Navigation

Inhaltsbereich

  • Erste Mitteilung
  • Neuen Beitrag einfügen
Durant la sesida preparatoria, convocada ils 29 da november 2000 dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, è vegnida numnada ina gruppa da lavur per discutar problems e dumondas en connex cun la pressa rumantscha. La gruppa da lavur sa cumpona da represchentants da las sequentas instituziuns e dals sequents editurs da gasettas:
- Uffizi federal da cultura (UFC)
- Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, chantun Grischun (DECA)
- Agentura da Novitads Rumantscha (ANR)
- Lia rumantscha (LR)
- Pro Svizra Rumantscha (PSR)
- La Quotidiana (LQ)
- Posta Ladina (PL)
- Pagina da Surmeir (PdS)
- Casa Paterna/La Pùnt (CP/LP)
L'incumbensa da la gruppa da lavur èsi da preschentar propostas concretas e realisablas per ina meglra derasaziun da la pressa rumantscha. Surtut duain vegnir scleridas las suandantas incumbensas e funcziuns da la ANR, dals editurs da stampats rumantschs, da la LR e dal stadi (chantun e confederaziun).
La gruppa da lavur (sut il presidi da l'incumbensà chantunal per dumondas da cultura e medias) è sa radunada tut en tut 5 giadas ed ha prendì ils sequents conclus:
1. Segirar ils secturs publicistics. Per ademplir quest giavisch central mettan las gasettas rumantschas existentas en vista midadas qualitativas e quantitativas. Fin uss han ins concretisà las suandantas novaziuns:
- LQ vegn a sa preschentar da nov tenor il princip da paginas variablas: Or da LQ existenta duai daventar ‚La Quotidiana sursilvana' ed ina ‚La Quotidiana ladina' cun mintgamai 4-6 paginas fixas e 2-4 paginas variablas. Medemamain duai l'aspect da LQ vegnir actualisà e rendì pli attractiv. A media vista duai quest emprim pass vegnir suandà d'ina amplificaziun qualitativa da LQ cun agid da paginas tematicas sco cultura, economia u servetschs per ils lecturs.
- Tar la PL è planisada l'introducziun permanenta d'ina terza pagina rumantscha entaifer il spazi da temp d'in onn.
Per pudair realisar quests projects na tanschi betg che la dimensiun actuala da la ANR restia garantida. Durant ils onns 2002/2003 sto la ANR plitost vegnir augmentada pass per pass per totalmain 5 plazzas. Questa proposta na serva betg a promover la pressa, mabain a mantegnair ed a promover la lingua e cultura rumantscha. Da las prestaziuns da la ANR duain profitar correspundentamain tut las gasettas sco er tut las medias electronicas rumantschas. Suenter in augment dal persunal per 5 plazzas stuess la ANR avair a disposiziun circa 1,5 milliuns francs. Il preventiv da la ANR per l'onn 2001 (confederaziun e chantun) munta a var 900'000.-- francs. Tar la repartiziun da las plazzas novas èn imaginablas tranter auter las sequentas variantas (da fixar da la ANR correspundentamain als basegns):

Enddotaion zehn Stellen:
Engadin 3
Surselva 3
Sutselva 2
Surmeir 1

Verteilung der fünf neuen Stellen - Beispiele:
Engadin 1.5 - 2 - 2
Surselva 1.5 - 2* - 1,5
Sutselva 1 - * - 0,5 (*mit Surselva)
Surmeir 1 - 1 - 1

Cun quest augment da la ANR duai il medem mument vegnir revalitada l'impurtanza da la ANR entaifer la pressa rumantscha. L'incumbensa e la funcziun da la ANR duain vegnir adattadas pli ferm ad ina agentura da novitads "classica". Ultra da a las gasettas e medias electronicas rumantschas duai la ANR perquai er metter a disposiziun texts ed infurmaziuns anoravers.
Tenor l'uffizi federal da cultura (UFC) n'èn betg da spetgar ulteriurs meds finanzials sut il titel "mantegnair e promover la lingua e cultura rumantscha" per l'onn 2002. Tuttina va l'UFC d'accord ch'entaifer il preventiv ordinari dal chantun Grischun giajan dapli meds finanzials federals - che vegnan duvrads oz per atgnas mesiras dal chantun - a favur da la ANR. I vegn spetgà ch'i vegnian impundids er ulteriurs meds chantunals per quest intent. Ina cunfinanziaziun da la ANR tras las retschavidras da las infurmaziuns è d'examinar.
La confederaziun ha terminà las lavurs preliminaras per ina nova lescha da linguas. La consultaziun davart questa lescha entschaiva la stad 2001. Il sboz da lescha prevesa er il sustegn dals chantuns plurilings tras la confederaziun. Explicaziuns davart eventualas consequenzas finanzialas per la promoziun linguistica federala en il chantun Grischun na pon ins oz betg anc far.
2. Publicitad da reputaziun coordinada per gasettas rumantschas. Sut la direcziun da la Lia rumantscha duain avair lieu campagnas da publicitad durant 3 onns (2001-2003), e quai mintgamai en november/december (al mument da las pli bleras renovaziuns da l'abunament). La LR pudess per exempel lantschar ina campagna da placats e las redacziuns pudessan organisar parallelmain acziuns sistematicas per derasar las gasettas en las regiuns correspundentas. Ina gruppa da lavur (LR e gasettas rumantschas) vegn ad organisar la campagna ed a garantir che tut las gasettas possian profitar egualmain da questa offensiva da publicitad.
3. Mesiras per derasar ils stampats rumantschs. La confederaziun paja oz 100 milliuns francs per reducir las taxas da spediziun ("pretschs spezials per spedir gasettas e revistas", lescha da posta art. 15). Questa contribuziun vegn messa a disposiziun en emprima lingia a las grondas chasas edituras Migros, Coop, Ringier, NZZ, Tamedia, BTM e BAZ. 0,3% da quests 100 milliuns francs duain vegnir dumandads per la pressa rumantscha. Cun agid da quests 300'000.-- francs pudessan vegnir realisadas acziuns per derasar las gasettas rumantschas en scolas professiunalas ed en scolas medias sco er tar autras gruppas elegidas. Il chantun Grischun sustegna e promova la proposta menziunada da dumandar 0.3 % da la contribuziun per reducir las taxas da spediziun. Tuttina èsi chaussa da las chasas edituras da far ils emprims pass correspundents tar il departament federal per ambient, traffic, energia e communicaziun.

Gremi: Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient dal Grischun
Funtauna: rg Cultura e medias

Neuer Artikel