Ultra dal turissem, da l'agricultura e da las plazzas dal maun public adempleschan gist las interpresas ina rolla impurtanta en ils spazis cun pauc potenzial. En las regiuns periferas porschan las IPM uschia plazzas da lavur e gudogn per famiglias cun uffants, che garanteschan da lur vart che la scola po cuntinuar. Ellas èn uschia er pitgas impurtantas d'ina urbanisaziun decentrala. Or da questa perspectiva han ina u duas plazzas da lavur en ina regiun perifera tut in'autra impurtanza che pliras plazzas da lavur en in'aglomeraziun.
Gist quest fatg resguarda la lescha per il svilup economic da l'onn 2004 memia pauc. Entant che l'art. 11 da la lescha fixescha anc ch'il chantun possia sustegnair cun contribuziuns e cun emprests la constituziun e l'amplificaziun dad IPM, èn vegnids integrads – en l'ordinaziun, art. 19 – impediments ch'èn grev da surmuntar per ils manaschis pitschens da las regiuns periferas. Uschia ston "a) vegnir creadas novas plazzas da lavur u vegnir valurisadas plazzas da lavur existentas" e "c) ils martgads da vendita da l'interpresa u da la branscha da producziun ston sa chattar per gronda part ordaifer il chantun". Plinavant duain "b) innovaziuns en branschas ch'èn d'in interess spezial per l'economia publica dal Grischun vegnir promovidas". Per la gronda part da las IPM en las regiuns periferas n'èsi strusch pussaivel d'ademplir tuttas trais pretensiuns.
Sch'ina eventuala successura u sch'in eventual successur sto per exempel decider da surpigliar e da cuntinuar cun in manaschi en la furma vertenta, na po ella u el betg spetgar agid dal chantun. Sch'ella u sch'el decida da betg surpigliar il manaschi, van a perder plazzas da lavur ed il substrat da taglia, i na vegn betg construida ina chasa, las scolaras ed ils scolars mancan e savens mancan er "las manadras ed ils manaders" d'ina vischnanca (betg mo sin plaun economic, mabain er sin plaun da la politica communala). La partenza d'interprendidras e d'interprendiders metta savens en moviment ina spirala negativa che sa lascha franar mo cun difficultads. En quest senn stoi vegnir beneventà che la regenza vul prender per mauns il tema "territoris d'utilisaziun speziala" en moda activa.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders vulessan ussa envidar la regenza d'agir sco suonda:
- d'analisar e d'adattar – en il rom dal project "territoris d'utilisaziun speziala" – la lescha e l'ordinaziun per il svilup economic en quel senn che las IPM survegnan in access pli facil als meds da promoziun;
- d'examinar cun tge mesiras che las interpresas pon vegnir promovidas supplementarmain sin quests champs (p.ex. levgiaments fiscals limitads, eliminaziun da barrieras administrativas, scolaziun da las interprendidras e dals interprendiders, colliaziun en ina rait e.u.v.).
Cuira, ils 9 da december 2009
Stoffel (Valragn), Caduff, Heinz, Berni, Bezzola (Zernez), Bleiker, Blumenthal, Brantschen, Brüesch, Buchli, Butzerin, Campell, Casparis-Nigg, Castelberg-Fleischhauer, Casty, Caviezel (Pitasch), Caviezel-Sutter (Tusaun), Christoffel-Casty, Darms-Landolt, Dermont, Donatsch, Jaag, Jäger, Kleis-Kümin, Koch, Kollegger, Mani-Heldstab, Mengotti, Montalta, Noi-Togni, Parpan, Peer, Peyer, Pfister, Portner, Ratti, Righetti, Sax, Stiffler, Toschini, Trepp, Troncana-Sauer, Tscholl, Tuor, Cattaneo, Davaz, Hartmann (Küblis)
Resposta da la regenza
La basa per promover la fundaziun e l'engrondiment dad IPM è reglada en la lescha per il svilup economic. Per evitar distorsiuns da concurrenza èn vegnidas precisadas las premissas correspundentas en l'ordinaziun per il svilup economic. Uschia vegni per exempel premess ch'ils martgads da vendita da l'interpresa u da la branscha da producziun sa chattian per gronda part ordaifer il chantun. Ina renunzia a talas restricziuns avess per consequenza ch'i dess considerablamain dapli firmas che faschessan valair il dretg sin ina prestaziun da promoziun. Questas prestaziuns na pudess il chantun betg cuvrir cun ils meds che al stattan a disposiziun.
Territoris d'utilisaziun speziala pon esser territoris che han potenzials, ma che n'als pon betg valurisar u che als pon valurisar mo limitadamain sut las cundiziuns generalas vertentas. La discussiun actuala mussa che la valurisaziun da tscherts potenzials specifics po vegnir instradada cun l'elavuraziun da propostas concretas per in project. Mo cun questa moda da proceder pon las adattaziuns necessarias da las cundiziuns generalas vegnir cumprovadas concretamain per quests territoris, uschia che tals pon far part dals territoris potenzials d'utilisaziun speziala. Or da vista da questa moda da proceder ha la promoziun da las IPM tenor la lescha per il svilup economic mo limitadamain da far cun territoris d'utilisaziun speziala. Sche la procedura menziunada mussass che tschertas cundiziuns generalas han, en in territori, in effect franant per il svilup da l'economia, en spezial per las IPM, pudess la promoziun da las IPM vegnir sclerida anc ina giada cun agid da dumondas concretas che vegnissan fatgas en connex cun la discussiun davart ils territoris d'utilisaziun speziala.
La promoziun da las IPM ha ina vasta basa en Svizra e spezialmain en il Grischun. I dat instruments da promoziun ils pli differents en quest connex, che vegnan purschids a las interpresas per las sustegnair. Da menziunar èn spezialmain ils instruments da promoziun da l'associaziun da garanzia da la Svizra da l'ost (Ostschweizerische Bürgschaftsgenossenschaft, OBTG), sco las garanzias commerzialas u las garanzias e las contribuziuns als custs da tschains per interpresas en regiuns da muntogna, la promoziun da l'innovaziun tras la cumissiun federala per tecnologia ed innovaziun (CTI), las cooperaziuns intermanaschialas che sa basan sin la nova politica regiunala (NPR), ils levgiaments fiscals per las IPM en ils territoris da renovaziun economica e la promoziun tras l'agid svizzer per la muntogna.
Ad interpresas novas u existentas che fan ina midada essenziala da l'activitad da manaschi pon – tenor l'art. 5 LT – vegnir concedids levgiaments fiscals per ina durada da maximalmain 10 onns. Ils criteris decisivs per in levgiament fiscal èn la creaziun da plazzas da lavur e la realisaziun d'investiziuns. En quest connex po er vegnir resguardada l'impurtanza regiunala da las plazzas da lavur, uschia che en regiuns periferas po la creaziun da paucas plazzas da lavur gia giustifitgar in levgiament fiscal. En numerusas vischnancas grischunas pon quests levgiaments fiscals vegnir concedids er per la taglia federala directa. Ils levgiaments fiscals ch'èn oz pussaivels correspundan a las prescripziuns da la lescha federala davart l'armonisaziun da la taglia directa dals chantuns e da las vischnancas (CS 642. 14). Il chantun n'ha dentant nagina pussaivladad da recepir en la lescha ulteriurs levgiaments fiscals. Per conceder levgiaments fiscals sto stringentamain pudair vegnir premess che tras quels na vegnian concurrenzadas naginas autras interpresas ch'èn suttamessas plainamain a la taglia. Per las concurrentas e per ils concurrents ston valair las medemas cundiziuns generalas.
Tenor las explicaziuns qua survart è la regenza pronta en connex cun la proxima revisiun da la lescha per promover il svilup economic da dar in'attenziun particulara a la discussiun davart ils territoris d'utilisaziun speziala ed a la promoziun da las IPM. En quest senn vegn l'incumbensa acceptada.
3 da mars 2010