Per meglierar la situaziun en il sectur da la protecziun da muntaneras en il Grischun ha il chantun relaschà in Mussavia davart la protecziun da muntaneras e davart il Program chantunal da protecziun da muntaneras cun chauns. Uschia vegnan ils chauns ch'èn adattads – independentamain da lur razza – a pudair vegnir renconuschids e promovids per la protecziun da muntaneras.
En il chantun Grischun datti la spessezza da lufs la pli gronda da la Svizra, ed il dumber dals trieps da lufs che s'etableschan s'augmenta vinavant. Tras quai daventa la protecziun da muntaneras adina pli pretensiusa. Las prescripziuns da la Confederaziun na resguardan betg pli tut ils aspects da las relaziuns existentas. Il chantun Grischun ha perquai elavurà in agen Mussavia davart la protecziun da muntaneras e davart il Program chantunal da protecziun da muntaneras cun chauns. Quest mussavia è vegnì stgaffì dal Plantahof en collavuraziun cun l'Uffizi d'agricultura e da geoinfurmaziun, l'Uffizi per la segirezza da victualias e per la sanadad d'animals, l'Uffizi da chatscha e pestga sco er consultond l'Uffizi federal d'ambient.
Tut las razzas da chauns da protecziun da muntaneras èn admessas
Cun il Program chantunal da protecziun da muntaneras cun chauns vegn stgaffida la pussaivladad da laschar renconuscher – per las cultivaturas ed ils cultivaturs – er auters chauns ch'èn adattads – independentamain da lur razza – per la protecziun da muntaneras . Uschia survegnan las cultivaturas ed ils cultivaturs ils medems meds da promoziun sco quellas cultivaturas e quels cultivaturs che dovran ils chauns da protecziun da muntaneras uffizials. La Confederaziun excluda da sia promoziun tut ils chauns da protecziun da muntaneras, che n'appartegnan betg a las razzas Montagne des Pyrénées u Maremmano Abruzzese. Ma en il chantun Grischun vegnan duvradas gia oz ulteriuras razzas da chauns. Medemamain na tolerescha la Confederaziun betg, sche possessuras e possessurs d'animals u persunal d'alp cumpran, tiran si e scoleschan sezs lur chauns da protecziun da muntaneras. Ma gist questa atgna responsabladad vulan bleras persunas pertutgadas surpigliar. Il chantun Grischun pussibilitescha questa cooperaziun e sustegna da tegnair chauns da protecziun da muntaneras independentamain da lur derivanza.
La premissa per quest sustegn è quella ch'il manaschi singul haja in concept per proteger las muntaneras, ch'è vegnì elavurà e realisà ensemen cun la Cussegliaziun per la protecziun da muntaneras dal Plantahof e cun la Cussegliaziun spezialisada per ils chauns da protecziun da muntaneras, la quala sa cumpona d'in team d'expertas e d'experts externs. Per mintga manaschi vegnan fixadas mesiras che ston vegnir prendidas al lieu sin basa da las cundiziuns generalas existentas.
Promoziun tras il chantun e tras la Confederaziun
DIl chantun vegn a sustegnair la realisaziun dal Program chantunal davart la protecziun da muntaneras cun 2,495 milliuns francs durant ils onns 2021 fin 2026. La Confederaziun vegn a surpigliar ina part dad 1,052 milliuns francs. Da quests meds finanzials èn previs 851 000 francs per la Cussegliaziun spezialisada per ils chauns da protecziun da muntaneras ed 1,644 milliuns francs per sustegnair da tegnair e da duvrar ils chauns da protecziun da muntaneras, ch'èn renconuschids dal chantun.
La regulaziun dals lufs sco element impurtant da la protecziun da muntaneras
DIl chantun Grischun vegn ad investir – ultra da l'engaschament da ses persunal en ils quatter uffizis involvids – in import finanzial considerabel per sustegnair la protecziun da muntaneras ed ils chauns da protecziun da muntaneras. L'effect da las mesiras per la protecziun da muntaneras è però mess en dumonda, sch'i na vegnan betg er mess a disposiziun al chantun meds adattads per regular las populaziuns da lufs.
Agiunta:
Mussavia davart la protecziun da muntaneras e davart il Program chantunal da protecziun da muntaneras cun chauns
Infurmaziuns:
cusseglier guvernativ Marcus Caduff, schef dal Departament d'economia publica e fatgs socials, tel. +41 81 257 23 01, e-mail Marcus.Caduff@dvs.gr.ch
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Departament d'economia publica e fatgs socials