Il rafting commerzial sin flums è permess be da l'entschatta da matg
tochen la fin d'october da las 9.00 a las 19.00. Per quest intent è
necessaria er vinavant ina permissiun ed èn d'observar cleras reglas da
gieu.
Il dretg chantunal davart la navigaziun ch'è reglà fin uss sin il
stgalim d'ina ordinaziun sto vegnir adattà al dretg federal. La regenza
suttametta al cussegl grond il sboz per ina lescha introductiva tar la
lescha federala davart la navigaziun interna (LItLNI). Il decret proponì
vul reglar en emprima lingia l'ir cun rafts (bartgas da gumma) organisà
commerzialmain sin auas currentas e quai per proteger la natira e
l'ambient da disturbis excessivs.
Directivas per viadis commerzials cun bartgas da gumma
Durant las bellas fins d'emna da stad regna in grond traffic da
bartgas sin blers flums dal Grischun. Quai ha tschertas consequenzas per
la natira e l'ambient. Perquai èsi necessari da suttametter spezialmain
il rafting commerzial a tschertas restricziuns e quai per dar temp a la
flora e fauna da sa recrear. Uschia èn limitads ils viadis commerzials
cun bartgas sin la perioda tranter l'entschatta da matg e la davosa fin
d'emna d'october. Durant questa perioda è il rafting permess mintgamai
da las 9.00 fin las 19.00. L'entschatta e la fin dals viadis sco er la
pausa e l'alimentaziun dastgan succeder be sin las plazzas permessas per
quest intent. Per proteger ils utschels vala in strict scumond d'ir a
riva sin las inslas dals flums.
Dismessa dal scumond da far viadis cun bartgas
Tenor il dretg valaivel è la navigaziun sin flums, auas currentas
retegnidas, chanals e sin auals da princip scumandada en il Grischun. Da
quest scumond èn excepids pedalos ed autras bartgas senza motor u velas.
La lescha federala perencunter fixescha che la navigaziun è da princip
permessa e ch'eventualas restricziuns chantunalas dastgan vegnir
relaschadas be, sche l'interess public u la protecziun da bains
giuridics impurtants fan daventar necessari quai. Il sboz per la nova LI
tar la LNI ha pia er l'intent d'adattar il dretg chantunal al dretg
federal. Cumbinada cun quest'adattaziun è la midada dal scumond da
navigaziun da princip per la libertad da navigaziun. En il nov decret
vegnan enumeradas a moda definitiva las auas currentas ch'èn serradas
per la navigaziun.
La nova LI tar la LNI vegn tractada probablamain durant la sessiun da matg dal
cussegl grond.
Lantschà la consultaziun davart il concept da linguas per il stgalim superiur da
la scola populara
Suenter la debatta durant la sessiun da november 1999 dal cussegl
grond davart il perfecziunament planisà per il talian e l'englais da las
persunas d'instrucziun dal stgalim superiur lantscha la regenza la
consultaziun pertutgant l'ulteriura procedura. La consultaziun dura fin
ils 17 da mars 2000. Il concept da linguas per il stgalim superiur da la
scola populara (scola reala e secundara sco er classas pitschnas) duai
vegnir sviluppà ulteriurmain. En in proxim pass sa tracti da fixar quels
roms che vegnan frequentads per regla da tut las scolaras e da tut ils
scolars sco roms obligatoris. Plinavant duain vegnir definids da nov er
ils roms d'elecziun ed ils roms d'elecziun obligatoris. La summa da las
differentas cumbinaziuns da roms dat l'uschenumnà canon da roms ch'è
fixà en l'ordinaziun executiva tar la lescha da scola. La regenza è
conscienta che la finala è il cussegl grond cumpetent da fixar las
differentas cumbinaziuns da roms. La consultaziun duai gidar a metter a
disposiziun la basa per las discussiuns en chaussa.
Tenor la votaziun dal pievel da l'onn 1997 davart l'instrucziun
bilingua en las scolas primaras e classas pitschnas tudestgas vegn
instruida ina segunda lingua chantunala dapi l'entschatta da l'onn da
scola 1999/2000 en tut las regiuns linguisticas e quai il pli tard a
partir dal quart onn da scola. En las scolas tudestgas è questa segunda
lingua talian u rumantsch, en las scolas talianas e rumantschas vala il
tudestg sco segunda lingua. Per pudair metter a disposiziun a las scolas
realas e secundaras sco er a las classas pitschnas dal stgalim superiur
a temp (per la stad 2002) ina cuntinuaziun, sche pussaivel senza
interrupziun, sto l'instrucziun da lingua sin il stgalim superiur da la
scola populara vegnir adattada a la nova situaziun da la scola primara.
Qua sa tracti en emprima lingia da sclerir la proporziun tranter las
linguas chantunalas (tudestg, talian e rumantsch) e la quarta lingua
naziunala (franzos) sco er da definir la valur da l'englais sco lingua
mundiala.
La tschertga da fossils sin il glatscher dal Ducan a Tavau cuntinua
Dapi l'onn 1997 vegni chavà fossils mintgamai la stad sin la furcla
dal Ducan. Ils chats da fin uss èn spectaculars. Las lavurs cuntinuan
durant la stad 2000.
La crappa da sediment sin il territori da la chadaina dal Ducan e da
la Landwasser sin il territori communal da Tavau cuntegnan restanzas
petrifitgadas d'animals e da plantas ch'èn fitg bain mantegnidas. Ils
fossils da peschs cun ossa dira, da reptils, d'animals senza spina
dorsala e da plantas derivan tuts dal trias mesaun marin. Els èn pia var
230 milliuns onns e da grond interess per la scienza. La stad 1997 ha
l'institut e museum paleontologic da l'universitad da Turitg entschavì
sias exchavaziuns sistematicas. En il fratemp èn vegnids chattads
spezialmain peschs sco er in pitschen saur marin. Ils chats da las
uschenumnadas stresas prosanto èn d'impurtanza internaziunala. Els
vegnan preparads da spezialists ed elavurads scientificamain. A
differentas chaschuns èsi vegnì rapportà davart las exchavaziuns en las
medias ed en il pavigliun svizzer da l'exposiziun mundiala a Lissabon
han ins mussà la copia d'in pesch fossil ch'è vegnì chattà sin il Ducan.
Il material chattà è proprietad dal chantun Grischun. Er la stad 2000
duain ins chavar vinavant. Cur che las exchavaziuns èn terminadas e
ch'ils chats èn vegnids evaluads scientificamain, duain ils resultats
ils pli impurtants vegnir preschentads en collavuraziun cun il museum
grischun da la natira en ina exposiziun ambulanta ed en ina broschura
illustrada. Per l'exchavaziun planisada l'onn 2000 conceda la regenza a
l'institut e museum paleontologic da l'universitad da Turitg ina
contribuziun da 6'200 francs vi dals custs da viadi, l'alloschament, la
dunsena, il material da lavur e vi dals transports cun il helicopter.
L'universitad da Turitg da sia vart surpiglia ils custs da salari per
las lavurs champestras e quels da l'evaluaziun consecutiva. L'ulteriura
perscrutaziun da las plazzas d'exchavaziun dals fossils sin la furcla
dal Ducan è interessanta er per il chantun Grischun, perquai ch'ils
chats laschan trair conclusiuns davart la vita da lezzas uras e davart
la naschientscha geologica da noss chantun.
Da las vischnancas
Per differents projects da construcziun da vias vegnan dads libers
credits d'in import total da 2.2 milliuns francs (reparatura dal
surpassadi da l'Oleodotto en connex cun la sanaziun da la A13 c tranter
Tusaun e Ziràn e reparatura da la punt sur l'Anugl en connex cun la
sanaziun da la via dal Meir).
Envers l'uffizi federal da traffic propona la regenza d'approvar cun
cundiziuns la dumonda da concessiun da las pendicularas da Schlarigna SA
per duas sutgeras da quatter si Corviglia e da Marguns a Plateau Nair.
Persunal
- Barbara Kasper-Lattmann, naschida 1961, da Schlarigna, Hütten ZH e
Claustra, domiciliada a Schlarigna, daventa per l'entschatta d'avust
2000 inspectura da scolina tar l'uffizi per las scolas popularas e las
scolinas.
- Manuela Weichelt, naschida 1967, da Ziràn, domiciliada a Zug,
daventa a partir da l'entschatta da fanadur 2000 manadra da project tar
l'uffizi da sanadad.
- Roman Bezzola, naschì 1947, da Zernez, domicilià a Champfér,
daventa inspecter da scola tar l'uffizi per las scolas popularas e las
scolinas. L'entrada en plazza succeda tenor cunvegna.
- Paul Dosch, naschì 1954, da Tinizong-Rona, domicilià a Tinizong,
daventa inspecter da scola tar l'uffizi per las scolas popularas e las
scolinas. L'entrada en plazza succeda tenor cunvegna.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun