Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Papa concernent l'instrucziun da lingua en la furmaziun fundamentala commerziala

Sessiun: 16.02.2022

Suenter in lung process d'audiziun cun ils circuls interessads, tar il qual il concept d'instrucziun da lingua è stà en il center, ha il Secretariat da stadi per furmaziun, retschertga ed innovaziun (SEFRI) approvà definitivamain la refurma «Commerziantas/commerziants 2022» l'ultim avust. Pervia dal retardament vegn la refurma pir realisada l'onn 2023. Cuntrari al sboz oriund prevesa la refurma ussa da mantegnair duas uschenumnadas «linguas estras» sco roms obligatorics. Ils plans d'instrucziun per las duas linguas vegnan dentant concepids en moda differenta. L'emprima e la segunda «lingua estra» n'han en vista operativa e perquai – ston ins supponer – er betg en vista strategica il medem status. Malgrà che la pussaivladad d'ina soluziun naziunala a favur da las linguas naziunalas era avant maun, è la finala vegnida surdada la decisiun, tge «linguas estras» che duain vegnir purschidas en la furmaziun fundamentala, als chantuns; sch'in chantun porscha pliras linguas sco emprima «lingua estra», duain las parts dal contract d’emprendissadi sa cunvegnir sin la lingua.

A medem temp ha la Regenza grischuna preschentà il favrer da l'ultim onn – sin basa da las finamiras dal Program da la Regenza 2021–2024 (finamira nr. 5) – in catalog cun 80 mesiras per promover las linguas minoritaras chantunalas. Ina da las mesiras strategicas menziuna explicitamain in sforz pli grond per la «Promoziun da l'instrucziun en las linguas chantunalas sco emprima e sco segunda lingua (er a las scolas medias, a las scolas professiunalas, a las scolas autas spezialisadas ed a las scolas spezialisadas superiuras)».

En vista a questas decisiuns sin plaun federal ed en vista a las finamiras decleradas da la Regenza en connex cun la promoziun da linguas minoritaras chantunalas, tschentan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders las suandantas dumondas:

  1. Tge soluziun vegn realisada en detagl en il chantun Grischun? Vegn la purschida per l'emprima «lingua estra» er a resguardar las linguas chantunalas?
  2. Vegni a dar differentas soluziuns sin plaun regiunal, q.v.d. per tschertas scolas professiunalas?
  3. Sch'i na vegn betg a dar la pussaivladad da tscherner e sche p.ex. l'englais vegn purschì sco emprima «lingua estra» per tuttas e tuts u mo per scolaras e scolars da lingua tudestga, co fiss questa decisiun da giustifitgar en vista a la finamira declerada da la Regenza da promover las linguas minoritaras chantunalas?
  4. En tge moda e maniera vegn garantida l'instrucziun dal rumantsch resp. dal talian sco emprima lingua per scolaras e scolars da lingua rumantscha e taliana?

Cuira, ils 16 da favrer 2022

Papa, Crameri, Censi, Alig, Atanes, Berweger, Bondolfi, Brandenburger, Danuser, Degiacomi, Della Cà, Deplazes (Rabius), Fasani, Flütsch, Hartmann-Conrad, Hitz-Rusch, Jochum, Kienz, Lamprecht, Loi, Maissen, Michael (Castasegna), Michael (Donat), Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Pfäffli, Preisig, Rettich, Schutz, Stiffler, Thomann-Frank, Wellig, Widmer-Spreiter (Cuira), Wieland, Wilhelm, Bürgi-Büchel

 

Resposta da la regenza

Sin il cumenzament dals emprendissadis 2023 vegn realisada la refurma «Commerziantas/commerziants». L'Ordinaziun actualisada da furmaziun (Ordinaziun dal Secretariat da stadi per furmaziun, retschertga ed innovaziun [SEFRI] davart la furmaziun professiunala da basa commerzianta/commerziant cun attestat federal da qualificaziun [AFQ]; CS 412.101.221.73 ) è vegnida relaschada ils 16 d'avust 2021 e vegn ad entrar en vigur il 1. da schaner 2023. Ella prescriva che la scolaziun duai cumpigliar in'emprima ed ina segunda lingua estra. Tras la refurma vegnan pia da nov tut las emprendistas ed ils emprendists da la furmaziun professiunala da basa commerzianta/commerziant AFQ a sa perfecziunar almain en ina segunda lingua naziunala u a consolidar las cumpetenzas linguisticas ch'ellas ed els han gia acquistà. Per omaduas linguas estras (segunda lingua naziunala u englais) vala la Norma europeica communabla per las linguas (NEC) sco rom da referenza per l'instrucziun. L'emprima lingua estra (nivel intenziunà B1 NEC) è integrada en ils differents champs da cumpetenza d'agir e vegn instruida durant 196 lecziuns, repartidas sin 3 onns. La segunda lingua estra (segunda lingua naziunala u englais) vegn instruida separadamain durant 240 lecziuns, repartidas sin 2 onns, ubain en il sectur dals roms d'elecziun obligatorics «segunda lingua estra» (nivel intenziunà B1 NEC) ubain en il sectur dals roms d'elecziun obligatorics «lavur da project individuala» (nivel intenziunà tenor il Plan da furmaziun: chapir B1 NEC / discurrer B1 NEC / scriver A2 NEC). La maturitad professiunala cumplementara a l'emprendissadi po dentant vegnir absolvida mo cun il sectur dals roms d'elecziun obligatorics «segunda lingua estra».

Per elavurar e per realisar il Concept da linguas a las scolas professiunalas spezialisadas commerzialas (SPSc) ha gì lieu ils 3 da december 2021 in barat cun las direcziuns da las SPSc (Scola professiunala spezialisada Tavau, Scola professiunala commerziala Surselva, Scola commerziala da l'Engiadin'Ota e Scola professiunala d'economia Cuira). En in segund pass èn vegnids tadladas, ils 21 da schaner 2022 en il rom d'ina sesida da barat, la Federaziun commerziala secziun Svizra Sidorientala, la Federaziun commerziala secziun Engiadin'Ota e la Chombra da commerzi ed associaziun dals patruns dal Grischun sco er las organisaziuns linguisticas Lia Rumantscha e Pro Grigioni Italiano. Cun l'intent da resguardar las circumstanzas regiunalas e cun l'intent da discutar variantas da realisaziun èn vegnidas envidadas las SPSc pertutgadas sco er las organisaziuns linguisticas il mars 2022 ad ulteriurs inscunters. Parallelamain èn vegnids fatgs differents scleriments giuridics cun il SEFRI. L'evaluaziun da las differentas audiziuns n'è anc betg terminada e la realisaziun dal Concept da linguas è pia anc averta.

Tar la dumonda 1: Il mument actual na po quai betg vegnir respundì. En il senn da la promoziun da las linguas minoritaras chantunalas pari a la Regenza impurtant da tegnair quint commensuradamain da las particularitads linguisticas dal Grischun per decider davart il Concept da linguas da la refurma «Commerziantas/commerziants». En quest connex duain la permeabilitad dal sistem da furmaziun e l'abilitad da las emprendistas e dals emprendists sin il martgà da lavur vegnir garantidas vinavant. La cumplexitad da las particularitads linguisticas pretenda scleriments exacts che dovran temp. Probablamain vegn la decisiun prendida il segund quartal 2022.

Tar la dumonda 2: Sa basond sin las circumstanzas regiunalas vegnan tant las SPSc sco er las organisaziuns linguisticas integradas il mument actual activamain en l'elavuraziun da differentas variantas da soluziun. Tenor il stadi actual dals scleriments parta la Regenza dal fatg ch'i vegnian a resultar differentas variantas da realisaziun sin plaun regiunal.

Tar la dumonda 3: Quai na po betg vegnir respundì il mument actual. Sco mussà en las respostas a las dumondas 1 e 2 sa stenta la Regenza – integrond las differents gruppas en mira e resguardond las linguas minoritaras chantunalas – d'elavurar soluziuns.

Tar la dumonda 4: Questa dumonda na po betg vegnir respundida il mument actual.

13 d'avrigl 2022