Da cussegliera guvernativa dr. Eveline Widmer-Schlumpf,
scheffa dal departament da finanzas e militar
Ils proxims 13 da zercladur n'han las votantas ed ils votants betg mo l'occasiun da decider davart differents projects federals, mabain er davart la revisiun parziala da la lescha chantunala da taglia. Cun questa revisiun parziala fa il chantun Grischun in'adattaziun a la lescha d'armonisaziun da taglia da la confederaziun. Questa adattaziun è stringenta; diversas disposiziuns da la lescha d'armonisaziun da taglia entrassan en vigur il 1. da schaner 2001, er sche questa revisiun parziala vegniss refusada. Ma la regenza ed il cussegl grond n'han betg concepì la revisiun mo sco ina suletta adattaziun, mabain els han creà ultra da quai differentas disposiziuns ch'han in effect positiv per ils pajataglias e signifitgan in pass en direcziun d'ina pli gronda giustia fiscala. Da questas disposiziuns fan part numnadamain la distgargia da las persunas ch'èn pli deblas socialmain, la deducziun per uffants en scolaziun ordaifer, la deducziun per la tgira d'uffants e la midada da la valitaziun prenumerando da dus onns a la valitaziun postnumerando d'in onn.
La lescha da taglia revisa prevesa che persunas sulettas cun entradas suttamessas a la taglia da main che fr. 10'000.- e persunas maridadas cun entradas suttamessas a la taglia da main che fr. 12'000.- n'han betg da pajar ina taglia sin las entradas. Cun l'acceptaziun da la revisiun parziala pudain nus distgargiar uschia las classas d'entrada pli bassas.
Ils custs per la scolaziun ordaifer dals uffants sustegnids dal pajataglia pon vegnir deducids tenor il dret valaivel fin maximal fr. 10'400.-. Questa deducziun ch'è dependenta dals custs effectivs, na vegn betg admessa da la lescha d'armonisaziun da taglia. La deducziun per uffants en scolaziun ordaifer na vegn dentant betg stritgada en la revisiun parziala, mabain ella vegn midada en ina deducziun sociala ch'è admessa da la lescha d'armonisaziun da taglia. Quai succeda a moda che la deducziun da scolaziun vegn concedida independentamain da las expensas effectivas sco import fix che sa referescha ad in termin. Per pudair tegnair quint meglier da las relaziuns effectivas, prevesa la nova lescha duas differentas deducziuns da scolaziun. Ina deducziun da fr. 1'600.- per uffants che returnan da la scolaziun ordaifer mintga di al lieu da domicil ed ina deducziun da fr. 7'800.- per uffants che n'èn betg mo ordaifer en scolaziun, mabain sa trategnan er durant l'emna ordaifer lur lieu da domicil. Sche la revisiun parziala da la lescha da taglia vegniss refusada, alur na pudess ins betg pli pretender ina deducziun da scolaziun a partir da l'onn 2001.
En la lescha da taglia odierna na sa chatta nagina deducziun per la tgira d'uffants. Cun la revisiun parziala da la lescha da taglia vegn ina tala deducziun creada da nov. Questa deducziun tegna quint d'in giavisch giustifitgà, numnadamain da circuls da dunnas. La deducziun per la tgira d'uffants po vegnir pretendida da geniturs sulets sco er da conjugals che gudognan tuts dus ch'han ensemen in'activitad da gudogn da pli che 120 %. L'autezza da la deducziun importa fr. 2'600.- per uffant. En cas d'in na dals votants per la revisiun parziala na pudess questa deducziun betg vegnir introducida.
Per eruir las entradas suttamessas a la taglia vegni sa basà oz sin las entradas ch'èn vegnidas cuntanschidas ils onns avant; ins discurra en quest connex da la valitaziun prenumerando. Cun la revisiun parziala vegni midà per la valitaziun postnumerando. Tenor quella vegni mess en quint la taglia sin las entradas a norma da las entradas ch'èn effectivamain vegnidas cuntanschidas l'onn respectiv. Cuntrariamain a la valitaziun prenumerando parta la valitaziun postnumerando da las relaziuns effectivas. Uschia è la valitaziun postnumerando il sistem pli gist che tegna quint bler meglier da la capacitad economica per la valitaziun, e quai cun resguardar pli spert las variaziuns d'entrada che quai è il cas tar la valitaziun prenumerando. Ultra da quai han er tut ils auters chantuns la tendenza d'introducir la valitaziun postnumerando; il chantun Grischun na po betg sa serrar envers questa tendenza.
Cun l'acceptaziun da la revisiun parziala da la lescha chantunala da taglia pon ins evitar che la lescha d'armonisaziun da taglia vegnia applitgada directamain, in fatg che chaschunass grevezzas supplementaras spezialmain per las persunas natiralas. Gist cun introducir la valitaziun postnumerando, cun dar distgargia a las classas d'entrada pli bassas sco er cun crear in deducziun per la tgira d'uffants porta questa revisiun parziala dapli giustia fiscala. Ella creescha er ina gulivaziun tanter las grevezzas supplementaras stringentas a basa da la lescha d'armonisaziun da taglia e tranter las distgargias fiscalas introducidas dal legislatur chantunal. Sia acceptaziun è uschia d'interess per nus tuts.
Gremi: departament da finanzas e militar dal Grischun
Funtauna: rg cussegliera guvernativa dr Eveline Widmer-Schlumpf