Il preventiv 2001 dal chantun Grischun demussa tar ina svieuta dad 1,968 milliuns francs in deficit en il quint current da 41,7 milliuns francs. Il volumen d'investiziuns sa reducescha en cumparegliaziun cun il preventiv da l'onn precedent per 18,5 milliuns sin 328 milliuns francs. Suenter la deducziun da las entradas d'investiziun da 187 milliuns francs restan en il quint d'investiziuns expensas nettas sin donn e cust da las finanzas generalas dal chantun da 141 milliuns francs. Var 58 % da quellas pon vegnir finanziadas cun agens meds. Dal quint da finanziaziun resulta pia in deficit da 64,1 milliuns francs.

Ferma grevezza da las finanzas dal chantun
La regenza ha deliberà il preventiv per l'onn 2001 per mauns dal cussegl grond. Ils resultats cuntanschids sa basan sin las severas prescripziuns da la regenza e sin ina procedura da budget extraordinaria, consequenta e sustegnida da la cooperaziun da tut ils departaments ed uffizis. Malgrà las mesiras da meglieraziun rigurusas - il preventiv original è vegnì curregì per bundant 60 milliuns francs - na po la prescripziun centrala dal cussegl grond che vul restrenscher il deficit budgettà dal quint current sin 40 milliuns francs betg vegnir ademplida dal tuttafatg. Anc adina èsi fitg grev da mantegnair en equiliber las finanzas dal chantun. Ina grevezza considerabla han tranter auter las mesiras da spargn da la confederaziun en il rom dal "program da stabilisaziun 98" sco er la repartiziun da noss chantun ad ina categoria superiura da forza finanziala per ils onns 2000 e 2001. Questas duas mesiras sviluppan lur effect cumplain pir en il preventiv 2001. D'agiuntar è la creschientscha illimitada en differents secturs d'incumbensa dal chantun, uschia surtut en ils secturs furmaziun, sanitad e traffic. Quest svilup è collià cun in augment considerabel da las prestaziuns chantunalas da contribuziun ch'èn periodicas, per gronda part obligantas e pia strusch d'influenzar. Agravadas vegnan las finanzas dal chantun per finir anc tras l'augment da la chareschia ch'ha in effect immediat sin las expensas, dentant pir pli tard sin las entradas.

Curtamain ils resultats
Il quint current demussa cun custs totals da 1,968 milliardas francs ed in retgav total da 1,926 milliardas francs in deficit da 41,7 milliuns francs. Il resultat è uschia in pau pli bass ch'il deficit dal preventiv da l'onn 2000 da 46,8 milliuns francs. Il svilup da las expensas è marcà d'in ferm augment da las contribuziuns dal chantun a la confederaziun, als chantuns ed a las vischnancas sco er a las instituziuns privatas per 12,9 milliuns sin 398,6 milliuns francs. Questas contribuziuns èn anc adina la pli gronda gruppa da custs e muntan a ca. in quart dals custs totals ch'han in effect sin ils daners dal quint current. Sco consequenza da l'augment dals daners esters e da l'augment dals tschains èsi da far quint cun in augment dals custs da tschains per 5,5 milliuns sin 20,8 milliuns francs. Tar ils custs da persunal chaschuna la cumpensaziun da chareschia previsa custs supplementars da 5,1 milliuns francs. Perencunter sa reduceschan ils custs reals - surtut en consequenza dals custs per 10 milliuns francs pli bass en ils fatgs d'asil - totalmain per 2,2 milliuns sin 296,2 milliuns francs. Da las taglias chantunalas pon vegnir bunifitgads 543,2 milliuns francs. Cun in retgav supplementar dad 8,6 milliuns francs gidan ellas a moda decisiva a meglierar il preventiv. In svilup fitg allegraivel sa mussa tar las posiziuns dal retgav "Parts dal chantun vi da las entradas da la confederaziun" e "Parts da la confederaziun vi dals custs dal chantun". En total èn da spetgar 308,9 milliuns francs - percunter 281,7 milliuns francs da l'onn precedent. Da las entradas supplementaras da 27,2 milliuns francs van 15,9 milliuns francs per l'emprima giada en favur da la part dal chantun che sto vegnir conderschida a la taxa sin traffic grev dependent da la prestaziun (LSVA). Il quint da las vias mussa en il preventiv 2001 expensas na cuvridas da 17 milliuns francs (preventiv da l'onn precedent 21,1 milliuns francs). Anc betg resguardà è qua in credit brut da 6 milluns francs per la construcziun nova d'ina basa a Glion.
Las expensas bruttas en il quint d'investiziuns da 328,0 milliuns francs èn per 18,5 milliuns francs pli bassas che quellas dal preventiv 2000. La quota d'investiziuns, q.v.d. la quota da las investiziuns bruttas vi da las expensas totalas consolidadas da 17,5 % è sa sbassada uschia in pau sut la marca da l'onn precedent da 18,6 %. Suenter avair deducì las entradas d'investiziuns da 187 milliuns francs e senza resguardar ils emprests cun ina finanziaziun speziala a l'associaziun grischuna per credits a l'agricultura ed a l'assicuranza da dischoccupads restan investiziuns nettas sin donn e cust da las finanzas generalas da 154,1 milliuns francs (preventiv da l'onn precedent 159,8 milliuns francs). Cun cumparegliar il total spetgà da meds or d'atgna finanziaziun (atgna finanziaziun) da 90 milliuns francs e las investiziuns nettas decisivas resulta in deficit da finanziaziun da 64,1 milliuns francs (preventiv da l'onn precedent 80 milliuns francs). Cun in grad d'atgna finanziaziun da 58,4 % pon vegnir finanziadas las investiziuns nettas be per bundant la mesadad tras l'affluenza da meds dal quint current. Per la part che n'è betg cuvrida en la dimensiun dal deficit da finanziaziun vegnan ins a stuair far diever da daners esters.

Perspectiva
Il deficit calculà dal quint current sa chatta cun 41,7 milliuns francs anc malapaina ordaifer la prescripziun dal cussegl grond. Sco nunsuffizient sto vegnir designà il grad d'atgna finanziaziun da 58,4 %. El sa manifestescha en il quint total cun in deficit da finanziaziun da 64,1 milliuns francs. En tut na satisfan las vistas per l'onn 2001 betg. Pertutgant las expensas na datti praticamain nagina libertad d'agir per meglierar la situaziun a moda persistenta. Per dar damogn en ina tscherta maniera al deficit 2001 han ins stuì prender mesiras extraordinarias. Uschia han ins suspendì differents projects, reducì ils pajaments a quint per las contribuziuns chantunalas e desistì da tschertas amortisaziuns. Ma cun quai n'han ins betg spargnà effectivamain; ins ha mo transferì custs d'amortisaziun e da contribuziun en il futur. Ina distgargia a lunga vista da las expensas pon ins cuntanscher be, sch'ins examinescha las structuras ed adatta quellas uschenavant ch'igl è util e sch'ins metta criticamain en dumonda las incumbensas da tscherts secturs. Ina examinaziun speziala pretenda qua l'entir sectur da contribuziuns. Ins ha gia entschavì da far scleriments correspundents.
L'economia svizra profita da l'expansiun conjuncturala. La situaziun finanziala da la confederaziun e da numerus chantuns è sa meglierada a moda persistenta en il fratemp. Ins dastga spetgar che quest svilup vegna ad avair consequenzas - cun il retard usità - er per l'economia grischuna e vegnia uschia distgargiar las finanzas dal chantun. Er la valitaziun postnumerando annuala da las persunas natiralas ch'en- tschaiva a partir da l'onn 2002 vegn a gidar a cuntanscher questa finamira.
Grazia als buns bilantschs anteriurs dispona il chantun per la fin da l'onn 1999 anc d'in agen chapital da var 97 milliuns francs che po vegnir inserì provisoriamain per garantir deficits. Uschespert che la situaziun economica en il chantun sa meglierescha sensiblamain, na dastgan ins dentant betg pli acceptar deficits en il quint dal chantun. La regenza sa stenta da mantegnair stabil il pe da taglia. Quai è dentant pussaivel a media ed a lunga vista mo, sch'i reussescha da metter en equiliber las finanzas. Cun il preventiv 2001 dastgassan ins avair cuntanschì il punct il pli bass. Sche quai na fiss betg il cas e sche la situaziun na sa meglierass betg a moda decisiva en ils onns sequents, alura na vegn in augment da las taglias strusch a sa laschar evitar.

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun