La regenza grischuna s'engascha per sanar speditivamain las vias grischunas cunter la canera. Per quai dovri novs termins. L'onn 2012 duain esser sanadas tut las vias, nua che la canera surpassa las limitas.

La lescha davart la protecziun da l'ambient e l'ordinaziun correspundenta davart la protecziun cunter canera (OPC) da l'onn 1987 prescrivan ch'implants existents che contribueschan essenzialmain al surpassament da las limitas da las immissiuns da canera ston vegnir sanads - e quai entaifer 15 onns. Quest termin è spirà ils 30 da mars 2002. Cunzunt en connex cun la sanaziun cunter la gronda canera da las vias n'han ins betg accelerà avunda las lavurs. En l'entira Svizra èn vegnidas sanadas sulettamain bun 30% da las vias cun gronda canera, tar dus terzs n'è quai anc betg il cas - quai correspunda a circa 1600 kilometers ed ils custs per quai vegnan calculads sin circa 2.2 milliardas francs. Il departament federal per ambient, traffic, energia e communicaziun (DATEC) propona perquai ina prolungaziun dal termin: las vias naziunalas duain vegnir sanadas fin l'onn 2007, las vias principalas e las ulteriuras vias duain vegnir sanadas fin l'onn 2012: La revisiun da la OPC pertutga trais secturs: ultra da la prolungaziun dal termin vul smetter la confederaziun da pajar contribuziuns per la sanaziun cunter la canera tar vias principalas e las ulteriuras vias suenter la scadenza dals novs termins e plinavant duai l'entir proceder vegnir simplifitgà.

Avunda meds per la protecziun cunter la canera
La regenza grischuna ha menziunà en sia resposta al DATEC che la prolungaziun dal termin saja inevitabla e possia probablamain vegnir respectada dal chantun Grischun. La regenza propona dentant che la OPC reglamentaschia er il cas nua che la via resp. in auter implant basegnia ina sanaziun - per l'emprima giada u danovamain - perquai che l'augment dal traffic e qua tras er las immissiuns da canera creschian cuntinuadamain ils proxims onns. Na duess ina reglamentaziun en quest senn betg esser pussaivla, alura propona la regenza da fixar il termin per la sanaziun da las vias naziunalas medemamain sin l'onn 2012 - enstagl da l'onn 2007.
La pretensiun per las contribuziuns per las sanaziuns e las mesiras da protecziun cunter la canera da las vias principalas existentas e las ulteriuras vias che vegnan finanziadas tras la taglia sin il petroli scada cun il termin da sanaziun. Tenor las explicaziuns tar il project sa retira la confederaziun cumplainamain da la sanaziun da canera da las ulteriuras vias cun daners da la taglia sin il petroli, sut circumstanzas gia avant la scadenza dal termin da la sanaziun da canera, numnadamain cun il termin da l'introducziun da la nova gulivaziun da finanzas. La regenza grischuna scriva en sia posiziun per mauns dal DATEC ch'i stoppian esser avant maun avunda meds per la protecziun cunter la canera e quai malgrà la midada da finanziaziun.

Consultaziun da la lescha davart la sterilisaziun
La regenza grischuna beneventa da princip l'elavuraziun d'ina basa legala davart las premissas e las proceduras tar la sterilisaziun e davart l'indemnisaziun da las victimas da la sterilisaziun sfurzada e da la castraziun sfurzada (lescha federala davart la sterilisaziun). Cun la nova lescha vegn fixà sco basa legala in scumond general da la sterilisaziun e las premissas sut las qualas ina sterilisaziun è permessa. Plinavant prevesa l'emprim sboz da la lescha che las persunas ch'èn daventadas en il passà victimas d'ina sterilisaziun u d'ina castraziun sfurzada vegnian consideradas sco victimas d'in fatg penal e possian dumandar ina contribuziun per il donn supportà sco er ina satisfacziun. Per fixar las premissas per ina indemnisaziun e per la calculaziun da la contribuziun d'indemnisaziun e da satisfacziun rinviescha l'emprim sboz sin la lescha davart l'agid a victimas. Tar divers artitgels ha la regenza grischuna fatg remartgas ed amplificaziuns.

Posiziun pertutgant l'excorporaziun da la surveglianza federala als chantuns (2. pitga)
Dapi l'introducziun da l'obligatori da la lescha davart la prevenziun professiunala per vegliadetgna, survivents ed invaliditad (LPP) l'onn 1985 èn creschidas las pretensiuns marcantamain - cunzunt quellas pertutgant la cumplexitad creschenta da l'ambient legal ed economic - ad ina surveglianza effectiva da la segunda pitga. L'uffizi federal da las assicuranzas socialas (UFAS) è vegnì a la conclusiun ch'il sistem da surveglianza dad oz stoppia vegnir meglierà: la surveglianza superiura entaifer il UFAS duaja vegnir augmentada e la surveglianza federala directa duaja vegnir excorporada als chantuns. La regenza grischuna sustegna da princip quest model. El pussibilitescha ina separaziun clera tranter la surveglianza directa e la surveglianza superiura. L'autonomia dals chantuns na vegn betg tangada. Cun in'eventuala excorporaziun da las instituziuns da prevenziun ch'èn oz sut la surveglianza da la confederaziun na vegnan tiers naginas ulteriuras instituziuns da prevenziun per il Grischun ed uschia na sto il chantun betg surprender per il mument ulteriuras incumbensas. La regenza ha plinavant prendì concretamain posiziun tar diversas dumondas.

La scolaziun da basa mercantila vegn refurmada
Per l'onn da scola 2003/04 duai entrar en vigur en l'entira Svizra il reglament davart la scolaziun e l'examen final d'emprendissadi da la scolaziun mercantila. La regenza grischuna ha prendì enconuschientscha a chaschun da sia davosa sesida da quest concept ed ha incumbensà il departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient da prender en mira ils pass necessaris per la refurma da la scolaziun mercantila. Las mesiras impurtantas èn:
- La scolaziun da commerziant(a) vegn sutdividida da nov en trais profils, il "profil da basa", il "profil da furmaziun da basa extendida" ed il "profil cun matura professiunala integrada". L'emprendissadi da biro da fin qua correspunda nov al profil da basa e dura 3 onns enstagl da 2 onns sco fin qua.
- A la fin dal 1. onn d'emprendissadi vegn reponderada la situaziun actuala per scadin emprendist en il manaschi sco er en la scola. Sin fundament da quest resultat vegnan laschads ils emprendists en il profil oriund u regruppads en il profil proxim aut u proxim bass.
- Il giudicament dals emprendists succeda mintgamai a mitad tras il manaschi e tras la scola. Correspundentamain vegnan er valitadas las notas da l'examen final d'emprendissadi mintgamai per 50% dal manaschi e da la scola.
- En il 1. semester duain vegnir preparads ils emprendists a moda intenziunada en in curs da basa sin lavurs che vegnan duvradas per far la lavur pratica en il manaschi. Uschia pon ins engaschar ils emprendists gia pli baud per las lavurs praticas.
- Las finamiras da la scolaziun n'èn betg fixadas sin singuls roms, mabain sin ina cumpetenza d'acziun cumplessiva. Quella sa funda surtut sin enconuschientschas, abilitads e tenutas en ils secturs da la cumpetenza dal fatg, da la metoda e da la cumpetenza sociala.
- L'examen final da l'emprendissadi na sa cumpona betg pli d'in singul examen final mabain da divers examens parzials e da notas d'experientscha or dals attestats.

Da las vischnancas e las regiuns
- La regenza ha approvà la revisiun parziala da la planisaziun locala da la citad da Cuira (midada dal plan da zonas "Areal SBB-Hauptwerkstätte"), da las vischnancas da Segl (plan general da furmaziun, part dal plan "Sils Maria", "Sils Baselgia" e Vaüglia/Platta), Parpan (plan da zonas, plan general da furmaziun e d'avertura) e Jenaz (plan general da furmaziun "Garola"). Plinavant ha ella approvà la revisiun da la lescha da construcziun da la citad da Cuira e da la vischnanca da Parpan.

Dar liber credits per projects da vias
Per las lavurs da construcziun e da cuvrida vi da la via dal Bernina (Privilasco) ha approvà la regenza 410'000 francs.

Chanzlia chantunala dal Grischun

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun