Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Cavegn concernent la concepziun da graubündenSPORT sco uffizi da sport

Sessiun: 30.08.2019

Il sport ed il moviment han ina gronda impurtanza per la populaziun dal chantun Grischun. Il studi «Sport Svizra 2014» mussa che la populaziun grischuna è extraordinariamain sportiva, e quai tant en cumparegliaziun cun la Svizra tudestga sco er cumpareglià cun l'entira Svizra. La mesadad da la populaziun grischuna fa pliras giadas per emna sport e vegn uschia sin almain 3 uras activitad da sport per emna. In quart da la populaziun è activ en ina da las circa 700 uniuns da sport. Il sport è però er in factur economic impurtant en il Grischun. Occurrenzas ed infrastructuras da sport attractivas sustegnan la qualitad dal Grischun sco lieu da sport.

Il concept per promover il sport, ch'è vegnì approvà da la regenza ils 15 da december 2015, ha sviluppà vinavant ed optimà anc ina giada en moda decisiva la promoziun dal sport en il chantun Grischun. La gronda part da las finamiras e da las mesiras menziunadas en quest concept èn realisadas en il fratemp. Restada è deplorablamain la classificaziun organisatorica da la promoziun dal sport entaifer l'administraziun chantunala. graubündenSPORT è per l'ina posiziunà vinavant sin il stgalim il pli bass da l'ierarchia chantunala e per l'autra domicilià en il sectur da la scola populara.

Quest posiziunament sin il stgalim il pli bass na po betg tegnair quint da l'impurtanza pli e pli gronda dal sport en il Grischun. El sa differenziescha lura er frappantamain da la maioritad dals auters chantuns (en l'entira Svizra orientala incl. ZH e TI è la promoziun dal sport organisada en in uffizi, auter ch'en GL ed en AR). E la classificaziun dal sport en il sectur da la scola populara è materialmain nunmotivada, damai che mo ina pitschna part da las incumbensas concerna il sport da scola. Ils puncts communabels cun auters secturs predomineschan cleramain (cunzunt cun il sport da dretg privat resp. cun il sport d'uniun, cun G+S sco er cun il fond da sport). Cunzunt però pudess il posiziunament sco uffizi represchentar en moda anc pli directa e pli efficazia ils interess dal sport envers auters secturs da la politica (furmaziun, planisaziun dal territori, construcziun, turissem, natira e protecziun da l'ambient). Medemamain permettess el al chantun da surpigliar vinavant activamain, ma en moda anc pli preschenta vers anora, ina rolla directiva en las debattas naziunalas da la politica da sport.

Gia oz s'engascha il chantun – cun ses team survesaivel – en moda fitg effizienta per promover il sport. Quai na duai però betg vegnir interpretà uschia che l'uffizi fiss memia pitschen sco post da servetsch autonom. Sch'ins dirigia e coordinescha anc meglier las activitads multifaras en il sectur da sport, pon ins optimar las cundiziuns generalas per las sportistas ed ils sportists da prestaziun giuvens ed intimar anc dapli glieud da far sport. En vista als avantatgs ch'il far regularmain sport ha per il bainesser persunal da la singula persuna e pia er per la societad en sia totalitad, èsi absolutamain raschunaivel ch'il chantun s'engaschia en moda pli intensiva per il sport.

Sin basa da las ponderaziuns numnadas s'impona in augment dal status da graubündenSPORT cun agid d'ina nova classificaziun ierarchica sco uffizi da sport. Quai correspunda er al giavisch dal sport grischun privat. Colliada cun quai fiss ina gronda stima dal sport, ch'avess la funcziun d'in signal correspundent per ils numerus acturs dal sport grischun ch'èn engaschads per gronda part en uffizi d'onur.

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders dumondan, sche la regenza è pronta da metter in segn per ina preschientscha pli intensiva dal chantun Grischun en la politica da sport ed en la publicitad, e da prender per mauns l'augment da la valur da graubündenSPORT cun stgaffir in uffizi da sport.

Cuira, ils 30 d'avust 2019

Cavegn, Michael (Donat), Geisseler, Aebli, Atanes, Berther, Bondolfi, Brunold, Buchli-Mannhart, Cahenzli-Philipp, Caluori, Cantieni, Casutt-Derungs, Caviezel (Cuira), Danuser, Della Cà, Deplazes (Rabius), Derungs, Ellemunter, Engler (Tavau Vitg), Epp, Fasani, Florin-Caluori, Flütsch, Föhn, Gasser, Kappeler, Kasper, Kohler, Kunfermann, Kuoni, Locher Benguerel, Loepfe, Maissen, Märchy-Caduff, Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Paterlini, Perl, Preisig, Rettich, Ruckstuhl, Rüegg, Rutishauser, Sax, Schmid, Schneider, Thür-Suter, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Ulber, Waidacher, Wellig, Widmer-Spreiter (Cuira), Zanetti (Sent), Zanetti (Landquart), Costa, Engler (Surava), Federspiel

Resposta da la regenza

Er la regenza grischuna è da l'avis ch'il sport e las activitads sportivas sajan da gronda impurtanza en il Grischun. Il sport procura per valurs impurtantas en la societad. Il sport collia generaziuns, culturas e promova la cuminanza. Il sport encuraschescha, promova la communicaziun, la solidaritad e l'entusiassem per ina chaussa cuminaivla. Il sport promova la sanadad. Il sport è er ina part da nossa cultura ed è ultra da quai in aspect economic e turistic impurtant da noss chantun.

Cun stgaffir la lescha davart la promoziun dal sport e dal moviment (lescha davart la promoziun dal sport; DG 470.000) ha la regenza gia tegnì quint l'onn 2015 dal fatg fundamental che l'impurtanza politica dal sport è creschida. Cun il concept per promover il sport, ch'è vegnì elavurà suenter ensemen cun las federaziuns da sport e ch'è per gronda part realisà en il fratemp, han ins obtegnì ulteriuras meglieraziuns per il sport grischun. La diversitad e la dimensiun da las incumbensas ch'il chantun ademplescha en il sectur dal sport, èn pia creschidas tras quai. Las mesiras da promoziun da l'anteriur "uffizi da G+S" èn vegnidas amplifitgadas pass per pass durant ils ultims onns ed èn daventadas pli multifaras e pli pretensiusas. Exempels èn l'engrondiment marcant da la promoziun da centers da prestaziun, l'introducziun da las scolas da talents e dal sport da scola voluntar sco er il cumenzament dal program da manaders 1418.

Il champ d'activitads da graubündenSPORT è s'extendì pli e pli sin differents secturs laterals, confurm a la chapientscha moderna dal sport. Exempels èn la collavuraziun cun auters uffizis da furmaziun, la garanzia da spazi per il sport e per il moviment, la cumpatibilitad dal sport cun l'ambient u tematicas dal dretg da lavur en connex cun l'engaschament da trenadras e da trenaders.

Ma la regenza è er da l'avis che la structura d'organisaziun e da direcziun dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient (DECA), ch'è vegnida definida avant 16 onns, saja sa cumprovada er ord vista actuala, e che la partiziun "sport" sa posiziuneschia gia fitg autonomamain tras il diever da la marca graubünden. La declassificaziun ad ina partiziun, che ha gì lieu l'onn 2003, e l'integraziun en l'uffizi per la scola populara ed il sport n'ha betg restrenschì il svilup dal sport grischun, er betg ord vista finanziala. Ils custs totals èn numnadamain s'augmentads pass per pass dad 1,7 milliuns francs da quella giada sin 2,5 milliuns francs dad oz. Tras la revisiun totala da la lescha davart las scolas popularas dal chantun Grischun (lescha da scola; DG 421.000) èn vegnids vitiers ulteriurs pajaments da contribuziuns a scolas da talents en la dimensiun dad actualmain 0,7 milliuns francs. La partiziun "sport" è cumpetenta per las scolas da talents, sustegna la furmaziun supplementara da las persunas d'instrucziun da sport e procura – ensemen cun las cussegliadras ed ils cussegliaders da gimnastica – per l'organisaziun dals examens da sport da scola. L'attribuziun al sectur da furmaziun correspunda er a l'organisaziun dal sport naziunal, perquai che la conferenza da las incumbensadas e dals incumbensads chantunals da sport è ina conferenza spezialisada da la conferenza svizra dals directurs chantunals da l'educaziun publica. Medemamain stoi vegnir constatà expressivamain che l'organisaziun da l'administraziun è ina incumbensa permanenta da la regenza. Cun il conclus da la regenza dals 28 da matg 2019 (prot. nr. 401) ha la regenza decidì da far in'examinaziun cumplessiva da las incumbensas e da las prestaziuns. En il rom da questa examinaziun vegni er intercurì, sch'i duai vegnir stgaffì in uffizi da sport.

18 d'october 2019