Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Brunold concernent la politica davart il luf sin plaun federal

Sessiun: 19.06.2020

La preschientscha dal luf en il Grischun commova la populaziun, fa tema e chaschuna gronds quitads. La populaziun da lufs crescha ad in crescher. Uschia s'augmentan er las attatgas da lufs. Durant l'emprima fasa da la domiciliaziun dal luf han ins registrà cunzunt animals selvadis stgarpads. Durant la segunda fasa – e pervia da la populaziun creschenta – èn ils lufs sa spezialisads sin stgarpar muvel manidel. Las annunzias da puras e purs s'augmentan e din che muntaneras da vatgas-mamma vegnian spaventadas dal luf u fugian pervia da la preschientscha da lufs. Ultra d'animals selvadis e da muvel manidel para il luf da sa spezialisar da nov er sin attatgas sin muvel grond. Sche quai capita, alura èsi da temair ch'i dettia vastas consequenzas per l'agricultura, per il turissem e per la populaziun.

Il favrer 2020, en ina brev averta a la presidenta da la Confederaziun Simonetta Sommaruga, han puras e purs da la Surselva descrit il problem sco suonda: «Sch'in triep da lufs attatga ina muntanera da vatgas-mamma sin l'alp u en il manaschi da chasa, reagescha la muntanera en moda zunt agressiva. Ina muntanera da vatgas-mamma ch'è en sasez domestica, vegn alura talmain vilada, ch'ella – sco ina lavina – zappa sin tut quai che impedescha ses percurs. Suenter in tal incident na pudessan nus betg pli garantir per la segirezza da viandantas e viandants e da nossa pastriglia e stuessan refusar tutta responsabladad per noss animals. Er nossa atgna segirezza fiss periclitada acutamain, perquai ch'ils animals han in cumportament zunt sensibel e gnervus fin lunsch en l'enviern. Uschia augmentan els il privel d'accidents schizunt en stalla, e quai en ina dimensiun che na po betg vegnir responsada.»

Schebain che l'agricultura realisescha mesiras per la protecziun da muntaneras adina meglras ed adina pli rigurusas, s'augmenta d'in cuntin il dumber d'attatgas da lufs ensemen cun la creschientscha da la populaziun da lufs. Il luf sa sviluppa permanentamain vinavant e guntgescha adina puspè las mesiras da protecziun. En las regiuns fermamain pertutgadas teman ins pli e pli che las temas da la populaziun na vegnian betg prendidas serius. Quai sveglia l'impressiun che – en la consideraziun politica dals interess – la protecziun da la natira survegnia dapli interess che l'agricultura, ch'il turissem sco er che la segirezza da la populaziun. Il problem principal da questa consideraziun dals interess dischequilibrada na para betg da derivar dal chantun Grischun, mabain da la Confederaziun. I para ch'ils interess da l'Uffizi federal d'ambient (UFAM) sajan pli impurtants ch'ils giavischs e las temas da l'agricultura, dal turissem e da la populaziun.

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders èn da l'avis ch'il chantun Grischun stoppia prender cuntramesiras. Perquai incumbenseschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la Regenza da s'engaschar tar l'administraziun federala per ch'ils interess da l'agricultura, dal turissem e da la protecziun da la populaziun vegnian resguardads suffizientamain en la tematica dal luf.

Cuira, ils 19 da zercladur 2020

Brunold, Michael (Donat), Hug, Alig, Berther, Brandenburger, Buchli-Mannhart, Caluori, Cantieni, Casutt-Derungs, Cavegn, Deplazes (Rabius), Derungs, Ellemunter, Epp, Fasani, Geisseler, Grass, Hardegger, Hohl, Jochum, Kasper, Kohler, Kunfermann, Lamprecht, Maissen, Mittner, Müller (Susch), Niggli (Samedan), Niggli-Mathis (Grüsch), Papa, Ruckstuhl, Sax, Schmid, Schneider, Thomann-Frank, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Ulber, Widmer-Spreiter (Cuira), Zanetti (Sent), Zanetti (Landquart), Giudicetti

Resposta da la regenza

En vista a l'augment dal squitsch dal luf èn represchentants da la Regenza gia sa scuntrads per in barat cun puras e purs pertutgads sco er cun represchentants da differentas uniuns e federaziuns. Il tema èn ils cas frequents da nursas e da chauras stgarpadas da lufs sin in spazi concentrà cunzunt en la regiun Surselva sco er il quità per la segirezza dals umans pervia da midadas da cumportament tar muntaneras d'arments en territoris, nua ch'il luf è preschent. L'agricultura è pertutgada fermamain da las sfidas en connex cun il tractament d'animals da rapina gronds. Il svilup d'in cumportament che chaschuna conflicts da singuls lufs e da singuls trieps è evident sin basa dals eveniments durant quest onn. Er pervia da las attatgas sin arments ha la problematica dal luf cuntanschì ina nova dimensiun. Betg sco ultim ha quai er con-sequenzas per il turissem en noss chantun.

Ils represchentants dals differents uffizis, particularmain da l'Uffizi da chatscha e pes-tga, da l'Uffizi per la segirezza da victualias e per la sanadad d'animals sco er dal Plantahof, èn permanentamain en contact cun las autoritads federalas, saja quai areguard la protecziun da muntaneras, areguard la regulaziun da lufs, areguard la segirezza dal persunal d'alp sco er da las passantas e dals passants ubain er are-guard l'ulteriur svilup da la revisiun da la Lescha da chatscha (e sia realisaziun). Davart la Lescha da chatscha vegni decidì il settember 2020. L'onn 2020 ha il chan-tun supplitgà la Confederaziun d'analisar il potenzial da periclitaziun che resulta per umans pervia dal cumportament da defensiun dals arments en territoris, nua ch'il luf è preschent. Correspundentamain è vegnì inizià in project "Vatga-mamma ed ani-mals da rapina gronds". Quest project ha survegnì ina gronda impurtanza.

Er la Regenza è s'engaschada gia pliras giadas tar la Confederaziun ed ha appellà da prender serius las differentas problematicas concernent il luf e da s'engaschar per vias ad ina soluziun. L'ultima giada èn la presidenta da la Confederaziun resp. la Confederaziun vegnidas supplitgadas da la Regenza il zercladur 2020 da vulair repassar la communicaziun en chaussa luf, e quai sco med fitg impurtant per du-magnar e per sviluppar vinavant il tema, sco er da focussar sin las relaziuns e sin ils basegns actuals da la populaziun e dals acturs en l'agricultura, en il turissem ed en ulteriuras branschas, ch'èn pertutgads economicamain. Plinavant èsi vegnì fatg attent ch'i dovra buns instruments per dumagnar las sfidas e la problematica en connex cun la preschientscha dal luf e da la tegnida d'animals da niz; correspun-dentamain èsi vegnì pretendì che la Confederaziun surpiglia da metter a disposiziun instruments en il champ da tensiun ed en il senn descrit. La situaziun dad oz cun questa enorma densitad da trieps en noss chantun resp. en la Surselva na po betg esser in stadi ch'ins mo accepta, er betg sut l'aspect ch'ins vegn a stuair far frunt a questa situaziun cun las medemas basas e cun las medemas mesiras giuridicas sco en il rest da la Svizra. En quest senn valessi la paina da persequitar er l'idea che la populaziun da lufs vegniss definida areguard sia dimensiun per l'entira Svizra e ve-gniss repartida proporziunalmain sin ils chantuns. Perquai che las pussaivladads dal chantun èn limitadas areguard la tematica dal luf, saja quai en connex cun la regulà-ziun, saja quai en connex cun la protecziun da muntaneras, però er en connex cun dumondas da la responsabladad u da natira turistica (viandantas e viandants/bikers e bikras, sendas da viandar e.u.v.), èsi d'ina impurtanza decisiva che la Confedera-ziun renconuschia la situaziun ed ils quitads da las parts pertutgadas ed – en il rom da sias pussaivladads – elavuria u almain sustegnia soluziuns.

Correspundentamain considereschan la Regenza sco er ils posts chantunals cumpe-tents quai che vegn pretendì en l'incumbensa sco ina incumbensa permanenta. Tar la Confederaziun vegnan els a s'engaschar sin tut ils plauns per ch'i vegnia tegnì quint commensuradamain dals interess impurtants da l'agricultura e dal turissem sco er da la segirezza dals umans, particularmain er considerond l'interess d'ina protec-ziun dals animals da rapina gronds.

Sa basond sin questas explicaziuns propona la Regenza al Cussegl grond d'acceptar questa incumbensa.

3 da settember 2020