Mintgatant èn famiglias confruntadas cun problems u cun situaziuns da conflict, en las qualas ellas duvrassan ina cussegliaziun spezialisada externa u in sustegn d'ordaifer. Talas situaziuns da conflict u tals problems pon pertutgar secturs da l'educaziun e da la furmaziun, da la segirada economica, dal partenadi e bler auter pli. Ina cussegliaziun cumpetenta che vegn dada il dretg mument po gidar ad impedir svilups sbagliads ed ad agir en moda orientada ad ina soluziun. Sche conflicts u problems escaleschan, pon quels vegnir schliads per gronda part mo cun mesiras rigurusas che chaschunan gronds custs che ston per regla vegnir surpigliads dal maun public.
En il rapport grischun da famiglia (missivas carnet nr. 15/2006-2007) è la terza finamira formulada sco suonda: "Per famiglias sto vegnir garantida ina purschida da cussegliaziun effizienta che correspunda als basegns." E plinavant hai num che la regenza saja da l'avis ch'igl existia en il Grischun ina purschida bain sviluppada da posts da cussegliaziun qualifitgads per famiglias. La purschida stoppia – uschenavant ch'il basegn saja cumprovà – vegnir finanziada u sustegnida vinavant dal maun public.
En il rapport da famiglia ha la regenza formulà las suandantas mesiras:
• examinar las contribuziuns che vegnan pajadas a purschidas da cussegliaziun per famiglias;
• designar l'uffizi dal servetsch social sco post spezialisà per dumondas da famiglia.
Il cussegl grond ha recumandà in'examinaziun cumplessiva da las purschidas da cussegliaziun existentas per famiglias e da serrar sche pussaivel largias existentas (en spezial en ils secturs da la vegliadetgna prescolara e da la pubertad/adolescenza) sco er ina coordinaziun tranter ils singuls purtaders da prestaziuns. Il cussegl grond ha er recumandà da metter questas mesiras che la regenza ha proponì da la 2. en la 1. prioritad.
Dal sboz da la nova lescha da scola (art. 42b, mesiras da la pedagogia speziala) resortia che uffants, che han grondas difficultads cun il cumportament, han il dretg sin mesiras da la pedagogia speziala. Scolaras e scolars cun in cumportament fitg extraordinari vegnan pia registrads en scolian ed en scola ed i vegnan – en enclegientscha cun ils geniturs – prendidas mesiras sco er purschida ina cussegliaziun. Per la gronda part dals uffants en scola che han in cumportament extraordinari na vegnan segir betg prendidas mesiras da la pedagogia speziala. Qua èn ils geniturs e las persunas d'instrucziun quels che ston sa fatschentar cun la problematica. Ina cussegliaziun d'educaziun cumpetenta per geniturs e per persunas d'instrucziun pudess serrar la largia ed impedir a temp in svilup sbaglià.
En il chantun Grischun datti dentant anc duas ulteriuras largias en la cussegliaziun d'educaziun per famiglias: i manca ina cussegliaziun d'educaziun per famiglias cun uffants a partir da 3 onns fin ch'els entran en scolina ed ina purschida per la gruppa specifica dals giuvenils che sa chattan a la midada da la scola obligatorica a la vita professiunala.
En quest connex sa tschentan las suandantas dumondas:
1. En tge stadi da realisaziun sa chattan las mesiras che concernan il tema "famiglia e cussegliaziun" e che vegnan menziunadas en il rapport da famiglia?
2. Tge instituziun stat oz a disposiziun sco post spezialisà per dumondas da l'educaziun a geniturs ed a persunas d'instrucziun che tschertgan agid?
3. Co vegnan geniturs rendids attents a las purschidas existentas e co vegnan reducidas eventualas retegnientschas envers l'utilisaziun da quellas purschidas?
4. Datti stentas da serrar las largias en la cussegliaziun d'educaziun ch'èn vegnidas menziunadas qua survart e vegn stgaffì il proxim temp in post spezialisà per dumondas da l'educaziun?
Cuira, ils 19 d'october 2011
Märchy-Caduff, Bezzola (Samedan), Mani-Heldstab, Albertin, Augustin, Barandun, Berther (Camischolas), Bondolfi, Brandenburger, Bucher-Brini, Buchli-Mannhart (Stussavgia Plaz), Caduff, Caluori, Candinas, Casutt, Casutt-Derungs, Cavegn, Clalüna, Darms-Landolt, Dermont, Dosch, Fasani, Florin-Caluori, Foffa, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Geisseler, Holzinger-Loretz, Jaag, Jeker, Jenny, Joos, Kappeler, Kleis-Kümin, Koch (Tumein), Kollegger (Malix), Locher Benguerel, Meyer-Grass, Michael (Donat), Michel (Tavau Monstein), Müller, Niederer, Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Parpan, Sax, Stiffler (Cuira), Tenchio, Thöny, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Wieland, Zanetti, Cortesi, Deplazes, Derungs, Grünenfelder Hunger, Monigatti
Resposta da la regenza
Il rapport da famiglia dal Grischun descriva extendidamain la situaziun da las famiglias en il chantun Grischun. Il cussegl grond ha discutà quest rapport detagliadamain en la sessiun da favrer 2007 e prendì numerusas mesiras en ils secturs finanzas, tgira d'uffants, scolina e scola sco er cussegliaziun. La regenza è anc adina da l'avis ch'igl existia en il Grischun ina purschida bain sviluppada da posts da cussegliaziun qualifitgads per famiglias.
Tar las dumondas:
1. En il sectur "famiglia e cussegliaziun" prevesa mesira 5.1 dal rapport da famiglia d'examinar las purschidas da cussegliaziun per famiglias. Ils 15 da favrer 2010 ha la regenza prendì enconuschientscha dal rapport "Examinaziun da las purschidas da cussegliaziun per famiglias" da l'uffizi dal servetsch social chantunal dal Grischun. Il rapport tracta tant las purschidas existentas sco er las interferenzas e las largias en las purschidas. En la purschida da cussegliaziun existenta èn vegnidas constatadas largias en trais secturs:
- cussegliaziun en dumondas d'educaziun per persunas cun la pussanza dals geniturs che han uffants da 3 onns fin a l'entrada en scolina
- cussegliaziun en dumondas d'educaziun per persunas cun la pussanza dals geniturs che han uffants resp. giuvenils che han terminà il temp da scola obligatoric
- cussegliaziun per persunas pli veglias
2. Il servetsch psicologic da scola porscha cussegliaziun da scola e d'educaziun en diesch posts regiunals. La cussegliaziun sa drizza ad uffants da la scolina e da la scola populara sco er a lur persunas da referiment, sch'i sa manifesteschan difficultads en connex cun il emprender en scola, cun il svilup, cun il cumporta-ment u cun il stadi emoziunal e sch'i vegnan tschertgadas novas soluziuns. En il senn da l'agid per gidar sasez stat quest servetsch a disposiziun a geniturs, ad uffants ed a giuvenils, a persunas d'instrucziun sco er ad autras persunas spezialisadas dal champ pedagogic. Ina cussegliaziun d'educaziun per geniturs e per persunas d'instrucziun sco supplement al servetsch psicologic da scola n'è betg previsa en il rapport da famiglia e pervia da quai ner betg planisada.
3. Mintga post da cussegliaziun ch'è activ en il vast sectur da la cussegliaziun d'educaziun (servetsch psicologic da scola, servetsch da pedagogia curativa, servetschs socials regiunals e.u.v.) dispona – sco purschida da basa – d'ina atgna pagina d'internet e da prospects che vegnan distribuids. Dumondas che surpassan l'agen sectur da cussegliaziun vegnan dadas vinavant activamain als posts correspundents. Eventualas retegnientschas da sa drizzar insumma ad in post da cussegliaziun na pon mai vegnir eliminadas dal tuttafatg.
4. Il departament d'economia publica e fatgs socials ha incumbensà l'uffizi dal servetsch social chantunal dal Grischun da sviluppar – en ina gruppa da lavur interdisciplinara – in concept per la cussegliaziun d'educaziun. Quest concept è avant maun en la furma d'in sboz. Betg cler n'è anc adina tgi che duai esser responsabel per ina tala purschida e co ch'ella duai vegnir finanziada. Tenor l'avis dal cussegl grond duain las mesiras vegnir realisadas cun las resursas existentas ed en il rom da tut ils meds finanzials d'utilitad publica ch'èn budgetads cun l'intent da finanziar las purschidas da cussegliaziun per famiglias.
08 da december 2011