Il Grischun s'occupa d'in project enfin uss unic en la Svizra: il
dretg chantunal vegn repassà cun egl critic. Suenter la repassada gia
succedida sin il stgalim da las ordinaziuns da la regenza vegn ins a
cuntinuar en in segund pass cun las leschas e cun las ordinaziuns dal
cussegl grond. La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond approva il
project, propona dentant en singuls secturs midadas dal project da la
regenza.
Il project "Essenzialisaziun e flexibilisaziun da la legislaziun e
da l'applicaziun dal dretg" (EFLAD) è ina schanza per il chantun
Grischun da metter sistematicamain en urden ses urden giuridic.
Reglamentaziuns nunnecessarias duain vegnir eliminadas, quellas ch'èn
betg gartegiadas u daventadas nunduvrablas duain vegnir meglieradas.
Uschia vul ins meglierar a moda persistenta l'effizienza da
l'administraziun dal stadi che duai er daventar pli manaivla als
burgais.
Sut il presidi da deputà Thomas Casanova ed en preschentscha dals
commembers da la regenza è la cumissiun predeliberanta dal cussegl
grond, suenter ina emprima sesida d'entrada, s'occupada intensivamain
dal messadi da la regenza. Quai è succedì l'emprim en las tschintg
giuntas da cumissiun e pli tard en trais sesidas da la cumissiun
cumplessiva. Il messadi prevesa d'abrogar quatter leschas e 15
ordinaziuns dal cussegl grond sco er da midar 13 leschas e diesch
ordinaziuns dal cussegl grond. L'entrada en la fatschenta n'è mai stada
contestada. La cumissiun approva il project. Entant che las abrogaziuns
proponidas èn medemamain restadas incontestadas, metta la cumissiun
agens accents tar las midadas sin differents secturs, uschia per exempel
tar:
- la lescha davart las scolas popularas:
Il canon da roms sin il sectur dals roms obligatoris e facultativs duai
vegnir fixà dal cussegl grond e betg da la regenza.
Ils dumbers minimals da scolars per scolas primaras, classas pitschnas,
scolas realas sco er partiziuns da lavur a maun e da tegnairchasa na
duain betg vegnir augmentads.
- la lescha da vischnancas:
l'exclusiun che persunas parentas u parentadas na pon betg far part il
medem temp d'autoritads communalas duai vegnir reglada er en il futur en
il dretg chantunal.
I duai esser chaussa da las vischnancas da reglamentar l'obligaziun
d'acceptar l'elecziun en in uffizi.
- la lescha d'agricultura e l'ordinaziun d'agricultura:
En il dretg chantunal duai vegnir mantegnida la basa legala per in fond
d'agid a sasez da l'uniun purila dal Grischun per promover la vendita da
muvel bovin e per l'obligaziun da contribuziun dal chantun e dals
proprietaris da muvel bovin.
Il temp d'uffizi dals commembers da la cumissiun agricula duai vegnir
limitada a dudesch onns. En l'ordinaziun duai vegnir fixà explicitamain
che l'execuziun da l'agid als manaschis e dals credits d'investiziun
cumpetia a la societad cooperativa da credit agricula.
- l'ordinaziun davart ils films:
L'execuziun da l'ordinaziun davart ils films duai vegnir attribuida dal
tuttafatg ed a moda simplifitgada a las vischnancas. Tras quai po vegnir
abrogada la cumissiun chantunala da films. La vegliadetgna d'admissiun
duai vegnir fixada da princip dals proprietaris dal manaschi. Las
vischnancas la pon dentant auzar sut tschertas premissas.
Insaquants projects ha la cumissiun discutà a moda cuntraversa, sco
per exempel:
- l'ordinaziun davart il persunal
Ina pitschna minoritad da la cumissiun na vul betg discutar il project,
perquai ch'el portia ina pegiuraziun da la posiziun dals collavuraturs e
na resguardia betg il patratg da la relaziun da lavur collegiala. La
maioritad da la cumissiun percunter è per entrar en chaussa. Il project
resguardia las relaziuns particularas dal Grischun, portia ina
avischinaziun al dretg da lavur privat e resguardia er differents
giavischs da las federaziuns dal persunal.
- la lescha davart ils guids da muntogna ed il sport da skis
Per la maioritad da la cumissiun è la liberalisaziun previsa en il
messadi commensurada. Per ina minoritad da la cumissiun va ella memia
pauc lunsch. Ella vul che mintgin possia instruir quests sports en il
territori avert da pistas.
- la lescha davart la pestga
Ina minoritad da la cumissiun vuless ch'in eventual retgav da regal
vegnia lià ad in intent e duvrà per mesiras da pestga empè da metter
quel en la cassa dal stadi. La maioritad percunter considerescha la
reglamentaziun tenor il messadi sco pli raschunaivla, perquai che er
eventuals deficits da la pestga giessan a charg dal budget general.
Uschenavant ch'il plan da mesiras equiliber da finanzas 1999, gia
ina giada approvà dal cussegl grond, duai vegnir realisà en il rom dal
project EFLAD, propona la cumissiun be ina midada en in sectur: En cas
da vischnancas cun finanzas fitg flaivlas duain vegnir pajadas er en il
futur contribuziuns chantunalas a la salarisaziun da las persunas
d'instrucziun. Las tractativas en la cumissiun han mussà ch'il project è
bain voluminus e cumplex, ch'igl è dentant pussaivel da dumagnar quel
cun ina preparaziun correspundenta.
Gremi: cumissiun predeliberanta dal cussegl grond
Funtauna: rg cumissiun predeliberanta dal cussegl grond