Il quint statal dal Grischun 1999 serra cun in surpli d'expensas da 15,7 milliuns francs. Suenter ils deficits da 1997 (5,1 milliuns) e 1998 (8,9 milliuns) è quai il pli nausch resultat en seria. Engrevgiant è surtut il deficit en il quint da finanziaziun da 54,5 milliuns francs.
Il quint current serra tar ina svieuta totala dad 1,88 milliardas francs cun in surpli d'expensas da 15,7 milliuns francs. L'agen chapital sa reducescha uschia sin 97,4 milliuns francs. En cumparegliaziun cun il deficit budgetà da 46,2 milliuns francs è il resultat per 30,5 milliuns francs meglier. Quest resultat han chaschunà expensas pli pitschnas da 6 milliuns francs (minus 0,3 pertschient) e gudogns supplementars da 24,5 milliuns francs (plus 1,3 pertschient).
Da la vart dals custs èn cunzunt las contribuziuns chantunalas a terzas persunas stadas pli pitschnas che planisà. Ellas sa chattan cun in total da 368 milliuns francs per 16,7 milliuns francs resp. per 4,3 pertschient sut il volumen budgetà. Da questas expensas pli pitschnas pertutgan 6,2 milliuns francs las contribuziuns da manaschi ad ospitals e chasas da tgira, 4,2 milliuns francs las contribuziuns ad instituts d'emprendissadi superiurs ed a scolas autas sco er 2,6 milliuns francs las contribuziuns a vischnancas per ils fatgs da scola. Cun in import total da 334 milliuns francs èn restads er ils custs dal persunal per 3,8 milliuns francs sut il preventiv. Investiziuns nettas pli pitschnas han chaschunà silsuenter ina reducziun da las amortisaziuns da la facultad administrativa per 6,3 milliuns francs. A quests respargns stattan visavi tranter auter custs reals da 10,8 milliuns francs pli auts, pia da totalmain 279,7 milliuns francs. Quest augment vegn chaschunà essenzialmain dals custs pli auts per il mantegniment da las vias, en consequenza dals donns da malaura e da las grondas navadas la primavaira 1999.
Al quint statal 1999 han pudì vegnir scrits buns per part gudogns supplementars impurtants envers il preventiv: Part vi dal retgav da la taglia federala indirecta e part vi da la gulivaziun da finanzas 17 milliuns francs, part vi dal gudogn net da la banca chantunala grischuna 3,3 milliuns francs, restituziuns da la confederaziun 7,2 milliuns francs. Perencunter èsi da registrar tar la taglia chantunala da las persunas natiralas, inclusiv taglia a la funtauna, in gudogn pli pitschen da 13,8 milliuns francs. Questa perdita ha pudì vegnir retegnida per gronda part tras ils gudogns supplementars tar la taglia sin las persunas giuridicas da 3,1 milliuns francs sco er tar la taglia sin il gudogn tras la vendita da bains immobigliars e tar la taglia sin l'ierta da 6,9 milliuns francs. Dal rest è stada er la part dal chantun vi da la taglia federala anticipada per 3,4 milliuns francs considerablamain pli pitschna che spetgà. En consequenza d'in retard en la procedura d'approvaziun vegn suspendì in gudogn da concessiun budgetà da 5,8 milliuns francs en l'onn 2000.

Atgna finanziaziun reducida da las investiziuns
Senza resguardar ils emprests cun ina finanziaziun speziala a l'assicuranza da dischoccupads (AD) ed a l'associaziun per credits a l'agricultura (ACA) èn vegnids spendids en il quint d'investiziuns totalmain 359,5 milliuns francs. Il volumen d'investiziuns da 367,3 milliuns francs ch'il cussegl grond aveva accordà en il preventiv 1999 è uschia vegnì tratg a niz fin 7,8 milliuns francs resp. 97,9 pertschient (onn precedent 93,8 pertschient). Suenter la deducziun da las entradas d'investiziun restan investiziuns nettas sinn donn e cust da las finanzas generalas dal chantun da 166,9 milliuns francs. Quai èn 4,5 milliuns pli pauc che budgetà, dentant praticamain tuttina sco l'onn precedent. La quota d'investiziun, q.v.d. la part da las investiziuns vi da las expensas totalas consolidadas, importa 19,5 pertschient (onn precedent 20,9 pertschient). Las contribuziuns d'investiziun ch'èn necessarias per garantir l'occupaziun en las regiuns e valladas dal chantun e che van en favur da vischnancas, instituziuns ed impresas privatas pon vegnir mantegnidas cun insatge sur 90 milliuns francs stgars en il rom dal preventiv.
Il Cash flow (atgna finanziaziun) da 112,4 milliuns francs sa chatta bain per 32,7 milliuns sur las aspectativas dal preventiv. El resta dentant per 20 milliuns francs sut il resultat da l'onn precedent. Cumparegliond ils meds cun in'atgna finanziaziun e las investiziuns nettas decisivas da 166,9 milliuns francs resulta in deficit da finanziaziun da 54,5 milliuns francs (preventiv 91,7 milliuns, onn precedent 34,8 milliuns). Cun in grad d'atgna finanziaziun da 67,4 pertschient (preventiv 46,5 pertschient, onn precedent 79,2 pertschient) han pudì vegnir finanziadas las investiziuns nettas per var dus terzs tras l'affluenza da meds dal quint current. Per la part na cuvrida en la dimensiun dal deficit da finanziaziun han ins stuì far diever d'ulteriurs daners esters.
Il quint statal serra tar expensas totalas da 368 milliuns francs ed entradas totalas da 351,5 milliuns francs cun in surpli d'expensas da 16,5 milliuns francs. Il debit sin las vias, q.v.d. il total dals deficits sin las vias activads, è uschia s'augmentà sin 30 milliuns francs. 12,8 milliuns francs da las expensas sa basan sin credits supplementars en connex cun la reparaziun da donns da malaura.

Project da pilot GRiforma
En il rom dal quint statal 1999 suttametta la regenza al cussegl grond per l'emprima giada ils rapports annuals spezials dals tschintg uffizis da pilot cun il project da nova gestiun publica GRiforma. Ils uffizis da pilot rapportan co ch'els han pudì cuntanscher las finamiras dal budget global, respectivamain dal budget da las gruppas da product e commenteschan eventualas divergenzas. Cun quest project vegn augmentada la transparenza da l'agir administrativ e meglierada la direcziun specifica politica e da manaschi da las prestaziuns statalas. L'emprim onn d'emprova fa bunas propostas, mussa dentant sco spetgà er in basegn d'agir per megliurar l'emprova.

Nauschas vistas
La situaziun da finanzas dal chantun sa pegiurescha pli e pli. Dapi la perdita persistenta l'onn 1997 s'augmentan ils deficits cuntinuadamain. Cun il resultat deficitar da l'onn 1999 ha il chantun Grischun surpassà la barriera da la facultad netta (la fin da 1998 sa muntava quella anc sin 6,1 milliuns francs) vers il daivet public betg cuvrì en l'autezza da 49,5 milliuns francs.
Il respargn relativamain pitschen en connex cun las expensas envers il preventiv da totalmain 6 milliuns francs u 0,3 pertschient mussa che correcturas dal preventiv èn pussaivlas praticamain be anc tras entradas supplementaras nunspetgadas. Spezialmain las contribuziuns chantunalas a las expensas currentas da las vischnancas e da las persunas privatas n'èn strusch pli d'influenzar sin fundament da las prescripziuns legalas fixas per la confinanziaziun da las expensas da consum. Per respargns che surpassan il preventiv n'exista praticamain nagina libertad d'agir pli. Il plan da mesiras cumplessiv "equiliber da las finanzas 1999" (MPHH99) è vegnì realisà per gronda part ed integrà en ils preventivs. Per ils onns da planisaziun da finanzas 2001 fin 2004 na vesan ins nagin megliurament, il cuntrari. Per evitar ch'ins sa movi en in'economia da daivets, èn urgentamain necessarias mesiras efficazias. Autramain n'è in augment da la taglia betg d'excluder. Spezialmain betg supportabels èn custs supplementars imprevis.
Gremi: departament da finanzas e militar dal Grischun
Funtauna: rg departament da finanzas e militar dal Grischun