En il rom da la gulivaziun da finanzas chantunala 2026 survegnan las vischnancas grischunas tut en tut 71,8 milliuns francs ed uschia 5,7 milliuns dapli ch'il 2025. Fin ussa è quai il pli grond augment da meds finanzials da gulivaziun (+ 8,6 %). Principalmain è quai d'attribuir al fatg, che las vischnancas cun bleras resursas han cuntanschì entradas da taglia e da tschains d'aua cleramain pli autas.

La basa per la calculaziun da la gulivaziun da resursas 2026 è l'uschenumnà potenzial da resursas (PR) da las 100 vischnancas grischunas. En cumparegliaziun cun l'onn 2025 s'augmenta quel per 54 milliuns sin 962,6 milliuns francs. Las taglias sin las entradas e sin la facultad da las persunas natiralas sco er las taglias a la funtauna importan ensemen bundant 68 pertschient (658,4 miu.) dal PR. Ultra da quai vegnan resguardads en la calculaziun las entradas fiscalas da las interpresas (107,6 miu.), ils tschains d'aua (61,4 miu.) sco er las valurs fiscalas da las immobiglias (135,3 miu.) ch'èn vegnidas resguardadas cun ina valur unitara dad 1,5 promils.

41,4 milliuns ord la gulivaziun da resursas per 60 vischnancas
Per persuna relevanta importa il potenzial da resursas en media 4461 francs. Questa valur media chantunala correspunda a 100 puncts en l'index da resursas. 39 vischnancas han valurs d'index da passa 100 puncts ed èn pia vischnancas cun bleras resursas ch'èn obligadas da pajar contribuziuns. La tariffa da prelevaziun, che sto vegnir fixada mintg'onn danovamain, vegn laschada sin il minimum legal da 15 pertschient. Tut en tut contribueschan questas 39 vischnancas 30,5 milliuns francs a la gulivaziun da resursas (GRes) (onn avant 27 miu.).

Entant ch'ina vischnanca (Cunter en il Partenz cun in index da 100,0 puncts) è neutrala, valan 60 vischnancas cun in stadi da l'index sut 100 puncts sco vischnancas cun paucas resursas. Questas 60 vischnancas survegnan tut en tut 41,4 milliuns francs (+ 2,9 miu. dapli ch'il 2025). Ensemen cun las atgnas resursas cuntanscha mintga vischnanca uschia ina dotaziun d'almain 68,8 pertschient da la media chantunala. Il chantun surpiglia la differenza tranter il volumen total da la GRes e las contribuziuns da las vischnancas cun bleras resursas, numnadamain var 10,9 milliuns francs.

La raschun per il grond augment dal PR da tut las vischnancas èn las vischnancas cun bleras resursas, che han pudì engrondir lur PR per tut en tut 7,4 pertschient. Pervia d'adina pli grondas disparitads s'augmenta la differenza tar l'index da resursas. Ella tanscha da la vischnanca da Masagn ch'è cun 45,6 puncts la pli flaivla (onn avant Tschappina cun 45,6 puncts) fin tar la vischnanca da Ferrera ch'è cun 463,6 puncts anc adina la pli ferma (onn avant 372,5 puncts). La gulivaziun da finanzas tegna quint da questa situaziun.

51 vischnancas profitan da la gulivaziun da las grevezzas geografic-topograficas e da scola
La gulivaziun da las grevezzas geografic-topograficas e da scola (GGG) conceda ina gulivaziun a quellas vischnancas, che han ina grevezza surproporziunala pervia da lur structura d'abitadi, pervia da lur situaziun geografic-topografica sco er pervia da lur quota da scolaras e scolars. 51 vischnancas che han il dretg da retschaiver daners, survegnan il 2026 en total 29 milliuns francs, 2 milliuns dapli che l'onn current. Quests meds finanzials vegnan mess a disposiziun cumplettamain dal chantun. La pli gronda part dals meds finanzials da la GGG vegn vinavant pajada a vischnancas da las regiuns Surselva e Partenz/Tavau.

15 vischnancas cun dretg da gulivaziun en il sectur da l'agid social
Sch'ina vischnanca ha ina grevezza surproporziunala en il sectur da l'agid social material, po ella far valair il dretg da survegnir ina gulivaziun. La gulivaziun da las grevezzas socialas (GGS) vegn calculada a maun dals custs nets da las vischnancas en proporziun cun lur potenzial da resursas. Las contribuziuns da gulivaziun vegnan fixadas e pajadas – sin dumonda da las vischnancas – mintgamai l'onn suandant. Suenter l'examinaziun da basa 2025 vegnan pajadas per l'onn 2024 contribuziuns da totalmain stgars 1,4 milliuns francs a 15 vischnancas. En trais vischnancas vegnan fatgas emprovas da controlla fin la fin da l'onn per examinar pli detagliadamain, sch'igl exista in dretg da retrair GGS.

En il rom da la gulivaziun individuala d'inegualitads per grevezzas spezialas (GIG) po la Regenza dal rest conceder ina contribuziun speziala ad ina vischnanca. La vischnanca sto cumprovar ch'ella ha ina grevezza surproporziunala pervia da relaziuns u pervia d'eveniments extraordinaris. Dapi l'introducziun da la nova gulivaziun da finanzas l'onn 2016 n'han ins anc mai stuì far diever da quest instrument. Per l'onn 2026 vegn previsiblamain budgetada, sco per l'onn precedent, ina contribuziun da 0,5 milliuns francs per quest intent.

En la summa da tut ils contos da gulivaziun (GRes, GGG, GGS ed GIG) finanzieschan il chantun 41,3 milliuns francs (onn avant 39,1 miu.) e las vischnancas cun bleras resursas 30,5 milliuns francs (onn avant 27,0 milliuns).

Cun il preventiv 2026 vegn il Cussegl grond – sin proposta da la Regenza – a fixar definitivamain ils parameters per la GRes 2026 sco er il volumen total 2026 per la GGG e per la GIG.

Agiuntas:

Tabella da la gulivaziun da finanzas 2026 (GRes e GGG) per vischnanca

Tabella da la gulivaziun da las grevezzas socialas 2024 per vischnanca

Infurmaziuns:

• Cusseglier guvernativ Martin Bühler, schef dal Departament da finanzas e vischnancas, tel. +41 81 257 32 05 (cuntanschibel da las 09.00 fin las 10.30), e‑mail Martin.Buehler@dfg.gr.ch
• Patrick Casanova, manader Servetschs, Uffizi da vischnancas, tel. +41 81 257 23 88, e‑mail Patrick.Casanova@afg.gr.ch