Suenter in'analisa fundada ha il chantun Grischun entschavì questa
primavaira in project enfin uss unic en Svizra che vul far urden cun il
dretg chantunal sin tut ils stgalims. Sin l'entschatta december entran
en vigur ils emprims pass concrets: 68 ordinaziuns da la regenza vegnan
abrogadas e 92 vegnan midadas.
Il project "Essenzialisaziun e flexibilisaziun da la giurisdicziun e
da l'applicaziun dal dretg" (EFLAD) ha l'intenziun d'augmentar la
qualitad da las reglamentaziuns ed activitads dal stadi. Memia bleras
reglamentaziuns per part betg necessarias impedischan in agir
administrativ flexibel e confurm als basegns e restrenschan ils spazis
libers per privats. Per quest motiv duai la quantitad da las
reglamentaziuns dal dretg chantunal vegnir reducida.
Il project EFLAD stat sut la direcziun d'ina gruppa da project che
vegn manada da la chanzlia chantunala. Ella sa cumpona da
represchentants da mintga departament e vegn accumpagnada
scientificamain da prof. Georg Müller, docent da dretg public ed
administrativ sco er da scienza da legislaziun a l'universitad da
Turitg.
Progress tenor plan
Ils progress dal project EFLAD succedan tenor plan. A partir da la
primavaira 1997 han ins fatg urden duront in onn en il guaud da
paragrafs grischun. Passa 100 emploiads chantunals han mintgamai prendì
sut la marella critica lur sectur a maun d'ina glista detagliada. Da
questa "controlla da l'effectiv" è vegnì fatg in rapport extendì
ch'infurmescha tgenins dals decrets chantunals che pon vegnir midads u
abrogads.
Suenter che la fasa d'analisa era terminada ha la gruppa da project
EFLAD proponì l'emprim pass operativ ch'è vegnì approvà da la Regenza
avant curt. Sin il sectur da las ordinaziuns da la regenza datti ina
clerificaziun marcanta: 68 decrets vegnan abrogads dal tuttafatg, 92
vegnan midads dal tut u per part (ils decrets pertutgads vegnan
publitgads en la collecziun ufficiala da leschas). Quest pachet
cumpiglia tut las ordinaziuns da la regenza che pon vegnir abrogadas u
modificadas senza resguard al dretg superiur. Quest emprim pass maina
gia ina "deliberaziun da ballast" e meglieraziun considerabla, senza
dentant cuntanscher las finamiras centralas dal project. Quellas vegnan
visadas cun ils proxims pass dal project che vulan effectuar insatge sin
il sectur da las leschas ed ordinaziuns dal cussegl grond. Sin quel
sectur ha il pievel, resp. il cussegl grond las cumpetenzas. Igl è
previs da terminar la part principala dal project EFLAD fin la mesadad
da l'onn 2000.
Legitimaziun democratica
Il project EFLAD sa basa sin il program da la regenza 1997-2000. Sut
il titel "Administraziun chantunala ed organisaziun statala effzienta e
vicina al burgais" vegn explitgà: "Differents secturs da l'activitad
statala en il Grischun pateschan d'ina gronda densitad da
reglamentaziuns ch'engrevgiescha in agir administrativ flexibel e
confurm als basegns. Projects sco NPM han mo in senn sch'ins reducescha
a medem temp la quantitad da las reglamentaziuns. La regenza ha gia
mussà sia veglia da far quai cun la consegna dal rapport da
deregulaziun. Il potenzial da reducziun pon ins mo eruir cun
in'examinaziun integrala dal dretg en vigur en quai che concerna las
pussaivladads d'abrogar, reducir e concentrar. Parallel a la reducziun
da la quantitad da las reglamentaziuns esi da sclerir concretamain co
ins po applitgar las reglas che restan a moda flexibla ed en il rom da
las pussaivladads giuridicas." En la sessiun da matg 1996 ha il cussegl
grond prendì enconuschientscha dal program da la regenza. Il project
EFLAD è vegnì discutà manidlamain e las mesiras correspundentas han
chattà sustegn.
Procedura da consultaziun a la confederaziun
Visavi la confederaziun prenda la regenza posiziun concernent la
midada da l'ordinaziun davart las taxas directivas sin cumbinaziuns
organicas svapurantas (VOC) e tar il plan real da conducts da
transmissiun electrics.
Perquai che la realisaziun da la taxa directiva VOC è pretensiusa
per tut ils participads, duai l'emprim incassament da quella vegnir
suspendì sin l'entschatta da schaner 2000. A medem temp vegn proponì da
sursaglir l'emprim stgalim da taxa d'in franc per kilo VOC e d'anticipar
per in onn il segund stgalim cun dus francs. La regenza grischuna na fa
nagin'opposiziun cunter las midadas proponidas. Las premissas per
in'execuziun irreproschabla vegnan meglieradas considerablamain, senza
ch'ins stoppia desister d'insatge tar las finamiras da la politica da
mantegnair l'aria pura e senza che l'efficacitad da la taxa vegnia
pregiuditgada.
Il plan real prevedì per ils conducts da transmissiun electrics vul
sclerir a lunga vista e globalmain en tge valladas u territoris ch'ins
possia crear in corridor per in trassé da conducts ch'è pir da definir
pli tard. El duai mussar co ils projects da conducts d'auta tensiun
s'integreschan en la rait da transmissiun existenta en Svizra da las
ovras electricas e da la VFF e co ins accordescha l'ulteriura
planisaziun sin il stgalim federal e chantunal. Il plan real è il
resultat d'ina collavuraziun da plirs onns d'autoritads federalas e
chantunalas, ovras electricas ed organisaziuns da l'ambient en il rom
dad Energia 2000. La regenza grischuna po approvar quest plan
sulettamain sut las sequentas premissas: il plan real ha da sa
restrenscher a las structuras da basa da la rait da conducts d'auta
tensiun dal provediment general a partir da 200kV e, sche la rait da la
viafier ha insumma da vegnir integrada, a la rait da colliaziun a partir
da 130 kV, el ha da resguardar las colliaziuns cun la rait europeica ed
ha d'abrogar pass da la procedura actuala per pudair cuntanscher ina
simplificaziun effectiva.
Agid umanitar
Il chantun Grischun sustegna en il rom da sias pussaivladads
finanzialas projects da svilup e d'agid en cas da catastrofas a
l'exteriur. La regenza paja contribuziuns en la summa totala da 38'000
francs a las sequentas instituziuns:
- Crusch cotschna svizra en favur da las acziuns d'agid per las
victimas da l'inundaziun a Bangladesh ed en China,
- Terre des Hommes en favur dal project d'agid als uffants cunter
Aids en Uganda,
- Paun per tuts en favur dal project SAHANIVASA (sustegn da
lavurantas e lavurants agriculs senza terren e purs pitschens) en Andhra
Pradesh, India,
- Médecins sans Frontières en favur dal sustegn tecnic da la rait da
sanitad en la regiun da Salamago, Etiopia,
- Swisscontact en favur dal program per promover ils mastergns en
Bolivia, e
- Amis svizzers dals vitgs per uffants SOS en favur da la
construcziun d'in vitg per uffants a Korca, Albania.
Ord las vischnancas
Da princip han ins approvà ils projects preliminars per la
renovaziun/sanaziun da la chasa da scola dal vitg e da la chasa da scola
cotschna a Tusaun. Vi dals custs calculads da ca. 1.25 milliuns francs
vegnan messas en vista contribuziuns chantunalas da 17.5 pertschient.
La nova lescha da construcziun da Churwalden vegn approvada cun ina
remartga.
Fatgs da persunal
A la fin d'october vegnan pensiunads:
- Adrian Bernegger, Claustra, vier tar l'uffizi districtual da
construcziun bassa Tavau,
- Christian Capaul, Domat/Ems, polizist chantunal, e
- Enrico Turganti, Grono, manader dal center social regiunal Moesa.
La regenza engrazia a quests collavuraturs per lur servetsch prestà
en favur dal chantun.
- Beat Calonder, naschì il 1955, da e domicilià a Cuira, daventa sin
l'entschatta da favrer 1999 manader da secziun tar l'uffizi per la
protecziun da l'ambient,
- Claudio Hagmann, naschì il 1972, da Sevelen, a Trin, daventa
tecnicist IC tar l'uffizi d'informatica. El entschaiva il schaner 1999,
- Alexander Hänni, naschì il 1962, da Gerzensee BE, a Trimmis,
daventa sin l'entschatta da schaner 1999 manader dal ressort
cussegliaziun tar l'uffizi d'informatica, e
- Marcel Suter, naschì il 1965, dad Oberentfelden AG, a Cuira,
daventa collavuratur giuridic da l'inschigner superiur tar l'uffizi da
construcziun bassa. El entschaiva il marz 1999.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun