permissiun da construcziun ston vegnir fatgs ils contracts da conduct necessaris cun ils/las proprietari(a)s. Ultra da quai ston vegnir accumplidas tschertas cundiziuns da basa dal chantun, tr. a. la construcziun d'in post da prelevaziun da gas a cust da la concessiunaria.

Nova staziun da psicoterapia a Cuira
En noss chantun na datti anc nagina staziun da psicoterapia. Ina tala duai vegnir creada en la clinica Waldhaus a Cuira e star a disposiziun ca. a partir da la mesadad da l'onn 1999. Per quest intent vegn transfurmada correspundentamain ina da las staziuns acutas. Il basegn da letgs munta a 10 fin 15. Las adattaziuns architectonicas èn realisablas cun il mantegniment normal, per il persunal spezial necessari vegni a duvrar tschertas midadas e spustaments da plazzas che ston anc vegnir approvads da la cumissiun da gestiun. I vegn quintà che la nova purschida portia dapli entradas da pazients privats staziunars.

Consultaziuns a la confederaziun
La regenza prenda posiziun tar differents projects visavi la confederaziun. Uschia sustegna ella da princip l'emprima revisiun da la lescha federala davart la prevenziun persunala da vegliadetgna, survivents ed invaliditad (LPP). Cun questa revisiun ston ins empruvar a tut pretsch da simplifitgar e render pli concisa la lescha e l'ordinaziun. Ultra da quai esi da differenziar cleramain tranter las incumbensas da l'AVS e da la LPP. La segunda pitga na dastga betg vegnir duvrada per sanar l'AVS. La finamira constituziunala da la segirezza da l'existenza sto vegnir cuntanschida en il rom da l'AVS e da las prestaziuns supplementaras.
La confederaziun vul suspender il temp da perscripziun da 10 resp. 15 onns per acziuns sexualas chastiablas vi d'uffants sut 16 onns fin che la victima ha cuntanschì il 18avel onn. La regenza refusescha quai d'ina vart per raschuns dal dretg da cumprova. Da l'autra vart declera ella ch'ina tala reglamentaziun s'oppona a la sistematica ed als princips fundamentals da la perscripziun penala. Ultra da quai vul la confederaziun uss declerar sco chastiabels l'acquist, il possess e la procuraziun da pornografia dira e da represchentaziuns da violenza. La regenza sustegna questa proposta da revisiun,er sch'ella vegn ad esser realisabla mo parzialmain en la pratica.
I vegn beneventà ch'il program Interreg (promoziun da la participaziun svizra a l'iniziativa communabla per la collavuraziun sur ils cunfins) duai vegnir cuntinuà. Per la perioda dal 2000 fin il 2006 è prevedì per quest intent in credit da basa da 39 milliuns francs. Il Grischun vegn er en avegnir a sa participar en il rom d'enfin uss a la finanziaziun da projects sur ils cunfins ora.

Da las vischnancas
Il project per la nova construcziun da la scola d'elecziun da professiun a Cuira vegn acceptà definitivamain cun resalvas e recumandaziuns. Vi dals custs imputabels dal stabiliment da ca. 1.5 milliuns francs vegn empermessa ina contribuziun chantunala da construcziun da 50 pertschient.
La prolungaziun dal scumond da rimnar bulieus en il guaud da Bonaduz vegn approvada.
Ultra da quai èn vegnidas approvadas la lescha davart las taxas da cura e las taxas per promover il turissem da Flerden sco er cun resalvas la revisiun parziala da la constituziun communala da Waltensburg/Vuorz.

Fatgs dal persunal
Marco Belleri, Summaprada, schefstimader tar l'uffizi da stimaziun, vegn pensiunà a la fin da november 1998. La regenza engrazia ad el per ils servetschs prestads a favur dal chantun.
Chanzlia chantunala dal Grischun

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun