En la scolina ed en la scola populara da Samedan vegn promovida la bilinguitad rumantsch - tudestga cun cleras intenziuns tenor in concept spezial. Las experientschas da fin uss cun il "model da Samedan" èn tut en tut positivas. La realisaziun dal concept cuntinuescha er suenter che la fasa d'examinaziun effectiva (1996 fin 2000) è terminada.
Sin fundament da la situaziun linguistica extraordinaria cun la quala la scolina e la scola populara da Samedan èn confruntadas dapi onns, ha ina gruppa da lavur sviluppà durant ils onns 1994 fin 1996 in concept, en il qual la bilinguitad da Samedan na vegn betg chapida sco ina grevezza, mabain sco ina schanza.
Il "model da Samedan", dal qual ha gì lieu l'emprova durant ils onns 1996 fin 2000, ha en mira tranter auter:
- Ils geniturs duain vesair la valur da la bilinguitad per il svilup e la furmaziun da lur uffants ed uschia pudair sustegnair quests en lur situaziun d'emprender.
- Tuts uffants duain dastgar emprender da conuscher la bilinguitad sco in enritgiment, independentamain da lur emprim linguatg.
- Tar ils uffants duai vegnir svegliada ina chapientscha linguistica avanzada che sa lascha cuntanscher be difficilmain cun ina scolaziun monolingua.
- La bilinguitad equilibrada cuntanschida a la fin dal temp da scola obligatori duai garantir bunas schanzas da furmaziun en in pajais pluriling als giuvenils.
En il center da la promoziun cun cleras intenziuns d'ina bilinguitad rumantsch - tudestga equilibrada stat era a Samedan il princip da l'immersiun sco en tuttas scolas da lingua rumantscha dal chantun Grischun. En il senn da quest princip vegnan dads ils roms d'instrucziun da princip en domaduas linguas (rumantsh e tudestg). Las differenzas principalas tranter il "model da Samedan" e tschellas scolas da lingua rumantscha èn tranter auter la proporziun da maschaida da las duas linguas sco er la purschida da mesiras da promoziun cun cleras intenziuns che stattan a disposiziun a Samedan a tuttas scolaras ed a tuts scolars.
Ils differents aspects da l'experiment da scola èn vegnids evaluads d'in team da scienziads da l'universitad da Friburg sut la batgetta da prof. Jean-Luc Gurtner.
Ils resultats ch'ins ha pudì rimnar durant la fasa experimentala effectiva dals onns 1996 fin 2000 èn da princip positivs. Però èsi er sa mussà cleramain che la midada d'ina scola populara rumantscha ch'è sa cumprovada enfin uss, medemamain bilingua (!) è da responsar be a cundiziuns ed a premissas fitg spezialas che ston vegnir scleridas ordavant en mintga singul cas (sco a Samedan) ed examinadas en detagl davart tut ils avantatgs ed ils dischavantatgs.
Scumond da publicaziun: mesemna, ils 12 da settember 2001, a las 11.00

Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg uffizi per las scolas popularas e las scolinas