La regenza prenda enconuschientscha da la strategia a lunga vista da
la Tele-Rezia SA (TRSA) e sustegna il giavisch da la societad affiliada
NetCom da construir en il Grischun pass per pass ina structura da
telecommunicaziun a bindel lad.
En il Grischun èn colliadas fin oz cun ina rait da cabels be la Val
dal Rain grischuna sco er las vischnancas Tavau e Claustra e parts da la
Surselva. Las autras vischnancas retschaivan ils programs da televisiun
per satellit u sur indrizs terresters. Actualmain è colliada var 40
pertschient da la populaziun dal Grischun cun ina rait da communicaziun
a bindel lad. Perencunter è questa cifra en l'entira Svizra 95.3
pertschient.
La NetCom vul eliminar quest deficit da provediment e construir pass
per pass ina rait da communicaziun a bindel lad. La regenza prenda
enconuschientscha dal plan da procedura. Quel prevesa da construir en
tschertas vischnancas, partend dals centers regiunals, ina rait moderna
da televisiun a cabel (rait CATV) en la tecnologia ibrida cun fibras
coaxialas. La nova rait duai proveder las vischnancas colliadas cun ina
selecziun moderna da programs da TV sco er cun l'internet e cun
ulteriurs servetschs.
En ina emprima etappa vuless la NetCom derasar il cabel en las
suandantas 32 vischnancas dal Grischun: Bravuogn, Cazas, Churwalden,
Fideris, Grüsch, Jenaz, Küblis, Lantsch, La Punt-Chamues-ch, Luzein,
Malix, Panaduz, Puntraschigna, Razén, Roveredo, San Vittore, San
Murezzan, Saas, Samedan, Savognin, Schiers, Schlarigna, Scuol, Seewis,
Segl, Seglias, Sent, Silvaplauna, Tamins, Tusaun, Vaz e Zuoz. Per questa
interpresa è previs in temp da construcziun da sis onns. La finanziaziun
duai succeder en emprima lingia tras investurs privats e vegnir
sustegnida cun daners publics. I vegn fatg quint cun in volumen
d'investiziuns da var 75 milliuns francs.
Il project da la NetCom correspunda a las prescripziuns en il
program da la regenza 2001 fin 2004 che vul ch'il chantun Grischun
chattia l'access a l'autostrada da telecommunicaziun. Il chantun è pia
er pront da sustegnair l'avertura cun contribuziuns per promover
l'economia e da surdar eventualmain mandats da prestaziun. In augment a
curta vista dal chapital d'aczias dal chantun n'è betg pussaivel,
perquai èsi da tschertgar la via er tras investurs privats. Dal rest
vegn incumbensada la NetCom d'entschaiver in project Regio-Plus per
cuntanscher ina coordinaziun optimala dals cuntegns, products e dals
servetschs dals differents offeriders da raits da cabel en il chantun.
Per l'emprima etappa d'avertura metta il chantun a disposiziun a la
NetCom Grischun SA contribuziuns da totalmain var 5.5 milliardas francs.
Tenor ina decisiun preliminara correspundenta dastgass la confederaziun
sa participar cun var 15 milliuns francs en furma d'emprests d'agid
d'investiziun.
Cuntinuar cun l'experiment da scola a Samedan
Suenter in temp preparatori da dus onns è vegnì realisà l'experiment
da scola per promover la bilinguitad rumantsch - tudestga en la scola
populara e la scolina da Samedan durant ils onns 1996 fin 2000. En quest
experiment èn vegnids examinads tranter auter uraris modifitgads
correspundentamain. Quels duain pudair vegnir duvrads, suenter la fin da
l'experiment, er en autras scolas popularas dal Grischun
cumparegliablas. Per l'onn da scola 2000/2001 èsi vegnì permess a la
vischnanca da Samedan da cuntinuar cun sia gestiun da scola en il senn
da l'experiment terminà. Dapi l'entschatta da l'onn da scola ha lieu la
gestiun da scola en il rom da l'administraziun regulara da la scola,
q.v.d. senza preventiv da project. Las subvenziuns dal chantun sa
chattan puspè en il rom da las contribuziuns legalas ordinarias. Questa
regulaziun duai cuntinuar durant l'onn da scola 2001/2002. La regenza
dat la permissiun correspundenta a la vischnanca da Samedan.
Damain taglia da traffic per camiuns e chars annexs
Al cussegl grond vegn suttamessa la missiva davart la revisiun
parziala da l'ordinaziun davart la taglia da traffic per vehichels a
motor e chars annexs. Las novaziuns previsas han essenzialmain l'intent
da distgargiar la manstergnanza e da la render uschia pli cumpetitiva en
la concurrenza interchantunala. Per quest intent duai vegnir reducida
sin la media svizra la taglia da traffic per camiuns e chars annexs cun
passa 3.5 tonnas paisa totala.
Consultaziuns a la confederaziun
1.
Revisiun da la lescha davart radio e televisiun
Envers la confederaziun piglia la regenza posiziun pertutgant la
revisiun da la lescha federala davart radio e televisiun (LRTV). Il
project prevesa ch'il servetsch public da radiodiffusiun vegnia furnì er
en il futur d'ina ferma SRG, entant ch'ils organisaturs privats da radio
e televisiun duaian obtegnair dapli libertads en il futur. Ils suandants
puncts èn d'impurtanza centrala or da vista da la regenza:
- La furniziun da prestaziuns dal servetsch public ch'è limitada sin
la SRG SRR idée suisse sto vegnir extendida sin offeriders regiunals e
locals, spezialmain sin tals or da regiuns pauc populadas cun difficilas
relaziuns topograficas.
- Ils organisaturs privats en las regiuns da muntogna e periferas
ch'i n'è betg pussaivel da finanziar mo tras publicitad, duain vegnir
subvenziunads er vinavant, eventualmain mantegnond in splitting
modifitgà da las taxas. Ils subsidis duain vegnir fatgs dependents da
l'observaziun da cundiziuns ed imposiziuns ed els duain vegnir cumbinads
cun mandats da prestaziun.
- La structura federalistica è da mantegnair en general sin il champ
da las medias ed spezialmain resguardond las quatter linguas naziunalas
ed integrond ils chantuns er areguard ils purtaders da SRG SSR idée
suisse.
- Als offeriders dal servetsch public en il Grischun sto vegnir
garantida sin tut ils chanals electronics la libra derasaziun gratuita u
favuraivla da tut ils programs d'auters offeriders da prestaziuns da
servetsch public.
2. Lescha federala davart il commerzi electronic (revisiun parziala
dretg d'obligaziuns e revisiun parziala lescha federala davart la
concurrenza illoiala)
Il commerzi electronic fa part da las uschenunmnadas fatschentas
tras vendita per televisiun. Cun ina revisiun parziala dal dretg
d'obligaziuns duai vegnir extendì il dretg da revocaziun che vala gia oz
per venditas da porta a porta er per venditas per televisiun. Tgi che
cumpra tras l'internet, duai obtegnair la pussaivladad da revocar il
contract entaifer set dis. La regenza beneventa questa novaziun.
En favur da tgi va la collecta dal di da Rogaziun quest onn?
Il retgav da la collecta dal di da Rogaziun 2001 va mintgamai per in
terz en favur da l'associaziun Fontana, Passugg, la fundaziun
Therapeion, Zizers e da la fundaziun per la psichiatria d'uffants e
giuvenils en il chantun Grischun.
Vischnancas
L'asil da vegls evangelic Masans a Cuira duai vegnir sanà e renovà
sco er engrondì ad ina chasa da dimora e da tgira per persunas
attempadas. La regenza approva il project da construcziun respectiv. Als
custs imputabels da circa 8.9 milliuns francs vegn empermessa ina
contribuziun chantunala da 53 pertschient.
La cuschina da producziun da l'asil da vegls Kantengut a Cuira duai
vegnir renovada ed engrondida. Cun resalvas approva la regenza quest
project da construcziun. Als custs imputabels da ca. 1.8 milliuns francs
vegn empermessa ina contribuziuns da 53 pertschient.
La chasa da dimora e da tgira per persunas attempadas Plaids a Flem
vegn integrada davent dal zercladur 2001 en la glista dals instituts da
lunga durada (glista da chasas da tgira) dal chantun Grischun.
L'engrondiment dal negozi d'orticultura dal stabiliment da Realta a
Cazas vegn approvà. I vegn dà liber in credit dad 1.2 milliuns francs.
La fortezza Guaud da Cresta sur Sur (Valragn) vegn messa sut la
protecziun chantunala da monuments. Ella vegn manada davent dal
zercladur 2001 en furma d'in museum.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan
dads libers credits d'in import total da var 10.8 milliuns francs
(sanaziun galaria A13 San Bernardino, alarms d'incendi en set ed
avisaders da fieu en nov tunnels da la A13 tranter Soazza e La Punt,
nova construcziun da la cuntrada per il sviament da Casti, fermada
d'auto da posta e parcadi public a Sta. Maria i.C. sco er spustament
parzial e signalisaziun da la via da velos tras il Partenz).
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun