Svilups da la societad, da la politica e dal dretg chaschunan novas sfidas per la giustia. L'examinaziun d'ina cumissiun d'expertas e d'experts ha mussà che las duas dretgiras chantunalas lavuran bain. Ma en divers puncts fissi pussaivel e raschunaivel da far tschertas meglieraziuns. La regenza ha autorisà il departament da giustia, polizia e sanitad d'avrir la consultaziun tar la refurma da la giustia.

La refurma da la giustia ha sco finamira da stgaffir e da mantegnair sin plaun chantunal ina giustia effizienta e chapaivla per las burgaisas e per ils burgais. Puncts impurtants èn la garanzia da la qualitad professiunala sco er in'organisaziun efficazia ed economica. Igl è en l'interess da las burgaisas e dals burgais, sche dispitas giuridicas pon vegnir liquidadas cun impunder raschunaivlamain il temp e las finanzas.

In emprim punct central da la meglieraziun da l'organisaziun da la giustia chantunala pertutga la concepziun da l'uffizi da derschadra u da derschader tar domaduas dretgiras chantunalas. Tenor la proposta da la cumissiun d'expertas e d'experts na duai betg pli dar derschadras e derschaders en uffizi accessori en l'avegnir; tut las derschadras e tut ils derschaders chantunals fissan da nov engaschads en uffizi cumplain u principal. Quai chaschuna meglras cundiziuns generalas per in manaschi giudizial bun ed effizient e rinforza l'independenza da la giustia. Questa midada s'impona tant pli, perquai che svilups actuals e futurs restrenschan fermamain ils avantatgs da l'uffizi accessori.

In segund punct central pertutga la dumonda d'ina fusiun da la dretgira chantunala e da la dretgira administrativa ad ina dretgira chantunala superiura. La maioritad da la cumissiun d'expertas e d'experts approvescha ina fusiun, sch'i sa laschan cuntanscher respargns considerabels tras la fusiun locala da las duas dretgiras. Las duas dretgiras refusan generalmain ina fusiun. La regenza n'ha anc betg decidì en quai che concerna la dumonda da fusiun.

Areguard il cuntegn sa tracti tar la refurma da la giustia plinavant dals suandants puncts:
- reglar cleramain la posiziun da las derschadras e dals derschaders chantunals areguard las premissas d'elegibladad, las occupaziuns accessorias e la surveglianza;
- organisar la dretgira en moda pli flexibla;
- rinforzar la giustia sco terza forza dal stadi, spezialmain envers il parlament e la regenza;
- prender mesiras per limitar ils custs e per accelerar ils process;
- realisar las directivas da la constituziun chantunala en il sectur da la giustia.

L'examinaziun da las dretgiras chantunalas vegn pretendida d'ina moziun ch'il cussegl grond ha assegnà unanimamain l'onn 2000. Plinavant ha la regenza da suttametter al parlament in rapport ed ina proposta davart la concepziun futura da la dretgira chantunala e da la dretgira administrativa. L'onn passà ha ella incumbensà ina cumissiun d'expertas e d'experts sut il presidi da cusseglier guvernativ Martin Schmid d'elavurar propostas correspundentas. La cumissiun d'expertas e d'experts ha terminà sia lavur questa stad.

Rinviament: Ils documents da la consultaziun pon vegnir consultads sin la homepage dal departament (www.jpsd.gr.ch) e chargiads giu sin l'agen computer. Els pon er vegnir retratgs en furma da palpiri tar il secretariat (081 257 25 16).

Persuna che dat infurmaziuns: cusseglier guvernativ Martin Schmid, schef dal departament da giustia, polizia e sanitad, tel. 081 257 25 01

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala