La regenza grischuna ha deliberà il program da la regenza ed il plan da finanzas per ils onns 2009 - 2012. En vista a la concurrenza economica pli e pli gronda vul ella sa basar en l'avegnir cunzunt sin las atgnas abilitads e fermezzas dal Grischun. Tar las sis finamiras e directivas politicas surordinadas ch'èn vegnidas concludidas dal cussegl grond ha la regenza fixà totalmain 27 intenziuns strategicas cun las prioritads da svilup respectivas.

Il program da la regenza ed il plan da finanzas èn ils instruments centrals da la gestiun politica en il chantun Grischun. La basa dal program per ils onns 2009 - 2012 è vegnida elavurada en collavuraziun cun il cussegl grond. Ensemen cun la cumissiun dal cussegl grond per politica da stadi e strategia ha la regenza giuditgà las tendenzas a media vista. Silsuenter ha la cumissiun sviluppà sis direcziuns strategicas ed ha suttamess quellas al cussegl grond per la deliberaziun.
Sin basa da questas sis finamiras e directivas politicas surordinadas ha la regenza elavurà - en ils differents secturs politics - 27 intenziuns strategicas cun totalmain 28 prioritads da svilup. Vitiers vegnan bleras mesiras concretas che la regenza vul realisar durant ils proxims quatter onns. Il program da la regenza preschenta svilups e propona soluziuns per secturs che fatschentan e ch'èn ina sfida speziala per la populaziun e per las instituziuns en il Grischun.

Sa concentrar sin las atgnas fermezzas economicas
Cun differentas mesiras intenziunescha il chantun da stgaffir cundiziuns generalas optimalas per il Grischun sco plazza economica. En quest connex sa tracti cunzunt da sa concentrar sin las atgnas fermezzas en quai che reguarda la concurrenza economica e da sustegnair la creschientscha economica cun dar novs impuls en secturs economics tschernids. Quai èn p.ex. la promoziun d'occurrenzas grondas, l'utilisaziun da potenzials betg exaurids en l'economia da laina, la creaziun da purschidas d'auta qualitad en il sectur da la sanadad u la promoziun da la vendita da products agriculs. In'ulteriura intenziun strategica impurtanta prevesa da promover il svilup economic en regiuns adattadas, e quai tras l'utilisaziun da potenzials specifics e tras la creaziun da territoris d'utilisaziun speziala. Il Grischun sco chantun turistic sto medemamain augmentar vinavant sia cumpetitivitad e restar cumpetitiv en la concurrenza fiscala naziunala.
Ina premissa impurtanta per l'economia è ina politica da furmaziun moderna che ademplescha standards naziunals ed internaziunals. En quest connex ha la regenza l'intenziun d'etablir il Grischun sco chantun da scolas autas e da perscrutaziun en l'entira Svizra e da promover il transfer da savida tranter la teoria e la pratica. Ad ina attractivitad pli gronda sco lieu economic attribueschan er la meglra cuntanschibladad dal Grischun davent dals centers d'aglomeraziun sco er colliaziuns da traffic effizientas entaifer il chantun. Per promover meglier ses agens interess vegn il chantun la finala a s'orientar en moda flexibla en quai che reguarda sias relaziuns externas, ed el vegn er ad entrar pli savens en partenadis situativs.

Las structuras socialas midadas pretendan novas orientaziuns
Il svilup demografic e las structuras socialas midadas pretendan novas orientaziuns en differents secturs. Cunzunt las mesiras en ils secturs da la segirezza sociala e da la sanadad ston vegnir intensivadas. Sche la prevenziun e sche la promoziun da la sanadad han lieu en moda cumplessiva, gida quai ad augmentar la qualitad da viver e po franar il creschament dals custs en il sectur da la sanadad. In'autra prioritad vul integrar socialmain e professiunalmain differentas gruppas da la populaziun, sco giuvenils, persunas dischoccupadas da lunga durada e persunas cun impediments. Impurtantas èn cunzunt las stentas per integrar la populaziun residenta estra. Questas stentas vegnan concepidas tenor il princip "pretender e promover".

La midada dal clima sco sfida
Pervia da la midada dal clima stoi vegnir fatg quint en l'avegnir cun dapli eveniments extrems da l'aura. Gist sco chantun alpin è il Grischun pertutgà spezialmain da quai. Uschia planisescha la regenza da segirar il spazi da viver cun adattar las mesiras da protecziun e da prevenziun existentas. In bun preavertiment augmenta la protecziun cunter catastrofas da la natira. Per far frunt a la midada dal clima ha la regenza plinavant l'intenziun da meglierar l'effizienza da l'energia en il Grischun. Er la producziun d'electricitad or da forza idraulica duai vegnir augmentada sut l'aspect da la segirezza dal provediment ed en moda ecologicamain responsabla. En general sto l'aua - sco in dals bains ils pli custaivels - vegnir tratga a niz en moda persistenta e coordinada.

Administraziun effizienta che resguarda ils basegns da la clientella
Differentas prioritads da svilup en il program da la regenza han la finamira d'augmentar l'effizienza da l'administraziun. Cun novas purschidas vegn uschia extendì en il Grischun l'access facil a las autoritads sur l'internet, e quai resguardond ils basegns da la clientella. En spezial tar la domiciliaziun d'interpresas vul il chantun coordinar e simplifitgar ils andaments e las proceduras entaifer l'administraziun.

Nizzegiar la situaziun da partenza finanziala per prioritads intenziunadas
Las prioritads da svilup e las mesiras dal program da la regenza èn colliadas stretgamain cun il plan da finanzas. La situaziun da partenza al cumenzament da la perioda da planisaziun 2009 - 2012 è tut en tut favuraivla e pussibilitescha da realisar differents projects en il rom dal program da la regenza. Tras ils custs supplementars pervia da la realisaziun da la NGF grischuna, tras las perditas da rendita pervia da las refurmas da la lescha da taglia dals onns 2006 e 2009 e tras la reducziun dal pe da taglia per 5%, la quala è vegnida concludida en il rom dal preventiv 2008, daventa la situaziun finanziala dentant mendra. A partir da l'onn 2010 preschenta la planisaziun da finanzas deficits (2010: -23.1 milliuns francs / 2011: -83.9 milliuns francs / 2012: -69.2 milliuns francs). Quai chaschuna la finala deficits da finanziaziun che cuntanschan l'onn 2011 lur punct culminant cun 112 milliuns francs. Il grad d'atgna finanziaziun sa reducescha da 126.8 pertschient l'onn 2008 a 52.8 pertschient l'onn 2012. Il spazi d'agir per projects cun custs che han ina relevanza en il rom dal nov program da la regenza per ils onns 2009 - 2012 vegn restrenschì cleramain qua tras. Quest svilup pretenda da tut las persunas pertutgadas ch'ellas sa tegnian strictamain vi dal rom che vegn determinà tras il plan da finanzas.

Agiuntas
L'extract da la missiva da la regenza po vegnir chargia giu qua.

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun