Il project "Plan directiv Grischun 2000" proceda tenor urari. Tochen
la fin da l'onn vegnan ad esser disponibels ils sbozs elavurads ensemen
cun l'administraziun. Las lavurs da fin uss vegnan preschentadas
gievgia, ils 11 da november 1999 en il rom d'ina conferenza concernent
il plan directiv en l'edifizi dal cussegl grond a Cuira.
Avant in onn - ils 12 da november 1998 - è vegnì preschentà il
project "Plan directiv Grischun 2000" (PDI GR 2000) a chaschun d'ina
conferenza concernent il plan directiv. Avant che las lavurs dal sboz
davart il PDI GR 2000 vegnan terminadas, obtegnan ils represchentants da
las regiuns, da l'economia e da las uniuns per proteger l'ambient sco er
l'administraziun - in onn suenter l'emprima conferenza - la pussaivladad
da far propostas e da prender uschia influenza sin ils sbozs.
In nov plan directiv è necessari
La repassada dal plan directiv chantunal è daventada necessaria
perquai ch'il plan directiv legalmain valaivel da l'onn 1982 è antiquà
en il fratemp. Il plan directiv mussa cun agid da la charta e dal text
d'ina vart ils impurtants territoris e lieus da conflict sco er ils
potenzials ch'èn da reservar a moda preventiva, da l'autra vart er il
svilup spazial ch'è da prender en mira. El è l'instrument directiv da la
regenza per l'urden dal territori en il Grischun.
Ils experts lavuran ensemen cun l'administraziun
Ils experts che han obtegnì la lavur a chschun da la submissiun
publica èn occupads dapi l'avrigl 1999 d'elavurar ils sbozs ensemen cun
ils uffizis. Dals sbozs sa cristalliseschan gia directivas per il svilup
futur dal territori sco er mesiras da coordinaziun.
Contemplaziuns spazialas differenziadas ...
En il chantun Grischun po vegnir constatada ina disposiziun dal
territori simpla e logica en quatter tips da territori. Tar ils
centers/las axas sa tracti dals territoris populads spess cun ina
concentraziun dals lieus d'abitar e da plazzas da lavur e cun in fitg
grond traffic da pendularis per lung da las axas impurtantas (p. ex. la
Vallada dal Rain da Tusaun fin Landquart e la part sut dal Partenz, la
part sut dal Mesauc). En ils territoris da turissem regia durant
l'enviern prest caracter da citad (p. ex. Claustra/Tavau). Quels
disponan d'ina excellenta infrastructura turistica fitg variada che duai
en il futur vegnir optimada sco er colliada ed engrondida cun cleras
finamiras. Ils spazis rurals èn il maletg tipic dal chantun Grischun ed
èn impurtants per l'identitad dal Grischun. Exempels èn la Bergiaglia,
la val d'Alvra, la Mantogna, il Scanvetg central. La finala datti en il
chantun Grischun anc gronds territoris natirals intacts sur ils
territoris da las alps ch'èn giud via e per la gronda part anc betg
colliads. In exempel è il territori dal Kesch.
...vegnan surpostadas cun expectoraziuns tematicas specificas
Là, nua che quai è significativ cuntegna il plan directiv
expectoraziuns tematicas che sa differenzieschan mintgamai tenor quests
tips da territori. Uschia duai per exempel vegnir differenziada
l'intensitad e la dimensiun da las infrastructuras turisticas en ils
territoris turistics ed en il spazi rural. Consequentamain èn er da
prender en mira partenadis differenziads. Per fixar ils territoris da
tschep per il turissem han ils territoris da skis e lur potenzials
d'extensiun fixads en ils plans directivs regiunals ina gronda muntada.
Sin il sectur dal svilup dals abitadis duai quel succeder en il
futur oravant tut a l'interiur. Ina gronda muntada èsi da dar en quest
connex al mantegniment da la valur da l'abitadi (renovaziun da
l'abitadi). In grond potenzial han er las segundas abitaziuns chèn
vegnidas construidas avant insaquants onns e che sa chattan
principalmain en ils lieus turistics. Er questas ston vegnir renovadas
en il futur per pudair trair a niz a lung termin ils potenzials
disponibels.
En ils puncts centrals dal traffic vegnan designads territoris da
center, en ils quals duain vegnir creadas las premissas per ina buna
purschida da prestaziuns da servetsch e da pussaivladads d'occupaziun.
Cumplettadas vegnan quellas tras territoris da plazzas da lavur cun
capacitads da sviluppar cun access a l'autostrada/viafier, en ils quels
duain vegnir creadas las premissas per plazzas da lavur predominantamain
industrialas ed artisanalas (p. ex. il territori d'industria a Cazas u
ad Igis/Zizers).
Sin il sectur dal traffic sa tracti da las differentas incumbensas
dal traffic en ils singuls tips da territori. Impurtanta è er la
colliaziun dal Grischun al context internaziunal e l'interdependenza
dals centers entaifer il chantun. Sin il sectur dal traffic sin via
vegnan fixads ils projects da construcziun da vias ch'èn da realisar en
il futur. Concernent il traffic public sa tracti da mantegnair, da midar
e d'extender la purschida en las valladas.
Sin il sectur dal provediment e da l'allontanament èn ils potenzials
spezialmain en il territori rural. I sa tracta en quest connex da
resursas regenerablas per producir l'energia sco er da sablun, glera e
da crappa. Questas resursas duain vegnir segiradas, ed ultra da
l'utilisaziun actuala duai er vegnir garantida la libertad d'agir e da
decider per las generaziuns vegnentas.
Tge consequenzas ha il plan directiv?
Il plan directiv è ina survista generala davart las activitads che
han effect sin il spazi e ch'èn da muntada essenziala per il chantun. El
dat directivas per il svilup territorial ed oblighescha las autoritads.
El serva a la cumbinaziun dals differents instruments da planisaziun e
da svilup (planisaziun locala, planisaziun regiunala directiva, concepts
regiunals da svilup, plans da svilup dal guaud).
Dus pass da cooperaziun en l'onn 2000 consolideschan il PDI GR 2000
Tenor lescha sto il plan directiv integrar la populaziun a moda
cunvegnenta. La primavaira 2000 vegn il plan directiv preschentà en las
regiuns e tar ils partenaris impurtants e silsuenter adattà a basa da
las propostas. Pli probabel vers la fin da l'onn 2000 vegn in e scadin a
pudair s'exprimer davart il plan directiv a chaschun da l'exposiziun
publica.
Gremi: departament da l'intern e da l'economia publica
Funtauna: rg uffizi da planisaziun