La regenza pussibilitescha a las vischnancas d'instruir er rumantsch
grischun sco segunda lingua en la scola primara.
A basa da la nova lescha chantunala da scola èn las vischnancas cun
scolas fundamentalas tudestgas obligadas d'introducir en lur scolas
primaras e classas pitschnas a partir da la quarta classa ina segunda
lingua. Quella po esser talian u rumantsch. En il cas che quella è
rumantsch duain las singulas vischnancas pudair tscherner quella furma
linguistica ch'è adattada il meglier per lur ambient linguistic. Quai po
esser u in idiom da scrittira regiunal u alur rumantsch grischun.
Sch'ins tscherna rumantsch, cumenza l'instrucziun da la segunda lingua
per regla gia en l'emprima classa.
La vischnanca da Vaz ha inoltrà ina dumonda concreta da pudair
introducir rumantsch grischun sco segunda lingua. La medema dumonda è
dentant actuala er per autras vischnancas al cunfin linguistic. Per
quest motiv decida la regenza sa basond sin ina posiziun correspundenta
da la gruppa da lavur "Rumantsch grischun en las scolas", che
vischnancas ch'han tschernì rumantsch sco segunda lingua en lur scolas
primaras e classas pitschnas, pon instruir a partir da l'onn da scola
2000/01 er rumantsch grischun. Rumantsch grischun è giustifitgà sco
segunda lingua en ina vischnanca spezialmain alur, sche la relaziun cun
in idiom da scrittira regiunal manca dal tuttafatg u parzialmain. En ina
tala situaziun èsi da respectar la voluntad politica d'ina vischnanca
d'introducir rumantsch grischun sco segunda lingua. Il rumantsch
grischun ch'è vegnì concepì sco lingua da scrittira unifitgada vegn
acceptà pli e pli e duai vegnir utilisà e promovì a moda intenziunada
gia a partir da l'onn da scola 1999/2000 en ils gimnasis.
Il perfecziunament da las persunas d'instrucziun per rumantsch
grischun sco segunda lingua succeda uschenavant sco pussaivel en il rom
dal project "Instrucziun bilingua en las scolas primaras e classas
pitschnas da lingua tudestga" (IBS). La cumissiun chantunala per meds
d'instrucziun elavura ils meds d'instrucziun necessaris en rumantsch
grischun, che vegnan mess a disposiziun en furma da copias durant la
fasa d'introducziun che dura fin l'onn 2004. Supponend che durant il
temp dal project IBS (fin il december 2004) vegnan ad introducir
rumantsch grischun sco segunda lingua vischnancas tudestgas cun
totalmain var 15 fin 20 persunas d'instrucziun, èsi da far quint per il
chantun cun custs supplementars da var 100'000 francs.
Il nov dretg da locaziun e da fittanza vegn beneventà
Envers cusseglier federal Pascal Couchepin prenda la regenza
posiziun davart il nov dretg da locaziun e da fittanza. Il sboz prevesa
ch'ils tschains da locaziun vegnian adattads en l'avegnir en emprima
lingia al svilup da l'index naziunal dals pretschs da consum u ch'els
vegnian adattads alur sa basond sin la midada da la valur d'investiziun
dal bain immobigliar. Sut cundiziuns spezialas duain esser pussaivlas
sco alternativa er en il futur modalitads d'adattaziun sco tschains da
locaziun successivs u il far valair dals pretschs usitads per il
quartier u il lieu. Ultra da quai prevesa il sboz analogamain a la
regulaziun en il dretg da lavur ina procedura gratuita fin ad ina valur
en lita da 30'000 francs sco er generala per tut ils cas da protecziun
cunter desditgas. Il sboz da revisiun vala sco cutraproposta indirecta
tar l'iniziativa dal pievel "Gea per locaziuns fairas".
Da princip sustegna la regenza grischuna las innovaziuns previsas e
beneventa il fatg, ch'il tschains da locaziun na duai betg pli vegnir
cumbinà cun il tschains hipotecar. Da princip approva ella er la
pretensiun da cumbinar las adattaziuns dal tschains da locaziun cun
l'index naziunal dals pretschs da consum. Perencunter refiera ella la
cumbinaziun cun la valur d'investiziun dal dretg da locaziun. La valur
da l'assicuranza d'edifizis sco valur d'assicuranza e tecnica per la
reacquisiziun na duess betg vegnir utilisada per auters intents.
Da princip datti dubis tenor l'avis da la regenza, sch'in ferm
rinforz da la posiziun dals locataris sin donn e cust dals locaturs è a
lunga vista d'interess per ils locataris e per per l'economia publica.
Gist per investiturs en instituziuns sco las chaschas da pensiuns,
pudessan daventar investiziuns en immobiglias pli e pli nunattractivas.
Ma sch'els investissan lur daners en in auter lieu, alur pudess quai
avair consequenzas negativas per l'economia da construcziun.
Da las vischnancas
La revisiun totala da la planisaziun locala da Brusio vegn approvada
cun resalvas, las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas da
Flem e da Ladir cun disposiziuns. Envers l'uffizi federal da traffic
vegni proponì da conceder a l'Arena Alva SA la concessiun per construir
ina sutgera da quatter da las Treis Palas sin Crest la Siala.
Per ils suandants projects da construcziun da vias en il chantun
vegnan dads libers credits d'in import total da var 5.7 milliuns francs:
amplificaziun da la Islastrasse a Landquart Fabriken, amplificaziun da
la via da Schuders aifer il vitg da Schiers, sanaziun da la via dal
Scanvetg aifer il vitg da Castiel, correctura da la via d'Engiadina ad
Ardez tar la punt a spunda a l'ost da la Tasna Varansuns, correctura da
la via dal Güglia traject Burvagn-Cunter (Surmeir), correctura da la via
dal Güglia cuvrida Furnatsch-Scalotta, correctura da la via dal Güglia
da la punt da la Giustia fin a la Tges Alva, mantegniment da la via da
Planeiras aifer il vitg da Malix, sanaziun aifer il vitg da Malans,
correctura da la via dal Malögia traject San Gaudenzio-Casaccia.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun