La constituziun en vigur na satisfà betg pli a las pretensiuns d'ozendi. La regenza preschenta ses messadi per ina nova constituziun chantunala. Ses sboz collia il cumprovà cun las refurmas necessarias e tegna quint da las relaziuns en il chantun Grischun.
La revisiun totala proponida ha la mira da crear ina lescha fundamentala moderna, manaivla al burgais ed orientada vers l'avegnir, che rinforza il cumprovà ed introducescha las novaziuns necessarias. Èn mira è in'organisaziun dal stadi manaivla al burgais, in urden da cumpetenzas effizient ed economic sin tuts champs dal stadi, proceduras da decisiun democraticas ed a medem temp adequatas e confurmas al temp sco er in linguatg chapibel e cler.
La pli gronda novaziun pertutga las elecziuns dal parlament. La regenza propona ina schliaziun che resguarda ils basegns da la populaziun en las regiuns periferas so er quels da las partidas pitschnas. Per quest intent duain maiorz e proporz vegnir unids en in sistem d'elecziun. Tenor la proposta da la regenza vegn elegì en mintgin dals 39 circuls in commember dal cussegl grond tenor la procedura da maiorz (mandat direct). L'elecziun dals auters 81 commembers dal cussegl grond succeda en ils indesch destricts tenor la procedura da proporz. Ils mandats directs ston vegnir resguardads en quest cas. Tar quest "model grischun" sco el vegn proponì sa tracti d'in sistem d'elecziun genuin ch'è adattà a las relaziuns dal chantun Grischun.
Totalmain da nov vegn reglà il sectur dals dretgs dal pievel. Las midadas proponidas èn coordinadas ina cun l'autra e mussan in pachet equilibrà che porta clers avantatgs per las autoritads dal stadi e per votantas e votants. Da nov duain las vischnancas per exempel pudair decider, sch'ellas vulan dar sin il plaun communal il dretg da vuschar e da vegnir elegidas a persunas da l'exteriur. Plinavant vuless la regenza adattar l'iniziativa dal pievel als basegns da votantas e votants. Il sboz rinforza qua la protecziun legala e las pussaivladads da las vischnancas da far valair lur influenza. Concernent il referendum propona la regenza che midadas da lescha na vegnian en l'avegnir betg pli suttamessas al referendum obligatori mabain be al facultativ. Ina votaziun ha lieu, sche 1'500 votantas e votants u in tschintgavel dal cussegl grond pretendan quai. Da nov duain er 20 vischnancas obtegnair il dretg da referendum. Il pievel vegn pia er en l'avegnir a pudair decider davart tuttas leschas impurtantas e dispitaivlas. A medem temp vesa la regenza duas pussaivladads differenziadas per las votantas ed ils votants d'exprimer lur opiniun: votaziuns da princip e votaziuns davart variantas. En cuntradicziun cun la cumissiun constituziunala desista la regenza d'introducir il referendum constructiv.
Il Grischun dovra ina refurma da las structuras administrativas. Quai vegn contestà da nagin. Diversas opiniuns existan be concernent il "co". Tenor l'avis da la regenza è la meglra via quella da rinforzar la collavuraziun regiunala. Ella s`è decidida per ina schliaziun flexibla e simpla. Il sboz intimescha las vischnancas, a basa da las experientschas fatgas fin uss, da s'unir a corporaziuns regiunalas da dretg public. Tenor l'opiniun da la regenza duain quellas esser cumpetentas per las incumbensas ch'ellas pon ademplir meglier u pli favuraivlamain ch'il chantun u las vischnancas. Las cumpetenzas precisas da las regiuns na duain dentant betg vegnir regladas da la constituziun mabain da la legislaziun.
La trilinguitad è la particularitad dal chantun Grischun. La nova constituziun protegia e promova cleramain questa trilinguitad. Chantun e vischnancas vegnan obligads da promover anc pli intensivamain il retorumantsch ed il talian sco linguas chantunalas ed uffizialas. La proposta da la regenza s'orientescha segund las directivas da la constituziun federala.
Cun la revisiun totala da la constituziun chantunala exista la pussaivladad da metter en discussiun dumondas da princip da la politica statala. Ella dat la pussaivladad generala da realisar là refurmas ed adattaziuns, nua che la constituziun vertenta na correspunda betg pli al temp. Ulteriurs puncts principals da la constituziun chantunala proponida pon vegnir recapitulads sco suonda:
- determinaziun dals dretgs fundamentals e dals princips dal stadi da dretg
-introducziun d'ina giurisdicziun constituziunala chantunala
-posiziun e collavuraziun da las vischnancas
-resumaziun da las pli impurtontas incumbensas dal stadi
-mantegnair sco fin uss la relaziun tranter baselgia e stadi
Ina constituziun exprima en disposiziuns fundamentalas co las burgaisas ed ils burgais vulan furmar lur stadi concernent las incumbensas publicas, l'organisaziun da las autoritads sco er concernent lur dretgs e lur obligaziuns. Ella sto tschertgar da cumpigliar ils tratgs communabels entaifer il chantun. Il sboz da la regenza vul mussar la statalitad dal chantun Grischun ed utilisar il spazi d'agir a moda suverana. La consultaziun ha mussà che questa proposta, tschernida fin uss da tuts chantuns, è abla da cuntanscher ina maioritad.
Ils 28 da settember 1997 han votantas e votants decidì da suttametter la constituziun dal chantun Grischun ad ina revisiun totala. La regenza ha numnà il schaner 1998 ina cumissiun ed ha dà a quella l'incarica d'elavurar ina nova constituziun. En il rom d'ina vasta consultaziun, che ha durà fin la fin da mars da l'onn passà, han tuttas persunas e gruppaziuns interessadas pudì prender posiziun vers il sboz preliminar. Quest sboz ch'è vegnì elavurà da la cumissiun constituziunala da 30 commembers è vegnì considerà generalmain per ina basa buna e duvrabla per las lavurs cuntinuantas. Il consentiment da princip n'ha dentant betg exclus la critica en singuls puncts (impurtants). Sa basond sin ils resultats da la consultaziun ha repassà il secretariat per la constituziun nova il sboz da la cumissiun constituziunala tenor las directivas da la regenza.

Gremi: Regenza

Funtauna: rg Departement da finanzas e militar