La biodiversitad è chapital natiral ed uschia in element essenzial da la ritgezza dal chantun Grischun. Per pudair dar vinavant avunda chapital natiral intact a la proxima generaziun, ha la Regenza deliberà – en il rom dal punct central da svilup 9.1 dal Program da la Regenza 2021–2024 – la Strategia da biodiversitad dal Grischun 2023–2032 ed il carnet da mesiras per l'emprima etappa da realisaziun 2023–2028. En connex cun la realisaziun sa focussescha il chantun sin la promoziun e sin il rinforzament da l'atgna responsabladad sco er sin cooperaziun empè da restricziuns.
Il mantegniment e la promoziun da la biodiversitad è ina incumbensa cuminaivla. Sin fundament dal rapport da basa «Biodiversitad en il Grischun 2022» ha il chantun elavurà la Strategia da biodiversitad dal Grischun, e quai ha el fatg en in process transparent e cooperativ cun ils posts spezialisads chantunals pertutgads e cun persunas spezialisadas externas sco er integrond secturs e gruppas d'interess. Il process ha gì la finamira declerada da crear tar tut ils acturs ina chapientscha cuminaivla davart il stadi da la biodiversitad en il chantun Grischun. Sin fundament da quai duai plinavant esser pussaivel da procurar ch'ils acturs daventian abels da surpigliar lur responsabladad e da trair a niz optimalmain las sinergias tras ina stretga collavuraziun. Sco part d'ina cooperaziun publica ha servì in'enquista online. Cun ina cumpart da passa 80 pertschient han vischnancas e regiuns grischunas, bleras federaziuns, interpresas ed instituziuns da perscrutaziun sco er 65 persunas privatas da differents secturs spezials giuditgà il project sco positiv u plitost positiv. Il rapport da cooperaziun tar l'audiziun publica è publitgà sin la pagina d'internet da l'Uffizi per la natira e l'ambient.
Diversitad sco assicuranza
Ina biodiversitad intacta è la basa da nossa vita. Nus Grischunas e Grischuns savain memia bain, quant impurtants ch'i èn terrens fritgaivels, costas stabilas u aua retegnida en zonas umidas. Quai ans dat segirezza en il mintgadi. Cuntradas natiralas e culturalas intactas ed unicas èn noss chapital. Il stadi da la biodiversitad en Svizra è però nuncuntentaivel. E cumbain ch'igl è anc adina avant maun en il Grischun ina biodiversitad da relativamain buna qualitad, ha il rapport da basa davart il stadi da la biodiversitad 2022 mussà cleramain, ch'i dat marcants deficits ecologics tar ils spazis da viver liads a l'aua e per lung da las zonas d'autezza sco er generalmain en lieus favuraivels (lieus cun cundiziuns da producziun favuraivlas). Plinavant èn ils effects da la midada dal clima evidents er en il Grischun. En connex cun la biodiversitad e cun la midada dal clima persequitescha la Regenza perquai ina finamira surordinada. Las generaziuns futuras dal Grischun duain avair a disposiziun ina biodiversitad multifara ch'è resistenta envers midadas, per ch'ellas possian dumagnar meglier las sfidas, sco per exempel la midada dal clima u la segirezza alimentara.
Far il pussaivel
Las pitgas essenzialas da la Strategia da biodiversitad qua avant maun èn definidas en ils quatter champs d'acziun spazis da viver, colliaziun dals spazis da viver, spezias e diversitad genetica sco er responsabladad sociala ed èn consolidadas cun 20 finamiras empermessas ch'èn resumadas en 28 mesiras orientadas als resultats e cun cleras responsabladads. Las finamiras empermessas han – sche pussaivel – en il focus da mantegnair e da promover spazis da viver anc intacts e cuntradas da cultura multifaras sco er da revalitar spazis da viver donnegiads, en spezial spazis da viver liads a l'aua. Ina finamira essenziala èsi plinavant da rinforzar la sensibilisaziun da la populaziun, da las gruppas professiunalas relevantas ma er da las regiuns e da las vischnancas. Iterativamain èsi previs da realisar las mesiras en duas etappas, numnadamain 2023–2028 e 2029–2032, en il senn «da far il gist il dretg mument». Uschia scuntra la Regenza las quatter sfidas per mantegnair e per promover il chapital natiral dal Grischun:
- Mantegnair la buna qualitad ecologica ch'exista anc en las zonas da muntogna 3 e 4, en il territori d'alpegiada, en la zona alpina e da la zona caracterisada da naiv sco er en il guaud (per exempel mesira 9 far frunt a la desertificaziun, M21 manaschis da biodiversitad en l'agricultura).
- Chattar soluziuns equilibradas per ils gronds deficits tar ils spazis da viver liads a l'aua e per las spezias che dependan da quests spazis da viver, e quai en il champ da tensiun tranter ils conflicts d'interess e la midada dal clima (per exempel mesira 3 auas pitschnas – revalitar, colliar e stgaffir da nov).
- Mitigiar las grondas differenzas da biodiversitad per lung dal gradient d'autezza cun deficits ecologics en las vals ed en las regiuns favuraivlas (per exempel mesira 12 biodiversitad a l'ur da la via – mantegniment ecologic da scarpas per lung da las vias chantunalas).
- Rinforzar l'atgna responsabladad da tuttas e tuts per il chapital natiral (per exempel mesiras 19 e 20 render abels spezialistas e spezialists professiunals, barat d'experientschas / da savida, sensibilisaziun).
Promoziun e cooperaziun empè da restricziuns
La direcziun da la Strategia da biodiversitad sa basa sapientivamain sin la promoziun e betg sin restricziuns. Decisiuns duraivlas e cumportaments persistents en il sistem economic duain vegnir remunerads pli fitg e l'atgna responsabladad duai vegnir rinforzada. La Strategia da biodiversitad dal Grischun po vegnir realisada en il rom dal dretg vertent. Ella na remplazza u na rinforza nagins programs, naginas planisaziuns u nagins projects currents, mabain stgaffescha sinergias e serra largias. Uschia restan er las cumpetenzas ch'èn regladas legalmain, talas e qualas. Ils puncts da colliaziun da la Strategia da biodiversitad èn accordads cun activitads cuntinuantas per mantegnair e per promover la biodiversitad (p.ex. biodiversitad forestala en il Grischun) e per l'adattar a la midada dal clima (p.ex. agricultura ed alimentaziun adattadas al clima). La Strategia da biodiversitad cuvra il champ d'acziun biodiversitad da la strategia da clima dal Grischun. Questas colliaziuns ed adattaziuns èn ina part da la «via grischuna»: «Conflicts d'interess tractain nus cun savida fundada, cun avertadad per bunas ideas e cun elavurar soluziuns pragmaticas en in barat fair sco er acceptond decisiuns ch'èn vegnidas tratgas cun quità», declera Remo Fehr, manader da l'Uffizi per la natira e l'ambient.
Mantegnair la biodiversitad è ina investiziun
I n'è betg gratuit da mantegnair e da promover il chapital natiral dal Grischun cun la Strategia da biodiversitad. Per las generaziuns futuras creeschan questas mesiras però ina plivalur d'impurtanza vitala. Ils custs per l'emprima fasa da realisaziun importan circa 45,7 milliuns francs (excl. custs da persunal). En il rom da sias cunvegnas da program sa participescha la Confederaziun cun circa 50 pertschient als custs dals secturs protecziun da la natira e biodiversitad forestala. 17 da las 28 mesiras pon vegnir realisadas en il rom dal preventiv current. 11 mesiras dovran supplementarmain 3,84 milliuns francs. Quests daners vegnan dumandads en il preventiv 2025 ed en il plan da finanzas 2026–2028. Per pudair realisar cun success ed en moda cooperativa las mesiras da l'emprima etappa dal program – sin la «via grischuna» – dovri ulteriuras resursas da persunal en tschintg posts da servetsch.
Il chapital natiral sco legat
Cun la Strategia da biodiversitad metta il chantun in crap da fundament concret e realisabel per segirar noss chapital natiral. «Jau giavisch che nossas biadias e noss biadis sco er nossas sutbiadias e noss sutbiadis possian dir in di, ch'il chantun Grischun è reussì a temp da concentrar sias forzas e da prender decisiuns che permettan ad el da restar a lunga vista ina metropola natirala, genuina ed autentica ch'ins visita gugent», declera il cusseglier guvernativ Jon Domenic Parolini.
Dapli infurmaziuns:
Infurmaziuns:
- President da la Regenza dr. Jon Domenic Parolini, schef dal Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, tel. +41 81 257 27 01 (cuntanschibel da las 11.00 fin las 11.30), e‑mail Jondomenic.Parolini@ekud.gr.ch
- Remo Fehr, manader da l'Uffizi per la natira e l'ambient, tel. +41 81 257 29 41 (cuntanschibel da las 11.00 fin las 12.00), e‑mail Remo.Fehr@anu.gr.ch
Responsabladad: Regenza