La Regenza ha prendì enconuschientscha dals rapports da prof. dr. Martin Beyeler sco er da prof. dr. Andreas Stöckli concernent las renfatschas envers autoritads chantunalas en connex cun ils resultats da l'investigaziun da la Cumissiun da concurrenza (CUMCO) tar las cunvegnas da submissiun. Ils professers n'han constatà nagins deficits u sbagls sistematics durant la perioda dals onns 2004 fin 2012 ch'è vegnida examinada, ma els han pudì identifitgar in cumportament sbaglià en cas da singuls andaments investigads. Il pachet da mesiras ch'è vegnì lantschà l'onn 2013 per constatar cunvegnas da submissiun han els undrà en moda positiva e proponan megleriaziuns en tscherts puncts.
En connex cun ils resultats da l'investigaziun da la CUMCO tar las cunvegnas da submissiun tranter ils impressaris en l'Engiadina Bassa ed en il sectur da cuvridas da la via en il Grischun dal Nord e dal Sid èn vegnidas fatgas a partir da l'avrigl 2018 (decisiun CUMCO "Engiadina I") er renfatschas envers il Departament da construcziun, traffic e selvicultura (DCTS, oz Departament d'infrastructura, energia e mobilitad [DIEM]) sco er envers l'Uffizi chantunal da construcziun bassa (UCB) en la publicitad.
Nominaziun da differents experts independents
Sut quest aspect èsi stà inditgà per la Regenza da laschar controllar experts independents ils andaments da surdada en il UCB durant la perioda dals onns 2004 fin 2012 ch'è vegnida examinada da la CUMCO sco er las renfatschas ch'èn vegnidas fatgas en quest connex envers il DCTS ed envers il UCB. Il matg 2018 ha la Regenza ordinà pervia da quai ina investigaziun externa ed ha incumbensà prof. dr. Martin Beyeler, professer per dretg da construcziun e da surdada a l'Universitad da Friburg, e prof. dr. Andreas Stöckli, professer per dretg public e dretg administrativ a l'Universitad da Friburg, cun l'examinaziun da las basas legalas, dals process e da las praticas dal DCTS sco er dal UCB en cas da surdadas da lavur (incumbensa d'investigaziun 1). Supplementarmain èn prof. dr. Andreas Stöckli e prof. em. dr. Peter Hänni vegnids nominads sco experts independents da manar l'investigaziun administrativa da singuls andaments en il UCB che avessan pudì star en connex cun las cunvegnas da pretschs (incumbensa d'investigaziun 2).
Metodica e proceder da las investigaziuns
Per eruir ils fatgs èn vegnidas messas a disposiziun tut las actas necessarias als professers che han manà las investigaziuns. Per l'incumbensa d'investigaziun 2 èn ultra da quai vegnidas interrogadas pliras persunas davart tscherts fatgs. Ed igl ha er dà in barat d'infurmaziuns cun la Cumissiun parlamentara d'inquisiziun (CPI) ch'è vegnida nominada dal Cussegl grond il medem mument sco l'examinaziun administrativa medemamain en connex cun las cunvegnas da submissiun en il Grischun.
Resultats da las investigaziuns
La Regenza ha prendì enconuschientscha dal fatg ch'ils experts n'han constatà nagins deficits u nagins sbagls sistematics durant la perioda dals onns 2004 fin 2012 ch'è vegnida examinada. Ma i saja sa mussà che la chapientscha da quella giada areguard las cunvegnas da submissiun saja stada caracterisada oravant tut da la ferma valitaziun da la cumparegliaziun dals pretschs tranter il preventiv ed il pretsch d'offerta en il singul cas d'ina surdada concreta e che questa pratica saja er vegnida sustegnida en la giurisdicziun da quella giada da la Dretgira administrativa. Quai haja chaschunà ina percepziun restrenschida concernent eventualas restricziuns inadmissiblas da la concurrenza. Ultra da quai na saja vegnida fatga nagina controlla generala dals svilups dals pretschs a vista pli lunga per pudair percepir indizis per cunvegnas da submissiun. Ma er en auters chantuns na saja ina tala betg vegnida applitgada en questa moda durant la perioda examinada.
Concernent ils andaments investigads en il UCB han ils experts constatà ch'ina glista da projects interna dal UCB è arrivada en almain in cas als impressaris en ina moda e maniera betg sclerida. Plinavant èsi sa mussà ch'il UCB aveva – durant la perioda examinada dals onns 2004 fin 2012 – ina pratica betg adattada d'infurmar a chaschun d'uschenumnadas radunanzas regiunalas ed a radunanzas da las secziuns da la Societad grischuna dals impressaris constructurs (SGIC) davart las cifras dal preventiv per projects da construcziun bassa specifics, previs per ils onns suandants. Quai pudess avair facilità cunvegnas da submissiun. Percunter n'èn vegnids chattads nagins indizis che collavuraturas e collavuraturs dal UCB resp. dal DCTS sajan stads infurmads davart cunvegnas en las proceduras da submissiun concretas e ch'els avessan collavurà cun ils impressaris cun als consegnar sapientivamain glistas da projects. En reguard a la cumpariziun dad A.Q. tar il UCB l'onn 2009 possian singulas collavuraturas e singuls collavuraturs vegnir inculpads d'in cumportament sbaglià. Ord vista dad oz na saja quai betg da snegar ch'i stoppia vegnir renfatschà a las collavuraturas ed als collavuraturs effectivamain ina mancanza da sensibilitad en reguard al tema da cunvegnas da submissiun en il tractament da la cumpariziun dad A.Q. Betg sco ultim saja questa valitaziun sbagliada d'attribuir a la tenuta predominanta che saja stada focussada fermamain sin la singula procedura da submissiun e sin las mesiras che hajan stuì vegnir prendidas en chaussa tenor il dretg da submissiun. La finala constatescha l'investigaziun che singulas collavuraturas e singuls collavuraturs dal UCB hajan gì enconuschientscha da singulas cunvegnas da submissiun. Da quai possia vegnir deducì ch'ina savida generala ch'igl haja dà almain mintgatant cunvegnas en l'industria da construcziun, saja stada avant maun en il UCB. Ma indizis che collavuraturas e collavuraturs sajan stads infurmads davart repartiziuns concretas da las lavurs e davart cunvegnas da pretsch u ch'els avessan sustegnì talas n'èn vegnids chattads nagins. Tant a las collavuraturas ed als collavuraturs dal UCB sco er a talas ed a tals dal DCTS na possia pia betg vegnir renfatschà in cumportament sbaglià en reguard a la reconuschibilitad generala da cunvegnas.
Ils resultats da las investigaziuns hajan ultra da quai mussà che la Regenza dal chantun Grischun haja prendì numerusas mesiras per meglierar la situaziun dapi l'avertura da l'investigaziun da la CUMCO l'onn 2012. Ord vista dals experts vegni tut en tut attestà al DCTS resp. al DIEM ed al UCB in proceder fitg precaut e serius cun adattar ses andaments da surdada. Uschia hajan las autoritads grischunas percepì il basegn d'agir gia a partir da l'onn 2013 ed hajan prendì mesiras per optimar ils process da surdada e sviluppà vinavant quellas cun attenziun. Da las mesiras introducidas tutgian en spezial l'utilisaziun standardisada da glistas da controlla per percepir meglier indizis per cunvegnas sco er l'installaziun d'in post da consultaziun per ch'in suspect pussaivel da cunvegnas da submissiun possia vegnir annunzià, prendì encunter e sclerì en moda centrala. Ultra da quai vegnian er applitgadas novas tecnologias (screening da las offertas) per survegnir indizis da cunvegnas da submissiun e per impedir cunvegnientschas illegalas.
Recumandaziuns d'agir
Quest giudicament dals experts vegn cumplettà da singulas recumandaziuns d'agir per meglierar anc pli fitg las mesiras gia instradadas. Uschia proponan ils experts en spezial da precisar u d'agiuntar tscherts puncts da la glista da controlla, d'organisar scolaziuns per ils biros d'architectura e d'inschigneria incumbensads sco er d'examinar, sch'il post da consultaziun existent per annunziar cunvegnas da submissiun duaja vegnir domicilià ordaifer l'administraziun. Il chantun prenda quai sco motiv per controllar e per meglierar anc pli fitg – a maun da las recumandaziuns – ses process e sias mesiras per cumbatter cunter cunvegnas da submissiun.
La Regenza engrazia a prof. dr. Martin Beyeler ed a prof. dr. Andreas Stöckli per il giudicament critic dals eveniments e per las recumandaziuns.
Infurmaziuns:
- president da la Regenza dr. Mario Cavigelli, schef dal Departament d'infrastructura, energia e mobilitad, tel. + 41 81 257 36 01, e‑mail Mario.Cavigelli@diem.gr.ch
- prof. dr. Martin Beyeler, professer per dretg da construcziun e da surdada a l'Universitad da Friburg, e‑mail Martin.Beyeler@unifr.ch (mo per dumondas tar il rapport d'investigaziun 1)
- prof. dr. Andreas Stöckli, professer per dretg public e dretg administrativ a l'Universitad da Friburg, tel. + 41 79 702 04 89, e‑mail Andreas.Stoeckli@unifr.ch
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Regenza