L'onn 1848 è la Svizra daventada – cun l'elavuraziun da la Constituziun federala – l'emprima democrazia da l'Europa. Per il giubileum da 175 onns dal fundament da noss stadi federal han lieu differentas festivitads ed activitads en l'entir pajais durant quest onn. Portas avertas, referats interessants ed in'exposiziun da giubileum instructiva envidan a far festa en il Grischun.
Ils 12 da settember 1848 ha la Svizra survegnì sia emprima Constituziun federala. Quel di è sa sviluppada la federaziun da stadis ad in stadi federal ed a l'emprima democrazia stabila da l'Europa. Ina pitga impurtanta da quest document fundamental è tranter auter la separaziun dal parlament federal en duas chombras: in Cussegl naziunal che represchenta proporziunalmain la populaziun ed in Cussegl dals chantuns che represchenta ils chantuns. Il document cuntegna er la repartiziun federalistica da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, elecziuns libras e dretgs fundamentals essenzials per las burgaisas ed ils burgais.
Il Grischun e la Constituziun federala
Quest onn festivescha l'entir pajais sut la devisa «1848 – ina istorgia nunditga» l'existenza da la Constituziun federala dapi 175 onns. Er il chantun Grischun ha organisà differentas occurrenzas ed activitads per celebrar il giubileum.
Cumenzar cumenzi ils 30 d'avust cun l'avertura da l'exposiziun «Il Grischun e la Constituziun federala» en l'edifizi dal Cussegl grond a Cuira. Visualisaziuns instructivas fan endament, tge impurtanza che l'introducziun da la Constituziun federala ha gì per il Grischun e co ch'il chantun da muntogna è s'integrà en il nov stadi federal svizzer. L'exposiziun è averta per il public mintgamai durant las sessiuns d'avust, d'october e da december 2023 dal Cussegl grond, e quai adina da las 08.30 fin las 12.00 e da las 14.30 fin las 18.00.
Il di da l'anniversari da la Constituziun federala – ils 12 da settember – envidan l'Archiv dal stadi e la Societad istorica dal Grischun ad in referat dubel en la sala dal Cussegl grond. A partir da las 18.30 decleran l'anteriur cusseglier guvernativ Christian Rathgeb e l'istoricher Adolf Collenberg las consequenzas da dretg public sco er socialas ed economicas da la Constituziun federala per il chantun Grischun.
Di da las portas avertas
Il medem di, directamain avant ils dus referats, ha la populaziun interessada la pussaivladad dad ir sin visitas guidadas exclusivas en l'edifizi dal Cussegl grond ed en la Chasa grischa. En l'edifizi dal Cussegl grond vegnan fatgas en tut trais visitas guidadas tranter las 17.00 e las 18.10. En la Chasa grischa èn quai sis visitas guidadas tranter las 17.15 e las 18.20. Per omaduas visitas guidadas èsi necessari da s'annunziar sin la pagina d'internet da la Chanzlia chantunala dal Grischun – il dumber da participaziun è limità.
Infurmaziuns:
- Cusseglier guvernativ dr. Jon Domenic Parolini, schef dal Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, tel. +41 81 257 27 01 (cuntanschibel per telefon da las 15.00 fin las 15.30), e‑mail Jondomenic.Parolini@ekud.gr.ch
- Reto Weiss, archivari dal stadi, tel. +41 81 257 28 01, e‑mail Reto.Weiss@sag.gr.ch
Responsabladad: Regenza