La regenza preschenta la missiva ed il sboz per ina revisiun
parziala da l'ordinaziun davart la polizia chantunala al cussegl grond.
Las cumpetenzas da la polizia per l'urden e la segirezza vegnan
definidas pli cler en connex cun occurrenzas grondas (p. ex. WEF).
Sch'ina permissiun per ina demonstraziun paschaivla duai vegnir
concedida sco contribuziun davart la desescalaziun per il WEF 2002, èsi
da procurar per ils instruments ils pli necessaris ed urgents per pudair
controllar ina tala manifestaziun. Cun il project da revisiun na duain
dentant betg vegnir pussibilitadas ulteriuras restricziuns dals dretgs
fundamentals. Anzi, i sa tracta da metter en ina furma democratica
legitimada las mesiras da segirezza ch'èn necessarias per garantir ils
dretgs fundamentals. Questas mesiras pon esser accumpagnadas da
restricziuns, per exempel da la libertad da reuniun e da sa mover sco er
da la garanzia da la proprietad.
I tutga tar ils princips fundamentals da noss stadi da garantir
ch'ils dretgs fundamentals vegnian respectads. Quai vala natiralmain er
per occurrenzas grondas sco il WEF. La segirezza na sa lascha dentant
betg realisar senza restrenscher ils dretgs fundamentals, er quels da
circuls da la populaziun nunparticipads. Per ils organs da segirtad
munta quai da ponderar cuntinuadamain ils interess. Dumondas da la
proporziunalitad e da l'interess public da restricziuns dals dretgs
fundamentals èn er en l'avegnir d'examinar en mintga cas spezial. En il
futur vegnan ellas segiramain a procurar per materia da discussiun.
Il chantun Grischun sa preschenta al "annual meeting" dal WEF sco
ospitant ed è uschia responsabel per la segirezza dals giasts, dals
participants e da la populaziun indigena. Igl è ultra da quai
si'obligaziun da proteger ils dretgs da tuts confurm a la constituziun.
Las reglas da gieu democraticas ston dentant vegnir respectadas e per
part vegnir fatgas valair da la polizia.
La disposiziun previsa (artitgel 8a da l'ordinaziun) duai dar a la
polizia la pussaivladad che sa referescha a l'eveniment u a l'occurrenza
da pudair decretar ed en cas da basegn realisar mesiras necessarias da
la polizia d'urden e da segirezza. Da questas fan part mesiras
d'allontanament, endrizzar zonas da bloccada e restricziuns localas
ch'èn necessarias en vista ad occurrenzas grondas. Ulteriurs secturs
d'applicaziun imaginabels da la polizia da segirezza resultan en cas da
fenomens natirals, accidents, acts chastiabels u tar incumbensas
concretas da la regenza, sco per exempel garantir la segirezza durant
ils campiunadis mundials da skis en l'Engiadina.
Novaziuns da las stimaziuns
Dapi l'entschatta 2000 è en vigur la nova ordinaziun dal cussegl
grond davart las stimaziuns uffi-zialas (ordinaziun davart las
stimaziuns uffizialas SchVO). Las valurs da stimaziun s'orienteschan
dapi lura consequentamain a la fiera e las taxas da stimaziun èn
vegnidas dauzadas sin in nivel che cuvra ils custs. Uss ston las
disposiziuns executivas dal cussegl guvernativ ed il reglament da
stimaziun vegnir adattads correspundentamain. Da princip sa tracti
latiers dal suandant:
- Las valurs commerzialas e da rendita d'ovras electricas, da
conducts d'ieli, da telefericas, da runals e da sumegliants manaschis na
vegnan betg pli calculadas entras l'administraziun da taglia chantunala, mabain entras
l'uffizi da stimaziun dal
Grischun.
- Differentas disposiziuns e noziuns èn d'adattar a las cundiziuns
actualas ed a las enconuschien-
tschas dad oz.
- Las cumissiuns da stimaziun vegnan per part restructuradas per
correspunder il meglier pussaivel a las cundiziuns midadas.
Ils decrets revedids vegnan publitgads mez december en il Fegl
uffizial chantunal ed entran en vigur l'entschatta dal 2002.
L'interpresa dal stadi CSM vegn a cuntanscher ina bilantscha
positiva
Dapi bunamain quatter onns emprova la centrala chantunala per
stampats e material (CSM) da sbassar ils custs totals per material da
biro e products stampads da l'administraziun e da cuntanscher in gudogn
intern dal manaschi. In rapport respectiv dat bunas notas a la CSM, las
emprimas finamiras èn cuntanschidas: la CSM vegn quest onn a cuntanscher
ina bilantscha positiva.
Durant decennis era la CSM per uschè da dir in manaschi da monopol
dal stadi. La CSM era il sulet furnitur da material da biro e da
products stampads per tut ils biros da l'administraziun chantunala. 1997
ha la regenza fixà en il rom d'in'ordinaziun ch'il provediment cun
material da biro en l'administraziun chantunala saja d'organisar da nov.
Las cundiziuns sa clamavan uschia: ils custs totals per material da biro
duain vegnir sbassads, la CSM, sut la direcziun d'in quint integral dals
custs, duai cuntanscher in gudogn ed ils retschaviders duessan avair la
pussaivladad da cumprar products purschids a moda pli favuraivla sin il
martgà liber. Durant ina fasa d'emprova da quatter onns (1998 fin 2001)
èn las innovaziuns vegnidas realisadas.
D'in rapport da la chanzlia chantunala, a la quala la CSM è
affiliada, resorta che la reorganisaziun da la CSM haja mussà in success
durant la fasa d'emprova da quatter onns. Ins ha pudì cuntanscher
respargns considerabels en il sectur dal persunal ed en la domena
speziala. La purschida è vegnida reducida e limitada a 1'000 artitgels,
la surfatscha da locaziun da la CSM è vegnì reducì da 1'500 sin 980
meters quadrat. Durant la fasa d'emprova han ins diminuì trais da
primarmain 7.5 plazzas (reducziun dals custs da persunal per var 39
pertschient). Questa considerabla reducziun da plazzas è be stada
pussaivla perquai ch'il diever da la EED è vegnì rinforzà fermamain,
perquai ch'i n'è vegnì pratitgà nagin perfecziunissem pli tar las
scrittiras stampadas e perquai che las spediziuns grondas èn
consequentamain vegnidas demagasinadas a la ARGO (Fundaziun center
grischun per luvratoris e dimoras d'impedids). Ils custs dal material da
biro han ins pudì sbassar per bun dus pertschient, cumbain che la
finamira a media vista munta a diesch pertschient. La segunda finamira,
quella da cuntanscher in gudogn da manaschi, dastgass vegnir
cuntanschida en l'onn da gestiun current.
La moda da lavurar da la CSM è sa midada decisivamain durant la fasa
d'emprova cun s'orientar uss al martgà. Sco manaschi innovativ è la CSM
buna da porscher products pli favuraivels grazia ad in grond volumen da
vendita. Sin basa da l'ordinaziun davart la CSM èn uffizis chantunals
obligads da dumandar in'offerta da la CSM sch'els vulan acquistar
material da biro. Sch'ils products e las prestaziuns giavischads na
vegnan betg purschids u na vegnan betg purschids per il pretsch il pli
favuraivel, pon els vegnir cumprads al martgà liber. I sa mussa che la
fidaivladad dals uffizis chantunals envers la CSM è fitg gronda. Las
cumpras tar auters furniturs muntan ad ina dimensiun da paucs
pertschients.
Cun la CSM dispona il chantun oz d'in center da cumpra e da
cussegliaziun per material da biro cumpetent cun in'organisaziun concisa
che porta bunas prestaziuns per pretschs favuraivels.
Consultaziuns a la confederaziun
La regenza grischuna s'exprima cunter la revisiun parziala da la
lescha federala davart ils dretgs politics e l'ordinaziun respectiva.
Ella è da l'avis ch'i n'existia betg in vair basegn d'agir, ni en il
senn objectiv, giuridic e politic ni temporal. Tenor la confederaziun è
la raschun principala da la revisiun previsa quella ch'il basegn da
purschidas electronicas dal maun public daventia pli grond er en il
sectur dals dretgs politics. Cun raschun vegn fatg attent che
l'introducziun extendida dad e-voting (vuschar ed eleger via internet)
dovra in svilup ed in tractament da plirs onns perquai ch'ella vegn ad
influenzar la vita politica da fund ensi e po metter en dumonda las
structuras ch'èn creschidas a moda federalistica. Igl è gist d'accelerar
il svilup da schliaziuns tecnicas en quest sectur. Als ulteriurs basegns
da purschidas electronicas (material da votar e material electoral,
glistas da suttascripziuns per referendums ed iniziativas dal pievel)
pon ins correspunder senz'auter gia oz, er senza reglamentaziuns legalas
extraordinarias.
L'ordinaziun davart las reglas dal traffic sin via e l'ordinaziun
davart las pretaisas tecnicas da vehichels sin via duain vegnir midadas
en reguard a las novas furmas da mobilitad. Manegiads èn cun quai
cunzunt las aissas-rulettas (ils skates), ils kickboards e sumegliantas.
Ils novs utilisaders da la via duain da princip vegnir mess a pèr a las
pedunas ed als peduns. La regenza renconuscha bain il basegn da
regulaziun, constatescha dentant che la segirezza dal traffic na vegn
strusch meglierada entras las novaziuns previsas. Dal rest pari
problematic da metter a pèr ils utilisaders da la via che fan diever
d'urdains che sumeglian a vehichels cun ils peduns.
La revisiun parziala da la lescha davart las scolas politecnicas
federalas vegn sustegnida. La regenza beneventa la fixaziun legala da la
direcziun cun mandat da prestaziun e preventiv global, la concepziun da
las cumpetenzas e da l'autonomia dal sectur da la SPF sco er la
coordinaziun interna ed externa da la SPF entaifer las scolas autas
svizras. Sco chantun da scol'auta professiunala metta la regenza paisa
sin quai che l'admissiun generala da persunas cun in diplom da Bachelor
d'ina scol'auta professiunala sco students en l'emprim semester d'ina
SPF vegnia reglada en la lescha. I duai cumpeter a la direcziun da la
scola da pudair admetter absolvents da scolas autas professiunalas en in
semester pli avanzà.
Da las vischnancas
Il project integral forestal da Vaz sut vegn approvà. El vegn
calculà cun 2.3 milliuns francs ed è fixà per tschintg onns. El duai
promover guauds stabils, natirals cun spezias da plantas confurmas al
lieu per ademplir persistentamain tut las funcziuns dal guaud
pretendidas, cunzunt la funcziun da protecziun. L'avertura dal guaud
duai vegnir mantegnida e cumplettada, ils paralavinas existents duain
vegnir mantegnids.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun