Poster d'exposiziun «Las vischnancas din Gea!» sco PDF
Questa pagina d'internet è ina part da l'exposiziun «Il Grischun e la Constituziun federala» en l'edifizi dal cussegl grond a Cuira. Visualisaziuns instructivas fan endament, tge che l'introducziun da la Constituziun federala ha signifitgà per il Grischun e co ch'il chantun da muntogna è s'integrà en il giuven stadi federal svizzer. L'exposiziun è accessibla publicamain durant las sessiuns d'avust, d'october e da december 2023 dal Cussegl grond, mintgamai da las 08.30 fin las 12.00 e da las 14.30 fin las 18.00.
Il 1. d'avust 1848 è il Cussegl grond dal Grischun sa radunà per preparar la votaziun davart la nova Constituziun federala. Unanimamain e d'ina opiniun sco mo darar ha el sustegnì l'approvaziun. En la missiva accumpagnanta da la votaziun „als cussegliers ed a las vischnancas onuraivlas“ ha el bain renvià a varsaquants dischavantatgs per il Grischun, ha però accentuà ch'i sa tractia tar la constituziun dal 1848 „d'ina ovra da deliberaziun independenta e nunperturbada dals deputads da tut ils stadis svizzers“, entant ch'il contract federal dal 1815 anc vertent saja stà „in'ovra da la necessitad e da la prescha influenzada fermamain dals represchentants da pussanzas estras“. Sco argument per in'approvaziun è vegnì menziunà en il Cussegl grond plinavant che tut ils chantuns lamentian disfavurs e perditas materialas, ma quai pledentia bain per l'equiliber da la proposta.
Fin a la constituziun dal 1854 vegnivi votà en il Grischun anc adina sco en l'anteriur stadi liber, i valeva la maioritad da las vischnancas giudizialas e betg quel dals burgais cun dretg da votar. Il Grischun era il sulet chantun en Svizra cun questa pratica da votar. La votaziun ha lura gì lieu en tut las vischnancas ils 20 d'avust 1848, ils resultats èn stads da consegnar fin ils 28 d'avust. Il resultat è stà fitg cler: ins ha dumbrà 51 vuschs acceptantas e 12 vuschs refusantas, cun la pli gronda part da vuschs refusantas da la Surselva. Trais vischnancas han tramess memia tard lur resultats; ma er ellas avevan votà per l'approvaziun. L'acceptanza clera da la Constituziun federala po vegnir visa sco expressiun da l'integraziun adina pli gronda dal Grischun en la Svizra durant l'emprima mesadad dal 19avel tschientaner. A quest svilup avevan contribuì en spezial era festas panfederalas da gimnastica, chant e tir.
Ils 12 da settember 1848 han ils represchentants chantunals delegads a la Dieta federala a Berna pudì constatar l'approvaziun da la constituziun. Cura ch'il resultat è vegnì fatg palais, duain er en il Grischun avair sunà ils zains da las baselgias.
Legendas
- Ils resultats da la votaziun en il Grischun dals 20-8-1848 en la terza colonna principala („Abschied vom 1.ten August 1848, I“). Ils resultats dad in pèr vischnancas han quintà pliras giadas. La clav cumplitgada sa basava essenzialmain sin las cumparts da la populaziun. En tut hai dà 66 vuschs.
- In'egliada en il protocol da la regenza chantunala. Sboz dal scriver a las vischnancas cun la communicaziun dals resultats da la votaziun davart la „revisiun federala“. In exemplar dal text stampà n'è betg pli da chattar.
- Ils resultats da l'entira Svizra da la votaziun davart la Constituziun federala dal 1848: 15 ½ chantuns han ditg gea, 6 ½ han refusà. A Lucerna han ins senza far lungas quintà las abstenziuns sco vuschs acceptantas, a Friburg ha il parlament decis senza dumandar il pievel.