La decisiun da princip d'applitgar il rumantsch grischun là, nua
ch'ins appellescha a l'entira populaziun rumantscha è vegnida tratga gia
la stad 1996. Perquai vul la regenza duvrar il rumantsch grischun en il
futur er per il material da votaziun ed il cudesch da dretg grischun. Er
en scola duai il rumantsch grischun obtegnair dapli impurtanza.
Il fanadur 1996 aveva la regenza acceptà da princip il rumantsch
grischun e circumscrit la muntada futura da questa furma linguistica per
l'administraziun e la scola. La decisiun per rinforzar la lingua e
cultura rumantscha duai uss vegnir realisada a moda pli persistenta. Il
rumantsch grischun duai vegnir applitgà sco furma linguistica rumantscha
uffiziala dal chantun surtut cur che l'entira populaziun rumantscha è
appellada. En las scolas duain vegnir instruids er vinavant en emprima
lingia ils idioms. Fin a la fin da la scola populara duain vegnir dadas
tschertas infurmaziuns davart il rumantsch grischun e tschertas
enconuschientschas passivas en questa furma linguistica. Pir en scolas
superiuras (surtut a partir dal stgalim da la scola media) duain vegnir
mussadas er enconuschientschas activas da la lingua rumantscha da
scrittira unifitgada. Quest conclus sa basa sin ils resultats da la
retschertga tar la populaziun rumantscha pertutgant l'acceptanza d'ina
lingua da scrittira unifitgada. 66 pertschient eran s'exprimids là en
favur d'ina tala, a moda ch'il rumantsch grischun era vegnì favurisà
cleramain da tut las variantas.
Dapi il conclus da princip da la regenza da l'onn 1996 vegn il
rumantsch grischun applitgà tant sin il sectur da la lingua uffiziala
sco er punctualmain en scola. Per realisar ils princips d'applicaziun èn
dentant necessarias ulteriuras mesiras.
La regenza ha concludì d'avrir la consultaziun pertutgant ina
revisiun da l'artitgel 23 da la lescha davart il diever dals dretgs
politics sco er da l'artitgel 1 da l'ordinaziun dal cussegl grond davart
la publicaziun d'in nov cudesch da dretg grischun. Tenor il sboz da
revisiun duai vegnir abolida l'obligaziun da publitgar il material
chantunal da votaziun e la collecziun sistematica dal dretg grischun en
ils idioms sursilvan e ladin. La regenza pudess pia fixar en ina
ordinaziun qualas modalitads linguisticas che valan per questas
publicaziuns, a moda ch'igl è previs d'applitgar il rumantsch grischun.
Il departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient vegn
incumbensà da far, sin fundament dal concept fundamental ch'exista gia
per introducir rumantsch grischun en scola, ina ulteriura planisaziun e
da preschentar a la regenza ina proposta pronta per vegnir realisada. En
quella èn circumscrittas las finamiras directivas temporaras per ils
differents stgalims da scola e planisadas las mesiras ch'èn necessarias
per introducir il rumantsch grischun spezialmain sin ils secturs: plans
d'instrucziun, scolaziun e perfecziunament da las persunas d'instrucziun
sco er meds e materialias d'instrucziun.
Supplementarmain als pass concludids duai vegnir elavurà in concept
cumplessiv e da lunga vista per introducir rumantsch grischun e quel
duai vegnir preschentà a la regenza.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun