La dismessa dals ruments combustibels che derivan dal chantun
Grischun duai vegnir optimada. La finamira è da dismetter - sche
pussaivel - tut ils ruments combustibels entaifer il chantun, premess
che quai saja ecologicamain raschunaivel ed economicamain supportabel.
La regenza ha prendì enconuschientscha dal rapport correspundent davart
la "planisaziun dals ruments dal Grischun 2006" ed ha approvà la
planisaziun dals ruments cun las mesiras proponidas.
Areguard la dumonda centrala da la dismessa dals ruments chasans
combustibels prevesa la regenza a lunga vista che tut las otg
corporaziuns per la gestiun da ruments dal chantun dismettan da princip
lur ruments en il stabiliment per arder ruments a Trimmis. La regenza
motivescha questa decisiun sin basa da differents criteris oravant tut
er cun il tractament egual da las corporaziuns e cun la precedenza da la
dismessa en l'agen chantun. Excepziuns per cas che pon vegnir motivads
cun criteris ecologics ed economics èn pussaivlas. En l'avegnir basegnan
tals contracts l'approvaziun dal chantun. La regenza è da l'avis che
questas mesiras stoppian vegnir realisadas en il rom d'ina revisiun
parziala da la lescha chantunala davart la protecziun da l'ambient.
Ultra da quai s'occupa il rapport cun il spazi ch'i dovra en
l'avegnir per deponer luadiras. Fin l'onn 2025 basegni previsiblamain in
spazi da var 480'000 meters cubics; las capacitads ch'èn oz avant maun
sin las quatter deponias existentas importan var 230'000 meters cubics.
Il spazi supplementar sin uschenumnadas deponias bioactivas duai vegnir
mess a disposiziun en moda surregiunala e sche pussaivel cun engrondir
las deponias existentas. Plinavant duai vegnir tratg a niz anc pli fitg
il potenzial per reciclar ils ruments. Uschia prevesa la planisaziun
dals ruments numerusas mesiras che han la finamira d'evitar u da
reutilisar meglier ils ruments.
Il sboz dal rapport final davart la planisaziun dals ruments dal
Grischun 2006 è vegnì suttamess als departaments chantunals, a l'uffizi
federal d'ambient, a las corporaziuns per la gestiun da ruments ed a las
vischnancas per la consultaziun. Quest sboz preveseva differentas
variantas da realisaziun. Numerusas propostas e differents giavischs èn
vegnids resguardads tar l'elavuraziun da la planisaziun dals ruments.
Persuna che dat infurmaziuns:
Peter Baumgartner, manader da l'uffizi per la natira e l'ambient,
departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, tel. 081 257
29 41
Tar la protecziun speziala da las lavurantas giuvnas e dals
lavurants giuvens pretenda la regenza ina regulaziun excepziunala per
las regiuns turisticas
La regenza grischuna beneventa da princip la protecziun speziala da
las lavurantas giuvnas e dals lavurants giuvens. Gia pli baud era ella
s'exprimida per ina reducziun da la vegliadetgna da protecziun da la
giuventetgna en la lescha da lavur, e quai a 18 onns. En sia
consultaziun tar l'ordinaziun federala davart la protecziun da las
lavurantas giuvnas e dals lavurants giuvens crititgescha la regenza
dentant ch'ils basegns specifics d'interpresas en regiuns turisticas na
sajan insumma betg vegnids resguardads en il sboz da l'ordinaziun.
En regiuns turisticas vegnan ils affars principals realisads
mintgamai durant las fins d'emna, e quai betg mo en la gastronomia,
mabain er en fatschentas da sport sco er en autras fatschentas da
vendita e da servetsch che servan als basegns da las turistas e dals
turists. Il dumber da clientella è lura il pli grond, cur che
emprendistas ed emprendists - cun excepziun da las professiuns ch'èn
definidas en l'ordinaziun davart la protecziun da las lavurantas giuvnas
e dals lavurants giuvens - na dastgan betg lavurar. Per mantegnair
plazzas d'emprendissadi en las regiuns turisticas èsi absolutamain
necessari tenor la regenza da crear ina regulaziun excepziunala areguard
la lavur da dumengia per giuvenils che lavuran en fatschentas da sport
ed en autras interpresas che servan als basegns da las turistas e dals
turists.
L'ordinaziun davart la protecziun da las lavurantas giuvnas e dals
lavurants giuvens ha l'intent da proteger la sanadad e la segirezza dals
giuvenils a lur plazza da lavur, fin ch'els han 18 onns. Questa finamira
vala tant per giuvenils che sa chattan en ina furmaziun fundamentala
professiunala sco er per tals ch'èn gia integrads en il mund da lavur u
che vulan gudagnar in pèr daners da giaglioffa durant lur temp liber. Il
sboz fixescha in scumond da lavur general per uffants sut 15 onns sco er
in scumond general da lavurs privlusas per giuvenils fin 18 onns. Ultra
da la regulaziun da l'occupaziun d'emprendistas e d'emprendists sco er
da giuvenils a partir dal 16avel onn da vegliadetgna cuntegna il sboz er
disposiziuns davart l'occupaziun d'uffants da differentas categorias da
vegliadetgna durant il temp da scola e durant las vacanzas.
Persuna che dat infurmaziuns:
Paul Schwendener, manader da l'uffizi per industria, mastergn e
lavur, tel. 081 257 23 45
Da vischnancas e da regiuns
- Cauco: A la vischnanca da Cauco vegn garantida ina contribuziun da
56'000 francs als custs per engrondir il provediment d'aua, etappa 2007,
Cauco - Bodio.
- Nufenen: A la vischnanca da Nufenen vegn garantida ina
contribuziun da 70'560 francs als custs per renovar il provediment d'aua
e d'electricitad, etappa 2007, Isla, ed etappa 2008, chascharia -
Stutzli.
- Tour de Suisse en il Grischun: Per las cursas dal tour de Suisse
2007 che han lieu en il chantun Grischun ils 18 ed ils 20 da zercladur
2007 survegn l'organisatura dal tour de Suisse la permissiun d'utilisar
las rutas ch'èn previsas tenor il plan da traject.
- Maraton da velos d'Engiadina: L'organisatura dal 2. maraton da
velos d'Engiadina survegn la permissiun d'utilisar las rutas ch'èn
previsas tenor il plan da traject per las cursas dals 8 da fanadur 2007
en il chantun Grischun.
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Grischun lain: A l'uniun "Grischun lain" vegn garantida ina
contribuziun da 300'000 francs per ils projects ch'èn previs l'onn 2007.
- Associaziun dal bogn avert da Tusaun: L'associaziun dal bogn avert
da Tusaun survegn ina contribuziun da 10'100 francs or dal fond da sport
per construir in nov implant da beachvolley a Tusaun.
Projects da vias
La regenza ha approvà totalmain 2'133'000 francs per construir e per
sanar ils suandants trajects da vias:
- via dal Malögia: lavurs da cuvrida, Plaun dal Crot - Malögia
- via d'Engiadina: lavurs da cuvrida, access a la via da Sent
- via d'Engiadina: lavurs da cuvrida, Nairs - access Scuol vest
- via naziunala A13: lavurs sanitaras, sviament da Roveredo
- via sursilvana: indrizs da stgaudament, da ventilaziun e da
climatisaziun, sviament da Flem
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun