Betg mo en differents territoris en la Surselva ed a Valragn, mabain er en il Partenz ed en la Mesolcina han lufs stgarpà l'ultim temp pli savens animals da niz. En quest connex èn vegnidas stgarpadas numerusas nursas ed ina chaura. Sin differentas alps da la Muntogna da Schons èn ultra da quai dus asens vegnids blessads per part grevamain d'in luf ils 22 ed ils 25 da fanadur. Ils 23 da fanadur è vegnì chattà in vadè cun blessuras sin il territori communal da Trimmis. Questas blessuras han mussà ch'ellas derivan d'in luf.
Sin bleras alps en il chantun Grischun èn las mesiras per proteger ils animals da niz cunter stgarpadas da lufs vegnidas rinforzadas anc pli fitg quest onn cun grond engaschament da las persunas responsablas per ils manaschis sco er da lur gidantras e gidanters. Las mesiras per proteger las muntaneras demussan dad esser necessarias. Ellas pon er vegnir realisadas grazia al sustegn pli intensiv da la Cussegliaziun per la protecziun da muntaneras al Plantahof, grazia a la nova moda da proceder per la selecziun e per l'utilisaziun da chauns da protecziun da muntaneras en il Grischun sco er grazia a las regulaziuns davart la naschientscha sin pastgira ch'èn vegnidas fixadas da nov quest onn. Malgrà quai èn durant questa stagiun da pasculaziun vegnidas stgarpadas fin ussa 106 nursas ed 1 chaura da lufs singuls u da trieps da lufs. Quest dumber da stgarpadas correspunda circa a quel da l'onn precedent.
Spezialmain en egl dat in luf singul en il Partenz che ha stgarpà entaifer curt temp numerusas nursas en in areal protegì. Ils 22 ed ils 25 da fanadur èn ultra da quai vegnids chattads sin differentas alps da la Muntogna da Schons en il territori da chatscha dal triep dal Beverin en in areal circumdà d'ina saiv dus asens ch'eran blessads per part grevamain. Questas blessuras han mussà cleramain ch'ellas derivan d'in luf. Ils animals èn vegnids manads giu en la val per als laschar tractar dal veterinari. Ultra da quai ha in luf blessà in vadè da 10 mais ils 23 da fanadur sin in'alp en la val Valzeina sin il territori da la vischnanca da Trimmis. Quest vadè è er vegnì purtà al veterinari per il tractament. Il vadè è sa trategnì en ina muntanera da 21 animals. Tenor las enconuschientschas actualas è quest fatg capità ordaifer il territori da chatscha d'in triep da lufs.
Differentas mesiras entaifer ed ordaifer il territori da chatscha d'in triep da lufs
Per pudair sajettar pli svelt lufs che fan donns u che han in cumportament problematic ha la Confederaziun cun effect a partir da mez da fanadur 2021 reducì la valur da toleranza che dat als chantuns la pussaivladad da prender mesiras cunter lufs singuls u per regular trieps da lufs suenter eveniments da donn. En quest connex vegnan mess a quint mo animals da niz stgarpads ch'èn stads protegids suffizientamain da chauns da protecziun da muntaneras u da saivs electricas, e premessas autras prescripziuns respectivas dal dretg federal. Sche las premissas èn ademplidas, realisescha il chantun Grischun las mesiras pussaivlas. En spezial ordinescha el er la sajettada.
Per il Partenz resguarda il chantun las premissas per sajettar il luf singul che chaschuna donns sco ademplidas. Las mesiras executivas èn lantschadas. En il territori da chatscha dals dus trieps da lufs Valgronda e Stagias en la Surselva è la limita da donns er gia vegnida cuntanschida. Per realisar las mesiras sto però l'emprim vegnir constatà, sch'il triep è sa reproducì er quest onn e quants lufs giuvens ch'èn naschids. Pir a partir da quel mument pon vegnir prendidas mesiras. En il territori da chatscha dal triep dal Beverin vegnan er analisadas las premissas per ordinar la sajettada da tscherts lufs.
Infurmaziuns concernent il management da lufs
Adrian Arquint, manader da l'Uffizi da chatscha e pestga dal Grischun, tel. +41 81 257 38 92 (cuntanschibel per telefon tranter las 10.30 e las 12.00), e-mail Adrian.Arquint@ajf.gr.ch
Infurmaziuns concernent la protecziun da muntaneras
Peter Küchler, directur dal Plantahof, tel. +41 81 257 60 01, e-mail Peter.Kuechler@plantahof.gr.ch
Responsabladad: Uffizi da chatscha e pestga