En la consultaziun tar la nova ordinaziun federala davart radio e
televisiun va la regenza grischuna d'accord cun la proposta da l'uffizi
federal da communicaziun UFCOM da laschar ils dus radios locals cun lur
territoris da provediment al nord ed al sid dal Grischun. Ella propona
dentant d'attribuir il chantun Glaruna al territori da provediment
grischun da televisiun. Il UFCOM aveva proponì da separar Glaruna dal
Grischun.
Tenor la nova lescha federala davart radio e televisiun ch'è vegnida
deliberada il mars 2006 fixescha il cussegl federal il dumber futur e
l'extensiun futura dals territoris da provediment, en ils quals vegnan
dadas concessiuns cun u senza ina part da las taxas als organisaturs
locals-regiunals da radio e televisiun. Il sboz da la nova ordinaziun
davart radio e televisiun divida la Svizra en 13 territoris da
provediment da televisiun locala ed en 36 territoris da provediment da
radio local. Las novas directivas da planisaziun han la finamira da
definir damain programs concessiunads, dentant territoris da provediment
pli gronds per staziuns professiunalas da televisiun che survegnan ina
part da las taxas. Cun il nov urden da taxas (splitting da taxas) vegnan
a star a disposiziun en il futur dapli meds finanzials per organisaturas
e per organisaturs privats che fin ussa, numnadamain 4 pertschient dal
retgav da las taxas da recepziun per televisiun. Tgi che fa valair tals
daners, s'oblighescha d'ademplir ina incarica da prestaziun
correspundenta. L'import da las parts da taxas per las organisaturas e
per ils organisaturs da programs da radio e da televisiun en ils singuls
territoris da provediment vegn communitgada pli tard cun publitgar las
concessiuns.
Il territori da provediment dal Grischun ch'è vegnì proponì sco
territori da provediment per televisiun locala cun las regiuns
extrachantunalas da Werdenberg e da Sargans na resguardia betg il
territori dal chantun Glaruna, constatescha la regenza en sia posiziun.
Per garantir ina investiziun propona la regenza che Glaruna stoppia
puspè vegnir attribuì a la regiun dal Grischun e betg a la regiun da
Turitg. Il UFCOM ha tralaschà da resguardar las prestaziuns preliminaras
da l'organisatur da televisiun vertent, il qual ha lantschà in'atgna
redacziun locala en la chapitala dal chantun Glaruna. En vista a questa
prestaziun preliminara ed en vista al fatg ch'il territori da
provediment per la televisiun locala da la regiun dal Grischun cun ca.
260'000 abitantas ed abitants sa scuntra a Glaruna precisamain cun il
territori da provediment economicamain ferm da la regiun da Turitg cun
passa in milliun abitantas ed abitants, na chapescha la regenza betg la
proposta da la confederaziun da separar Glaruna dal Grischun. Plinavant
pretenda ella che la mancanza d'ina aglomeraziun gronda vegnia
resguardada cumplainamain sco er ch'ils custs per la derasaziun
cumpletta en ils chantuns da muntogna vegnian resguardads dal tuttafatg
cun fixar la part da las taxas.
Da princip vegn sustegnida la planisaziun da la confederaziun en ils
territoris da provediment per ils radios locals. Ils dus territoris da
provediment dal Grischun dal nord e dal Grischun dal sid cumpiglian
territoris ch'èn cleramain definids geograficamain, politicamain e
socioculturalmain. Cun fixar la summa da las parts da las taxas per
radios locals sto dentant vegnir tegnì quint adequatamain da las
particularitads dals territoris da provediment perifers.
La midada da l'ordinaziun federala davart epidemias d'animals vegn
beneventada per part
Cun las novas disposiziuns che la confederaziun propona per
cumbatter las epidemias d'animals "diarrea virala bovina" e "fevra
catarrala da nursas (blue tongue)" va la regenza grischuna per part
d'accord. Il cumbat da questas epidemias d'animals sco tal vegn
beneventà. En dumondas da detagl è la regenza percunter da different
avis. Ella refusescha la renunzia d'approvar ils plans per staziuns
d'inseminaziun sco er per manaschis da meztga e da dismessa.
Cun reveder l'ordinaziun davart epidemias d'animals vul la
confederaziun crear la basa per extirpar la diarrea virala bovina (DVB).
Questa malsogna è ina da las malsognas economicamain las pli impurtantas
tar ils effectivs da muvel da la Svizra. Il mument per lantschar las
mesiras per cumbatter la DVB stoppia vegnir reponderà, scriva la regenza
en sia posiziun. Quai saja necessari, perquai ch'ils chantuns e las
possessuras sco er ils possessurs d'animals possian preparar bain il
program da sanaziun pretensius. En vista a la gronda sfida ch'ils
servetschs da veterinari han per extirpar la DVB pretenda la regenza
ch'i vegnian sclerids ordavant ulteriurs detagls ed aspects. Autramain
stoppia vegnir spustà il cumenzament dal program d'extirpaziun. In
squitsch da temp n'exista betg tenor l'avis da la regenza, perquai che
la situaziun da la DVB n'è betg sa midada ils ultims 15 onns en Svizra.
Las mesiras da cumbat cunter la fevra catarrala da nursas che vegnan
proponidas en l'ordinaziun davart epidemias d'animals vegnan da princip
beneventadas da la regenza. Questa malsogna è in'epidemia d'animals fitg
contagiusa che ha existì fin ussa mo en regiuns dal sid. Fin ussa n'è la
malsogna betg vegnida importada en Svizra, ma quai po vegnir spetgà ils
proxims onns.
Da vischnancas e da regiuns
- Tschlin: Cun resalva d'ina contribuziun federala da 50 pertschient
vegn garantida ina contribuziun chantunala da 3'566'500 francs als custs
imputabels da la meglieraziun generala da Tschlin da 10'190'000 francs.
- St. Antönien: La constituziun da la vischnanca da St. Antönien
dals 20 d'october 2006 vegn approvada.
- Vaz: La revisiun parziala da la constituziun communala da la
vischnanca da Vaz, ch'è vegnida concludida a la votaziun a l'urna dals
26 da november 2006, vegn approvada.
- Verdabbio: La revisiun parziala da la constituziun communala da la
vischnanca da Verdabbio, ch'è vegnida concludida da la radunanza
communala ils 30 d'avust 2006, vegn approvada.
- Fuldera: La revisiun parziala da la lescha da construcziun da la
vischnanca da Fuldera ch'è vegnida concludida da la radunanza communala
ils 27 da settember 2006, vegn approvada.
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Fundaziun "la via svizra": A la fundaziun "la via svizra" vegn
pajada - cun resalva d'ina approvaziun da tut ils chantuns - ina
contribuziun unica dad 83'150 francs en favur da l'acziun finanziala per
augmentar il chapital da la fundaziun.
- leger.GR: L'uniun "leger.GR - giuventetgna e medias Grischun"
survegn ina contribuziun chantunala da 40'000 francs per ses program
annual 2007.
- Scola professiunala da Samedan: A la scola professiunala da
Samedan vegn garantida ina contribuziun pauschala da 10'000 francs per
l'exposiziun professiunala 2007.
Projects da vias
La regenza ha approvà 1'790'000 francs per construir e per sanar il
suandant traject da via:
- A13, San Bernardin/vart dal nord dal tunnel - La Punt: lavurs
d'impressari, punt dal Rain posteriur a La Punt
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun